Kontratak Czarnej Śmierci

Kontratak Czarnej Śmierci

Dodano:   /  Zmieniono: 
Średniowieczna zaraza znowu może wybuchnąć Siła zarazy była tak wielka, że przenosiła się ona nie tylko lekko z jednego człeka na drugiego, ale i tak bywało, że jeśli do przedmiotu stanowiącego własność chorego zbliżyło się jakieś zwierzę, zaraz mór się go chwytał i w krótkim czasie je uśmiercał" - tak Giovanni Boccaccio opisywał w "Dekameronie" epidemię pustoszącą Europę w XIV wieku. Czarna Śmierć w ciągu trzech lat zabiła 25 mln osób - jedną trzecią ludności kontynentu. Do niedawna uczeni uważali, że była to dżuma, ale najnowsze badania wykazały, że za Czarną Śmierć odpowiada zarazek podobny do wirusa Ebola. "To nie mogła być choroba bakteryjna taka jak dżuma. Czarna Śmierć przenosiła się szybko między ludźmi, a jej objawy pasowały do występujących dziś w Afryce gorączek krwotocznych" - mówi dr Susan Scott, epidemiolog z University of Liverpool. To odkrycie ma znaczenie nie tylko dla historyków. Czarna Śmierć atakowała ludzkość co kilka wieków, przez 1500 lat pochłonęła 200 mln ofiar. Ostatnie jej przypadki odnotowano w 1670 r. "Uważamy, że od trzystu lat śmiercionośny wirus czeka w ukryciu i wkrótce może znów uderzyć. W epoce globalizacji i szybkiego transportu epidemia może osiągnąć niewyobrażalne rozmiary" - ostrzega prof. Christopher Duncan, który wraz dr Scott wydał książkę "Powrót Czarnej Śmierci".
Boże znamiona
W 1894 r. Alexandre Yersin i Kitazato Shibasaburo niezależnie od siebie odkryli bakterię odpowiedzialną za trwającą wówczas w Hongkongu epidemię dżumy. Od nazwiska pierwszego uczonego nazwano ją Yersinia pestis. To Yersin na podstawie lektury średniowiecznych opisów Czarnej Śmierci stwierdził, że była to odmiana dżumy. Bezkrytycznie powtarzano ten pogląd, mimo iż dżuma nie była w naszych czasach przyczyną poważnej epidemii.
Dopiero kilka lat temu epidemiolodzy z Liverpoolu zwrócili uwagę, że Czarna Śmierć rozprzestrzeniała się z prędkością 25 km dziennie, a dżuma - przenoszona na ludzi ze szczurów za pośrednictwem pcheł - na pokonanie takiego dystansu potrzebuje roku. Czarna Śmierć przenosiła się przez wysokie góry i morza - dotarła nawet na Islandię, gdzie w tym czasie nie było szczurów! Co więcej, żaden średniowieczny autor nie pisał o masowym wymieraniu gryzoni, które stało się symbolem dżumy głównie dzięki powieści Alberta Camusa.
Jedyną skuteczną metodą obrony przed zarazą była 40-dniowa kwarantanna (dzięki niej epidemia nie wybuchła na ziemiach polskich). Analizując zapisy w księgach parafialnych, Duncan i Scott doszli do wniosku, że XIV-wieczni Europejczycy wiedzieli, że od zakażenia do śmierci upływa 37-38 dni, a objawy choroby pojawiały się dopiero kilka dni przed zgonem. Wcześniej ofiara Czarnej Śmierci nie odczuwała dolegliwości i zarażała inne osoby. "Ten opis nie pasuje do dżumy, nawet w jej najbardziej zakaźnej postaci płucnej, kiedy zakażenie może się przenosić z człowieka na człowieka, ale tylko przez kilka dni, gdy ofiara jest już ciężko chora i leży w łóżku" - mówi prof. Duncan. Kroniki wspominają o krwawych cętkach na ciałach ofiar, uznawanych za "boże znamiona" zwiastujące rychłą śmierć. W czasie sekcji zwłok wykonanych przez średniowiecznych medyków narządy zamieniały się w czarną ciecz. "Tak wygląda osoba chora na wirusową gorączkę krwotoczną, a nie na dżumę" - mówi dr Scott.



Zbawienna mutacja
Gorączkę krwotoczną może wywołać wiele odmian wirusów, ale najbardziej znane i najgroźniejsze są tzw. filowirusy, do których należą Ebola i Marburg. To jedni z najskuteczniejszych zabójców w świecie mikrobów - potrafią zabić do 90 proc. zainfekowanych osób, a medycyna do dziś nie znalazła sposobu na ich powstrzymanie. Do globalnych epidemii nie dochodzi tylko dlatego, że filowirusy zabijają zbyt szybko, by za sprawą ich ofiar choroba mogła się rozprzestrzenić. Czas inkubacji kolejnej odmiany może być jednak na tyle długi, by wirus wydostał się z Afryki i zaatakował cały świat. Tak było w 540 r., gdy choroba nosząca cechy gorączki krwotocznej pojawiła się w Egipcie, a potem szybko dotarła na Bliski Wschód, do Bizancjum i Azji. Liczbę ofiar tego uderzenia Czarnej Śmierci szacuje się na 100 mln! Prawdopodobnie ta sama choroba w 430 r. p.n.e. zdziesiątkowała Ateńczyków walczących ze Spartą i doprowadziła do śmierci Peryklesa.
Dodatkowych argumentów dostarczyli genetycy badający ludzi ze zmutowaną wersją genu CCR5, niemal całkowicie odpornych na infekcję HIV (ta mutacja występuje prawie u 20 proc. osób pochodzenia europejskiego, ale jest praktycznie nieobecna w Azji i Afryce). Wynika to ze zmienionej budowy znajdującego się na powierzchni leukocytów białka, które HIV wykorzystuje, wdzierając się do wnętrza komórki. "Mutacja powstała przed dwoma tysiącleciami, ale 700 lat temu zdarzyło się coś, co zwiększyło częstość jej występowania. W tym czasie w Europie szalała Czarna Śmierć" - mówi prof. Stephen O,Brien z amerykańskiego National Cancer Institute. Początkowo uczeni sądzili, że zmutowany CCR5 chronił ludzi przed dżumą, bo tak jak HIV atakuje ona komórki układu odpornościowego. Najnowsze badania dowiodły jednak, że mutacja nie ma nic wspólnego z bakteriami. Prawdopodobnie uodparniała ona na wirusa Czarnej Śmierci i pozwoliła przeżyć chorobę m.in. królowi Anglii Henrykowi VIII oraz Williamowi Szekspirowi.

Drzemiące zarazki
Uczeni chcą zbadać DNA zarazka w tkankach ofiar Czarnej Śmierci, pochowanych w wiecznej zmarzlinie w Finlandii. Po 700 latach bakterie są pewnie martwe (jeśli były to te mikroby), ale znane z żywotności wirusy mogą być sprawne i gotowe do ataku. Niepokój budzi też sytuacja w Afryce, gdzie w ostatnich latach wirus Ebola wywołał dwie epidemie. Trzecia może się właśnie zaczynać
- twierdzą uczeni obserwujący goryle nizinne w Parku Narodowym Odzala w Kongu. W ostatnich miesiącach liczba zwierząt zmniejszyła się pięć razy. Przyczyną może być gorączka krwotoczna, zabijająca małpy równie skutecznie jak ludzi. A ponieważ jedzenie małpiego mięsa jest w Afryce popularne, kolejna epidemia wśród ludzi jest tylko kwestią czasu. Gdyby okazała się tak groźna jak Czarna Śmierć, możemy być wobec niej równie bezbronni jak mieszkańcy średniowiecznej Europy. Leki i szczepionki przeciw wirusowi Ebola są dopiero we wczesnej fazie badań.
Więcej możesz przeczytać w 40/2004 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 40/2004 (1140)

  • Na stronie - Za nasz i wasz biznes!3 paź 2004Generałami w batalii o konkurencyjną Europę są nasi przedsiębiorcy Polska Mesjaszem narodów, Polska Winkelriedem narodów - trochę opóźniła się realizacja proroctw wieszczów Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego, ale przecież lepiej późno niż...3
  • Skaner3 paź 2004Grupa trzymająca władzę Lech Nikolski Prawa ręka premiera, wtedy szef jego gabinetu politycznego. Uczestnik kluczowych spotkań, z których - jak twierdzi - nic nie pamięta. Włodzimierz Czarzasty Członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji i...8
  • Dossier3 paź 2004"O Janie Pawle II mówi każdy, ale z jego encyklik i przemówień nie chce się nam nawet zetrzeć kurzu" "Tygodnik Powszechny" Bbp TADEUSZ PIERONEK, rektor Papieskiej Akademii Teologicznej "Obecnych...9
  • Sawka3 paź 200410
  • Kadry3 paź 200411
  • Playback3 paź 200413
  • M&M3 paź 2004ŁAPAJ GOEBBELSA!!! Goebbelsował nam Miller razy kilka. Teraz zgoebbelsowała większość sejmowa Millera, więc on ją zwie Goebbelsem, życząc, by za chwilę skończyła tak jak Goebbels... Cud, że nie jak Miller.13
  • Poczta3 paź 2004Wyjaśnienie Wyjaśniam naszym czytelnikom, iż przy redagowaniu artykułu "Polski królik doświadczalny" (nr 34) - w wyniku błędu redakcyjnego - doszło do nieuprawnionego wykorzystania fragmentów wcześniejszej publikacji na...13
  • Nałęcz - Zjadanie krokodyla3 paź 2004W sprawie Rywina SLD ustanowił smutny rekord w zastawianiu zasadzek, w które sam następnie wpada Jan Rokita zaproponował, by kontynuować prace sejmowej komisji śledczej, która zajmowała się aferą Rywina. Poseł zawsze chciał przesłuchać Aleksandra...14
  • Rynek - wolność - sprawiedliwość3 paź 2004Rozmowa wprost z Leszkiem Millerem - Lewica nie może się ciągle kojarzyć z podwyższaniem podatków15
  • Z życia koalicji3 paź 2004Muza Wiesława Kaczmarka, posłanka SLD Renata Szynalska, potrąciła swym autem przechodnia. Jak się okazało, nie tylko volkswagen passat ma wspomaganie - Szynalska nim wsiadła za kierownicę, tak się wspomogła, że jeszcze cztery godziny po wypadku...16
  • Z życia opozycji3 paź 2004Sojusz specjalistów od fryzur! łączą się Aldona Kamela-Sowińska (Inicjatywa dla Polski) oraz Zbigniew Religa (Partia Centrum). Wreszcie jakaś oferta polityczna dla ludzi, którzy wychowali się na "Dynastii". Prezydent Lech...17
  • Fotoplastykon3 paź 200418
  • Prezydenckie dożynki3 paź 2004Ofensywy polityczne Platformy Obywatelskiej oraz Prawa i Sprawiedliwości to nic innego jak kampanie prezydenckie Donalda Tuska i Lecha Kaczyńskiego. Precyzyjnym planom kandydatów opozycji na prezydenta lewica przeciwstawia bałagan i kompletne...20
  • Liga Polskich Rozgrywających3 paź 2004Liga Polskich Rodzin stała się najbardziej wpływową partią w kraju Życie polityczne w Polsce toczy się w cieniu trumien Piłsudskiego i Dmowskiego - głosi słynne powiedzenie. Wydawało się, że w III Rzeczypospolitej ta sentencja straciła...22
  • Oskarżony Fundusz Kościelny3 paź 2004Kościół stracił więcej w wyniku konfiskaty majątków, niż państwo byłoby mu w stanie zwrócić Kościół ma w Polsce uprzywilejowaną pozycję. Tak dalej być nie może. Nie chcemy walki z Kościołem, nie zamierzamy wyciągać broni i ulegać emocjom. Ale...26
  • Strzały obok tarczy3 paź 2004Z daleka czasami lepiej widać - mówi się w Polsce. Obraz międzynarodowych działań prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, widziany oczami Bartosza Jałowieckiego z Waszyngtonu ("Aleksander II Gnuśny", "Wprost" nr 39), do tego porzekadła pasuje -...28
  • Pałac mitów3 paź 2004Jak na prezydenckiego pracownika przystało, Mirosław Głogowski przypisuje Aleksandrowi Kwaśniewskiemu liczne i historyczne zasługi. Pamięć go jednak nieco zawodzi. *O wejściu do NATO pierwszy zaczął mówić rząd Jana Olszewskiego. Wtedy sceptycznie...28
  • Giełda3 paź 2004Hossa Świat Colonizacja Rosji "Nasza cola dla naszego człowieka" - to hasło reklamowe Russian Coli wprowadzonej na wschodni rynek przez koncern Happyland. Na butelce umieszczono czerwoną gwiazdę przypominającą godło ZSRR. Russian Cola...32
  • Nie drażnić złotej rybki3 paź 200450 najbogatszych Europy Środkowej i Wschodniej Aż o 5,2 mld dolarów zmniejszyła się w ostatnim roku wartość majątku Michaiła Chodorkowskiego, ubiegłorocznego zwycięzcy rankingu najbogatszych ludzi Europy Środkowej i Wschodniej. Udziałowcowi...34
  • Wielka rewolucja antysocjalistyczna3 paź 2004Brytyjczycy chcą pracować 50 godzin w tygodniu! Pracujmy mniej, byś-my mogli pracować wszyscy" - to hasło przez dziesięciolecia było receptą lewicowych europejskich związków zawodowych na bezrobocie. Po kapitulacji najbardziej wojowniczych...52
  • Krawędź Belki3 paź 2004Budżet Polski na 2005 r. wygląda jak Cher po liftingu - z daleka dobrze, ale w każdej chwili może się rozsypać Menedżerski kontrakt zaproponował nam Marek Belka w swym majowym expose: w zamian za powierzenie mu władzy na rok jego rząd miał...54
  • Załatwione odmownie - Niemiecka piłka3 paź 2004Zwolennicy "życia z ręką w kieszeni sąsiada" muszą popaść w tarapaty Niemcy nie mają dobrej passy. W piłce nożnej, narodowym sporcie, "spłynęli" gładko, nie wychodząc z grupy w eliminacjach mistrzostw Europy. Nie jest to pierwsza porażka...56
  • Supersam3 paź 2004Zegarek na słońce Zegarek Casio GW-1400DE-2AVER z serii G-Shock jest "nakręcany" przez promienie słoneczne. Specjalne panele przetwarzają padające na nie światło na energię elektryczną, która doładowuje baterie. Czasomierza nie...58
  • Polak na kozetce3 paź 2004Duża liczba osób korzystających z psychoterapii nie świadczy o chorobie społeczeństwa, lecz o jego zdrowiu Jest pan zupełnie zdrowy, a stres, na który się pan skarży, dotyczy każdego aktywnego człowieka. Nie potrzebuje pan żadnej terapii -...60
  • Dyktatura stringów3 paź 2004Ideał kobiecej sylwetki kreują projektanci bielizny Połamane żebra, obrażenia organów wewnętrznych, a nawet nagłe zgony - m.in. tym kończyło się eksperymentowanie kobiet z uzbrojoną w ciężkie metalowe konstrukcje bielizną przed stu laty. Panie...66
  • Trenerzy antyfutbolu3 paź 2004Myśl szkoleniowa w polskim futbolu zatrzymała się na latach 70. Choć makaron lubimy, to dziś Włochom wpierdolimy" - to nie hasło piłkarskich szalikowców. Tak trener Jan Rudnow streścił zawodnikom strategię chorzowskiego Ruchu przed meczem z...70
  • Bikont do Makłowicza, Makłowicz do Bikonta - Stół z niepowyłamywanymi nogami3 paź 2004Drogi Przyjacielu! Jaki jest Twój ulubiony mebel? Jeśli to pytanie wydaje Ci się dziwne, to spieszę z wyjaśnieniem, że jestem głęboko przekonany, iż ludzie dzielą się pod tym względem na wyraźne typy. Podejrzewam, że większość wybrałaby łóżko, ze...72
  • Ekran osobisty - Pogoń za Lisem3 paź 2004Prezenterzy coraz częściej nie przypominają budzących respekt gwiazd, lecz dziewczynę czy chłopaka z sąsiedztwa Rok temu Tomasz Lis miał szarą minę, gdy prowadził "Fakty" w TVN. Na pozór nic się nie zmieniło. Ten sam wypracowany wygląd, ta sama...73
  • Prawdziwy koniec "długiego marszu"3 paź 2004Mao Zedong i Deng Xiaoping byli ostatnimi "cesarzami" Chin "Długi marsz" był krótszy - dowiedziały się niedawno Chiny i świat. Ed Jocelyn i Andy McEwan, brytyjscy wędrowcy, przez 384 dni pokonywali pieszo górski i lesisty, pocięty rzekami teren...74
  • Know-how3 paź 2004Życie w stadzie Wilki oraz ich udomowieni kuzyni psy tworzyły stada nie tylko po to, by lepiej polować - żyjąc w grupie łatwiej było im też odganiać padlinożerców od łupu. Stadność powoduje uspołecznienie, więc to właśnie psy, a nie na...80
  • Kontratak Czarnej Śmierci3 paź 2004Średniowieczna zaraza znowu może wybuchnąć Siła zarazy była tak wielka, że przenosiła się ona nie tylko lekko z jednego człeka na drugiego, ale i tak bywało, że jeśli do przedmiotu stanowiącego własność chorego zbliżyło się jakieś zwierzę, zaraz...82
  • Wstrząs bałtycki3 paź 2004Alarm sejsmiczny dla północnej Polski? W północnej Polsce w każdej chwili mogą się pojawić kolejne trzęsienia ziemi o podobnej sile lub większe od tych, które w zeszłym tygodniu były odczuwane na Warmii i Mazurach. Uczeni przestali się...86
  • Barbie z epoki brązu3 paź 2004Starożytne lalki miały umalowane usta Dziś dzieci chcą, żeby rodzice kupili im plastikowego Spider-Mana. W starożytnej Grecji pod koniec VIII wieku p.n.e., kiedy popularna była "Iliada" Homera, maluchy bawiły się konikami trojańskimi. W Illahun,...88
  • Bez granic3 paź 2004Parashow XII Letnie Igrzyska Paraolimpijskie w Atenach udowadniają, że istnieją jeszcze sportowcy, którzy walczą dla samej przyjemności rywalizacji i którzy przy okazji potrafią stworzyć prawdziwy sportowy show. W rywalizacji o...92
  • Trzecia siła IV Rzeszy3 paź 2004Niemieccy neonaziści marsz po władzę zaczynają we wschodnich landach "To był wspaniały dzień dla wszystkich Niemców, którzy chcą być Niemcami" - powiedział podczas debaty telewizyjnej Holger Apfel, dziś już poseł NPD w parlamencie Saksonii. Po...94
  • Prawa Ameryka3 paź 2004W gruncie rzeczy tandem Kerry - Edwards reprezentuje niewielką lewicową mniejszość Mimo że ze wszystkich sondaży wynika, że w USA utrzymuje się podział na stany niebieskie (demokratyczne) i czerwone (republikańskie), republikanie powinni się...98
  • Niepodległe Republiki Rosyjskie3 paź 2004Rosja utrzymuje parapaństwa, którymi szachuje sąsiadów Kraj Władysława Ardzinby ma niemal wszystkie atrybuty państwa: rząd, parlament, godło, znaczki pocztowe, wojsko, policję, bank centralny, granice. Brakuje tylko jednego: międzynarodowego...100
  • Doktor Bakteria3 paź 2004Szefowa programu wojny biologicznej Saddama ma więcej krwi na rękach niż działający dziś w Iraku terroryści Kiedy świat wstrzymywał oddech, czekając, czy Kenneth Bigley zostanie ścięty przez psychopatycznych porywaczy, o losie błagającego o...103
  • Klucz turecki3 paź 2004Za przyjęciem Turcji do unii opowiada się tylko 16 proc. Francuzów i 33 proc. Niemców Przyznanie Turkom członkostwa w Unii Europejskiej przekreśliłoby zwycięstwo odniesione przez polskiego króla w 1683 r. pod Wiedniem, które powstrzymało hordy...104
  • Menu3 paź 2004Krótko po Wolsku Welcome, Lenin Jednym z kinowych przebojów minionego sezonu był film "Good bye, Lenin". Historia o tym, jak dla dobrego samopoczucia chorej mamusi synek odgrywa fikcję, że DDR nadal istnieje. O tantiemy za...106
  • Berlinowo3 paź 2004Berlin stał się dla Polaków zastępczą stolicą kultury Aż 12 tysięcy Polaków odwiedziło berlińską wystawę MoMA (najlepsze dzieła Museum of Modern Art w Nowym Jorku). Tylu widzów nie było w ostatnich miesiącach na żadnej wystawie w Polsce. Polacy...108
  • Tańczący z Szekspirem3 paź 2004Dla roli u Janusza Józefowicza jego aktorzy i tancerze rzucali dom, przyjaciół, rodzinę Słynne "Chicago" Boba Fossa na Broadwayu wystawiono 900 razy. "Metro" Janusza Józefowicza miało w Polsce już ponad 1200 przedstawień. Józefowicz - tancerz,...112
  • DVD Kamila Śmiałkowskiego3 paź 2004Mój brat niedźwiedź **** Reżyseria: Aaron Blaise, Robert Walker W rolach głównych (polska wersja językowa): Bartosz Obuchowicz, Szymon Bobrowski, Zenon Laskowik USA 2004 r. Animacja według klasycznych Disneyowskich wzorców....113
  • Polski wojownik3 paź 2004Sapkowski równie dobrze sprzedaje powieści jak niegdyś damską konfekcję W Polsce jest obecnie tylko jeden mistrz literatury fantastycznej. I nie jest nim Stanisław Lem. Od prawie dwudziestu lat gwiazdą numer jeden tego gatunku literatury jest...116
  • Sława i chała3 paź 2004MUZYKA Kukiz z kurwikami Paweł Kukiz to jedyny chyba w Polsce artysta, który w pełni wykorzystuje wolność słowa. Czyli dowala wszystkim i wszystkiemu. Na jego najnowszej płycie jest piętnaście utworów, a każdy ostry jak brzytwa....118
  • Ueorgan Ludu3 paź 2004Jesteśmy niezawodnym ogniwem UE, ale bigosu nie oddamy Jeden poseł już pojechał. Kiedy pozostali? Zbigniew Chrzanowski, poseł SKL, na stałe wyjeżdża do USA. Społeczeństwo polskie stanowczo żąda, żeby w zamian za zaangażowanie naszego kraju w Iraku...121
  • Skibą w mur - Autentyczna fikcja3 paź 2004Ludziom doktor Lubicz z serialu "Klan" wydaje się bardziej realny niż Józef Oleksy z serialu SLD Coraz większą rolę w życiu polskiego społeczeństwa odgrywa fikcja. Zdaniem psychologów, szczególnie podatni na fikcję są żarliwi konsumenci seriali...122