Narciarstwo winne

Dodano:   /  Zmieniono: 
Szusując w Dolomitach, najlepiej pić lagreina, schiavę bądź teroldego
Enoturysta to ktoś podróżujący "za winem". A jak nazwać narciarza wybierającego miejsce swych zimowych ferii również pod kątem możliwości próbowania lokalnych win (oczywiście po zejściu ze stoku!)? Kogoś takiego można chyba nazwać enonarciarzem.
Kiedyś nie mogłem się powstrzymać od tego, by nie wtrącić się w rozmowę kilku rodaków w enotece (sklepie z winem) w Ortisei, głównej miejscowości Val Gardeny. Bardzo długo wybierali wino, by w końcu chwycić za butelkę czegoś, co znali najlepiej - toskańskiego chianti. Nie mam nic przeciwko chianti, ale kupowanie go podczas zimowych ferii w Górnej Adydze absolutnie mija się z celem. Bo to jeden z najlepszych regionów winiarskich Włoch, pełen endemicznych odmian winogron, z których robi się unikatowe, znakomite wina, naprawdę rzadko dostępne w Polsce. - Chianti napijcie się w Warszawie. Tu sięgnijcie po lagreina, gewürztraminera, schiavę - poradziłem polskim kinomanom narciarzom.

Granica wina
Chcąc korzystać z winiarskich uroków zimowych ferii w Dolomitach, trzeba odpowiedzieć na pytanie, po której stronie granicy jesteśmy. I nie chodzi tu o granicę między Italią a Austrią, ale między Górną Adygą a Trentino. Jeżeli podczas obiadokolacji na naszym stole pojawi się butelka lagreina - jesteśmy prawdopodobnie w Alto Adige, gdy w kieliszkach wyląduje marzemino lub teroldego - to już raczej włości Trydentu.
Tam, gdzie robi się wino, a więc w głównej dolinie spływającej ku południu z przełęczy Brenner, granica przypada gdzieś między Margreid a Mezzocoroną, choć niełatwo ją zauważyć. Najprościej dostrzeżemy granicę, słuchając języka: na północy będzie to niemiecki, na południu już włoski. Cezura między Alto Adige a Trentino w rejonach stricte górskich jest bardziej skomplikowana. Może się bowiem zdarzyć, że zaczniemy nasz narciarski zjazd jeszcze w Południowym Tyrolu, a skończymy w Trentino. Val Gardena czy Alta Badia leżą po stronie Górnej Adygi, ale już popularne pośród polskich narciarzy Val di Fassa i Val di Fiemme w Trentino. Największe zamieszanie z granicami regionów mają uczestnicy narciarskiej karuzeli tzw. Sella Rondy, czyli całodniowego szlaku narciarskiego biegnącego wokół pasma Selli, którego dodatkowo jedna trzecia leży w regionie Veneto.

Słowianin na lunch
Dekadę temu wybraliśmy się na narty na szczyt Plose powyżej Brixen, a po kilkukilometrowym zjeździe postanowiliśmy odwiedzić małą winiarnię w tym miasteczku. Wkroczyliśmy do enoteki nad brzegiem Isarki, prosząc właściciela o coś "lokalnego". Wtedy po raz pierwszy pojawił się w moim życiu lagrein - wino z endemicznej odmiany, której próżno szukać poza Dolomitami. Na jego etykiecie może się pojawić nazwa scuro/dunkel (ciemny), upewniająca nas, że mamy do czynienia z winem czerwonym, w przeciwieństwie do lagrein rosato/kretzer, czyli wina różowego, które także może powstać z tego szczepu. W wersji czerwonej lagrein daje szczere, mięsiste, taniczne, ciemne wina, znakomicie pasujące do niewegetariańskiej, solidnej alpejskiej kuchni.
Autochtonem jest także słynny poza Dolomitami gewźrztraminer, wywodzący swą nazwę od miasteczka Tramin (Termeno). Jeśli ktoś ma wątpliwości, po jakiemu mówią jej mieszkańcy, powinien zerknąć na napis witający przyjezdnych: Wilkommen Heimat des Gewźrztraminers - witajcie w ojczyźnie gewźrztraminera. Z tej białej odmiany powstają niezwykłe słodko-pikantne wina o aromacie różanego olejku, owoców liczi i pieprzu. W przeciwieństwie do lagreina, z traminera wino robią mieszkańcy całej niemal Europy Środkowej. Odmiana jest też bardzo popularna w Alzacji. W Dolomitach daje z jednej strony niezwykłe szlachetne wina słodkie z późnych zbiorów, z drugiej zaś - fascynujące wina wytrawne.
Trzecią z powszechnie uprawianych w Górnej Adydze odmian jest schiava, czy jak wolą niemieckojęzyczni mieszkańcy Południowego Tyrolu - vernatsch. Swą nazwę wywodzi prawdopodobnie od słowa "Słowianin", co mogłoby wskazywać na jej pochodzenie. Poza Dolomitami można ją znaleźć w Wirtembergii, gdzie występuje jako trollinger. W przeciwieństwie do lagreina jest winem lekkim, łatwym w piciu, toteż chętnie serwowanym w schroniskach w porze lunchu. Miejscowi uważają, że to idealne wino do typowego tyrolskiego przysmaku - cienko krojonego specku. Wiele najtańszych czerwonych win z Alto Adige to właśnie schiava, warto jednak zadać sobie odrobinę trudu i wyszukać butelkę z pododmiany schiava gentile, która uraduje każdego narciarza świeżym owocowym aromatem.

Marzemino Mozarta
Bohater opery Mozarta "Don Giovanni" żąda w piątym akcie, by nalano mu wina marzemino. Tak oto lokalna odmiana winogron, mało dziś znana poza Trydentem, stała się nieśmiertelna. Mało kto o tym dziś pewnie pamięta w restauracjach i schroniskach Vigo di Fassa czy Cavalese, gdzie marzemino jest na stołach najczęstszym gościem. To czerwone wino pije się zazwyczaj za młodu, jest rześkie, wyraziste, zwykle bardzo owocowe, świetnie gasi pragnienie i rzadko ma pretensje do wielkości. Trydenccy winiarze jednak podkreślają, że wszystko jeszcze przed nimi.
W przeciwieństwie do Górnej Adygi w Trentino produkcja wina zdominowana jest przez spółdzielnię Ca Vit, która dyktuje warunki i wyznacza trendy. Na północy też nie brakuje spółdzielni, tyle że nie są one tak wielkie, a produkowane przez nie wina należą do absolutnej czołówki w Alto Adige. W Trentino mali producenci czują się często przygnieceni potęgą "Wielkiego Brata". Ale walczą o swoje. Widać to na przykładzie najlepszej czerwonej odmiany uprawianej w trydenckich winnicach - teroldego. Najlepsze siedlisko tego szczepu to Równina Rotaliańska. Wina stąd pochodzące noszą nazwę teroldego rotaliano i mogą być prostolinijnymi winami do kolacji po nartach, ale - jak w wypadku legendarnego Granato Elisabetty Foradori (która w proteście przeciw zbyt liberalnym regułom produkcji w apelacji świadomie zdeklasyfikowała swoje najlepsze wino do statusu regionalnego IGT) - mogą się wedrzeć do najściślejszej włoskiej czołówki. Być może wkrótce podobny awans spotka dającą białe wina nosiolę, która to odmiana wzbudza coraz większe zainteresowanie lokalnych winiarzy.
Trentino to także kraina najlepszych, obok lombardzkiej franciacorty, win musujących we Włoszech. Te najlepsze robione są metodą tradycyjną (jak szampan) i mają status DOC trento. Spumante Ferrari to prawdziwe ferrari pośród bąbelków Italii.

Grappa na niepogodę
W Dolomitach nie zawsze świeci słońce, nie zawsze można więc się delektować kieliszkiem schłodzonej nosili. Czasem potrzebny jest konkret, a ten zapewnia grappa, czyli mocna wódka robiona z wytłoczyn winogron, a zatem tego, co pozostaje z winogron po procesie winifikacji. Często na etykiecie znajdziemy wręcz odmianę winogron, z której przedestylowano grappę. Sam najbardziej lubię delikatną, aromatyczną z moscato giallo, ale wybór odpowiedniego szczepu jest kwestią gustu i sytuacji. Jeśli po procesie destylacji alkohol trafia do drewnianych beczek, nabiera złoto-brunatnego koloru. Nie brakuje też w Dolomitach grapp aromatyzowanych ziołami. Najbardziej oryginalna jest grappa genziana. Oczywiście, grappa grappie nierówna - nie można wyrabiać sobie zdania na temat tego destylatu po jednorazowej degustacji butelki kupionej w supermarkecie. Lepiej kupić grappę w enotece i posłuchać rady sprzedawcy. Trzeba też pamiętać o świetnej caffe coretto, czyli espresso z paroma kroplami grappy - podczas jazdy na nartach to lepsze rozwiązanie niż tradycyjna "lufa".
Zimowe wakacje w Dolomitach dają szansę na dobre poznanie lokalnego winiarstwa. Warto pamiętać o tym, że lagrein, schiava i teroldego najlepiej będą smakować z daniami alpejskiej kuchni: podanym z schźttelbrot speckiem, polentą, księżodławkami ze szpinakiem czy nawet zwykłą kapustą i ziemniakami. Saluto! No, chyba że Prosit!

 
SZUKAJ W DOLOMITACH

Region Alto Adige
Manincor (Pinot Nero Mason, Sophie),
Cantina Terlano (Lagrein Porphyr, Gewürztraminer Lunare, Terlaner Nova Domus),
Kellerei Bozen (Pinot Bianco Dellago, Lagrein Taber),
Colterenzio (Lafoa Sauvignon, wina z serii Cornell),
Abbazia Novacella (wina z serii Praepositus)

Region Trentino
Pojer & Sandri (Nosiola, Faye, Pinot Nero),
Eugenio Rosi (Marzemino Poiema, Esegesi),
Dorigati (Diedri),
La Vis (wina z serii Ritratto),
Bolognani (Gaban)

SZUKAJ W POLSCE

Region Alto Adige
J. Hofstätter (Gewürztraminer Kolbenhof, Pinot Nero Barthenau S. Urbano),
Franz Haas (Pinot Nero Schweizer, Manna),
Cantina Termeno (Lagrein Urban, Gewürztraminer Nussbaum),
San Michele Appiano (Pinot Nero S. Valentin),
Alois Lageder (Tenuta Löwengang, Pinot Nero Krafuss)

Region Trentino
Elisabetta Foradori (Granato, Teroldego Rotaliano),
Tenuta San Leonardo (San Leonardo, Villa Gresti),
Ferrari, Cesconi, Endrizzi
Więcej możesz przeczytać w 5/2007 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 5/2007 (1258)

  • Wprost od czytelników29 sty 2007Wizerunek teściowej Nie zgadzamy się z opinią, że wizerunek naszego kraju za granicą nie jest zbyt ważny ("Wizerunek teściowej", nr 2). Dziś każdy świadomy polityk czy menedżer zdaje sobie sprawę z tego, że od postrzegania naszego kraju...3
  • Na stronie - Prawo do prawa29 sty 2007Krok po kroku, kawałek po kawałku Polacy odzyskują prawo do Polski - do własnego państwa prawa3
  • Skaner29 sty 2007ZIMA Z OGRANICZONĄ OSTROŚCIĄ W Polsce nie zapanował klimat śródziemnomorski, jak mogło się wydawać aż do 23 stycznia. Ale i tak mamy jedną z najłagodniejszych i - jak wiele wskazuje - najkrótszych zim w ostatnich dziesięcioleciach. Pokrywa śnieżna...6
  • Sawka czatuje29 sty 2007Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)10
  • Playback29 sty 2007Donald Tusk, lider Platformy Obywatelskiej © A. JAGIELAK18
  • Poczta29 sty 2007AGENT IGNACY W artykule "Agent Ignacy" (nr 2) Tadeusz Witkowski dzieli się z czytelnikami swoim odkryciem, iż agentem SB w strukturach Kościoła był nieżyjący od 16 lat biskup Jerzy Dąbrowski. Znaliś-my biskupa przez dwie dekady lat 70. i...18
  • Ryba po polsku - Przywrócić PRL!29 sty 2007Polska jest oazą bezmyślności i są wielkie starania, aby taką oazą pozostała19
  • Z życia koalicji29 sty 2007PEWNEGO RAZU SPOTKALIŚMY W SUPERMARKECIE Albert wiceministra Poncyliusza. Już chcieliśmy się z nim witać, gdy nagle polityk PiS sięgnął po telefon i zaraz potem zmienił mu się wyraz twarzy, a z jego ust zaczęły padać takie słowa, jak...20
  • Z życia opozycji29 sty 2007RYŚ ZAWYŁ, ŻE CAŁA WARSZAWA i pół Kampinosu go słyszało. Ryś Kalisz. Zawył z oburzenia w radiowej Trójce, że PiS zastawiło na biedną HGW pułapkę i przez tę łamiącą demokrację "wrzutkę do ustawy" może ona stracić mandat. Kwadrans tak...21
  • Wprost przeciwnie - Zaczadzeni Marksem29 sty 2007Zbrodnie FSB nie wstrząsną sumieniem Europy22
  • Fotoplastykon29 sty 2007Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)23
  • Ministerstwo finansów Stokłosy29 sty 2007Były senator kupował przychylność urzędników Ministerstwa Finansów, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz resortu rolnictwa24
  • Waltzowanie prawa29 sty 2007Platforma Obywatelska wykorzysta syndrom męczennicy30
  • Pani minister gotuje29 sty 200711 tysięcy złotych z publicznych pieniędzy zapłaciła minister Anna Kalata za makijaż, manikiur i dobranie garderoby32
  • Europejczyk Rydzyk29 sty 2007Radio Maryja straciło zęby, bo weszło do politycznego mainstreamu34
  • Ojciec protestant29 sty 2007Tadeusz Rydzyk jest antykomunistą, ale udostępnia antenę ludziom PRL36
  • Giełda29 sty 2007ŚWIAT Światowy salon w Davos Światowy salon w bajkowym, alpejskim krajobrazie - mówi się o Światowym Forum Gospodarczym w Davos. I jak to w salonie, chodzi o to, żeby sobie pogadać z głowami państw i miliarderami o pomysłach na zbawienie świata....38
  • Nie przepłacaj29 sty 2007Każdy z nas płaci dodatkowo kilkaset złotych miesięcznie, bo nie potrafi wybrać tańszych usług i towarów40
  • Kontynent amero29 sty 2007Czy dolary wymienimy na nową amerykańską walutę?46
  • Rozpędzony byk29 sty 2007Lamborghini dogania Ferrari48
  • 2x2=4 - Hus na stosie29 sty 2007Ludzie hierarchii - zarówno świeckiej, jak i duchownej - nie lubią przepraszać50
  • Supersam29 sty 2007  52
  • Moda kontra wojna29 sty 2007Mniej niż 500 nabywców rocznie mają na świecie kreacje haute couture. "Wysokie krawiectwo" tradycyjnie przynosi straty, ale domy mody nie rezygnują z niego ze względu na prestiż. Podczas Paryskiego Tygodnia Mody można było oglądać...52
  • Narty na dwa skręty29 sty 2007Kupić deski, które będą lepsze do ostrych skrętów (slalom specjalny), czy raczej te, które sprawdzą się podczas skrętów o dłuższym promieniu (gigant) - zastanawiają się amatorzy narciarstwa przy zakupie sprzętu. Jeśli szukamy rozwiązania...52
  • Przyjęcia Bożeny Dykiel29 sty 2007W filmie "Titanic" bohater grany przez Leonarda DiCaprio przeżywa męki przy stole, bo nie wie, do czego służą poszczególne sztućce. Dziś ze sztućcami, kieliszkami i całą zastawą stołową będziemy za pan brat po lekturze książki...52
  • Bezmięsna młodzież29 sty 2007Rośnie liczba wegetarian. Bezmięsna dieta jest coraz bardziej popularna, zwłaszcza wśród młodzieży. Z badań Akademii Rolniczej w Poznaniu wynika, że niechęć do jedzenia mięsa wzrosła w ostatnich latach z powodu powtarzających się alarmów o...52
  • Twarz od Armaniego29 sty 2007Facedesignerzy, czyli projektanci twarzy, od Armaniego będą malować kobiety podczas otwarcia warszawskich Złotych Tarasów (7 lutego). "Filozofią Armaniego jest dopełnianie kobiety za pomocą stroju, a nie jej przytłaczanie. To coś dla...52
  • Prawo Lipca29 sty 2007Sportowe federacje rozpięły ochronny parasol nad skorumpowanymi działaczami54
  • Królowe oceanu29 sty 2007"Wdowa z Windsoru" nieprzypadkowo została patronką najnowszego statku pasażerskiego MS "Queen Victoria". Za panowania Wiktorii Wielka Brytania niepodzielnie rządziła na morzach po pokonaniu hiszpańsko-francuskiej armady w...58
  • Narciarstwo winne29 sty 2007Szusując w Dolomitach, najlepiej pić lagreina, schiavę bądź teroldego60
  • Dziurawa tarcza29 sty 2007Broń ofensywna zawsze rozwijała się szybciej niż systemy obrony60
  • Pazurem - Życie w GS-ie29 sty 2007Na czele parafialnego koła sobowtórów Jana Pawła II stoi sobowtór, który nijak nie jest do papieża podobny63
  • Krótko po Wolsku - Pechowcy potrzebni od zaraz29 sty 2007Nie ma to jak być pechowcem. W Ameryce! Być pechowcem i znaleźć się w odpowiednim czasie w odpowiednim miejscu to lepiej, niż urodzić się w rodzinie milionera. Kobieta, która oblała się kawą w McDonaldzie, bo nie wiedziała, że wrzątek parzy, a nie...63
  • Know-how29 sty 2007Samiec w ciąży Konik morski to jedyny samiec, który łamie żelazną zasadę obowiązującą w naturze i zachodzi w ciążę. Potomstwo rośnie w kieszeni na jego brzuchu i opuszcza ją, gdy jest gotowe do samodzielnego życia. Do tej pory sądzono, że samica...68
  • Syndrom niedzielnego sportowca29 sty 2007Co drugiemu Polakowi niemal codziennie doskwiera ból kręgosłupa68
  • Hormony sukcesu29 sty 2007Im więcej testosteronu, tym większe szanse na dobre stanowisko76
  • Zwierzęta postępu29 sty 2007Pingwiny Humboldta to najsłynniejsi geje wśród ptaków78
  • Bez granic29 sty 2007Łukaszenka wyrusza na Zachód Aleksander Łukaszenka "skieruje się na Zachód". Prezydent oświadczył, że nadszedł sprzyjający moment, by poprawić relacje Mińska z Zachodem. Wezwał do "otwartego i uczciwego dialogu", który...80
  • Bush, prezydent demokratów29 sty 2007Zmiana politycznej warty w Ameryce nie musi oznaczać odejścia od konserwatywnych wartości82
  • Parasol Angeli29 sty 2007Na spotkaniu z Putinem w Soczi Merkel robiła dobrą minę do złego psa86
  • Moskiewski sen29 sty 2007W stolicy Rosji pogoda sprzyja bogaczom88
  • Recenzor29 sty 2007FILMY DVD SKOK DO SEDESU Autodestrukcja jest bardzo filmowa, a jeśli za kamerą stanie reżyser tak utalentowany jak Danny Boyle, może się stać niebezpiecznie atrakcyjna. To właśnie przypadek "Trainspotting". Na próżno jeden z bohaterów...92
  • Snob Oscar29 sty 2007Hollywood śpi na wielkich pieniądzach, a śni o jeszcze większym prestiżu96
  • Zawód: reporter29 sty 2007Ryszard Kapuściński był tak dobrym pisarzem, że nie zasługuje na chwalenie go za wszystko100
  • Wencel gordyjski - Malinowy król29 sty 2007Strach pomyśleć, co Rocky zrobiłby naszemu Andrzejowi Gołocie104
  • Ueorgan Ludu29 sty 2007Nr 5 (222) Rok wyd. 6 WARSZAWA, poniedziałek 29 stycznia 2007 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Cała prawda związana z brakiem oświadczenia HANIU, WYSTARCZY - mówi p. Waltz "UeoL" wdrożył śledztwo dziennikarskie (konkretnie dostał cynk z...105
  • Skibą w mur - Polskie smaki29 sty 2007W kategorii "narzędzie roku" zwyciężyła Renata Beger - "najbardziej wypasiona nagrywarka IV RP"106