Piłsudski kontra Lenin

Piłsudski kontra Lenin

Dodano:   /  Zmieniono: 
Piłsudski użył socjalizmu do odzyskania niepodległości. Lenin hasła niepodległości użył do realizacji bolszewickiej utopii
Kiedy zdobędę Moskwę, każę na murze Kremla napisać: "Zakazuje się mówić po rosyjsku?" - tak wspominał Bogusław Miedziński jedną z rozmów z Józefem Piłsudskim u progu I wojny światowej. Mówiący te słowa nie był ani wodzem armii, ani przywódcą państwowym, zaledwie liderem niewielkiej partii - Polskiej Partii Socjalistycznej, i przywódcą małego, uznawanego za terrorystyczny, ruchu strzeleckiego w Galicji, biednej prowincji imperium Austro-Węgierskiego. Był również najprawdopodobniej współpracownikiem austriackiego wywiadu.
Ktoś słuchający wówczas Piłsudskiego mógł pomyśleć, że ten zwariował i popadł w chorobliwą megalomanię. Podobnie jak w czoło pukali się słuchacze jego wykładu wygłoszonego w Paryżu w lutym 1914 r., kiedy Piłsudski w obecności polskich i rosyjskich socjalistów wywodził, że w przyszłej wojnie (w którą mało kto wierzył) zwycięstwo będzie szło "z zachodu na wschód", czyli że Niemcy pokonają Rosję, a same zostaną pobite przez ententę. W rozmowie z Walerym Sławkiem Piłsudski uzupełnił ten obraz stwierdzeniem, że Rosja zostanie rozbita wewnętrznie przez nieuchronną rewolucję.

Rewolucjonista
Józef Piłsudski był wówczas postrzegany przez tych nielicznych polityków, którzy zwracali na niego uwagę, jako socjalista, rewolucjonista i lewicowiec, jako partner Lenina i socjalistów niemieckich. A socjalista w ówczesnej Europie znaczyło: wywrotowiec i bandyta. Na dodatek ten wywrotowiec najbardziej stałym i konsekwentnym motywem swojej działalności uczynił nie walkę o prawa socjalne, bo ta była mu dosyć obojętna, ale walkę z caratem i rosyjskim imperium. "Nazwałem siebie socjalistą w 1884 r. - napisał Piłsudski w głośnym artykule "Jak zostałem socjalistą". - Mówię, nazwałem, bo nie oznaczało to wcale nabycia niezłomnych i utrwalonych przekonań o słuszności idei socjalistycznej. (...) Uległem modzie na socjalizm, którą nam przywieźli starsi koledzy, studenci Uniwersytetu Petersburskiego. (...). Gdybym się wówczas spotkał z socjalizmem warszawskim, negującym otwarcie sprawy narodowościowe, (...) odrzuciłbym ideę socjalistyczną". Jest w cytowanym tekście, który powstał w roku 1904, dużo o walce Narodnej Woli przeciwko caratowi i niewiele o prawach socjalnych. Trudno się nie zgodzić z Romanem Dmowskim, oponentem ideowym Piłsudskiego, który po lekturze tego artykułu stwierdził, że Piłsudski właściwie socjalistą nie jest. Ale też można zauważyć podobieństwo toku myślenia Piłsudskiego i Lenina. Mniej więcej w tym samym czasie, kiedy powstał tekst Piłsudskiego, w atmosferze fermentu poprzedzającego rewolucję 1905 r. formuje się koncepcja Włodzimierza Uljanowa - Lenina powołania kadrowej partii zawodowych rewolucjonistów, którzy przejmą władzę w Rosji. Taką kadrową partię zakłada również Piłsudski, formując Organizację Bojową PPS, a potem, już w czasie I wojny światowej - Legiony.
Obaj - Piłsudski i Lenin - widzieli, że robotnicy i ruch rewolucyjny są najbardziej dynamiczną siłą polityczną owego czasu. I chcieli ten ruch wykorzystać. Piłsudski - do odbudowy niepodległości Polski, a Lenin - do przejęcia w Rosji władzy i zbudowania socjalistycznej utopii. U progu I wojny światowej byli w istocie sojusznikami. Celem zarówno Piłsudskiego, jak i Lenina było obalenie caratu. Co więcej, przywódca bolszewików deklarował, że narody Imperium Rosyjskiego będą miały prawo do samookreślenia i oderwania się od Rosji. Trudno nie zauważyć, że późniejsze zdefiniowanie tego prawa jako prawa proletariatu, a opinię proletariatu z definicji wyraża tylko partia bolszewicka (to nie szyderstwo, ale dość wierne oddanie oficjalnego języka bolszewików), znacznie ograniczało prawo narodów do czegokolwiek. W każdym razie, o ile Piłsudski używał utopii socjalistycznej do realizacji celów niepodległościowych, o tyle Lenin jako przywódca Sowietów używał hasła niepodległości jako instrumentu realizacji bolszewickiej utopii. W 1914 r. Piłsudski i Lenin byli sojusznikami. Po październiku 1917 r. staną się najbardziej zaciekłymi wrogami.

Niepodległość
Walka o niepodległość, Legiony, aresztowanie w twierdzy magdeburskiej, rozmowy ze współpracownikami, którym mówił, że "rewolucja w Rosji mu się spóźnia", są opisane w literaturze historycznej. Podobnie jak podróż Lenina do Rosji w zaplombowanym wagonie przez Szwecję i Finlandię oraz wybuch rewolucji bolszewickiej. Drogi Piłsudskiego i Lenina miały się skrzyżować wkrótce. Tym razem jako przywódców państw toczących śmiertelną walkę o przyszłość Europy. "Piłsudski znał Rosję. Znał też z autopsji tych, którzy siłą przejęli w niej władzę - pisze biograf marszałka Włodzimierz Suleja. - Charakterystyczne, że z lekceważeniem traktował Trockiego. Wrogiem naprawdę niebezpiecznym był dlań Lenin". Ale sytuacja, w jakiej znalazł się naczelnik państwa, nie była łatwa. W latach 1919-1920 Piłsudski stał wobec wyboru: czy popierać "białą" Rosję Denikina i Wrangla, czy czekać, aż Rosjanie wykrwawią się w koszmarnej wojnie domowej. Na poparcie białych naciskali sojusznicy zachodni, naciskali też potężni w kraju i za granicą narodowi demokraci. Dodać wypada, że nikt na świecie nie wierzył w trwałość bolszewickiego eksperymentu. Prawie nikt, bo Piłsudski miał świadomość, że pod władzą Lenina Rosja może powrócić do dawnej potęgi szybciej, niż by się mogło wydawać. Znając stosunek Piłsudskiego do Rosji, nietrudno się domyś-lić, że mimo nacisków i oczywistego obrzydzenia do bolszewizmu naczelnik wybrał wyczekiwanie. Ale był to wybór z natury swojej taktyczny. Z dwóch powodów. Pierwszym i najważniejszym była niechęć samych bolszewików do pokoju. Deklaracje Lenina i tzw. propozycje pokojowe bolszewickiego ministra spraw zagranicznych hrabiego Cziczerina były warte funta kłaków. Dość pamiętać, że proponując rozmowy pokojowe w 1919 r., uznawane przez komunistyczną historiografię sowiecką i polską, a także przez wielu historyków na Zachodzie za uczciwe, Cziczerin występował jako... reprezentant "polskiego ludu pracującego miast i wsi". Nie było też podczas tych rozmów mowy o granicach. A Armia Czerwona posuwała się nieustannie na zachód, zajmując obszary opuszczane przez wojska niemieckie. Doszło do pierwszych starć zbrojnych. Naczelnik państwa miał przy tym świadomość, że Lenin "nie tylko zawrze każdą umowę, każdy sojusz, jeśli mu to choć pięć minut będzie na rękę, i nie tylko złamie go, gdy mu to na rękę być przestanie, ale jeszcze i partnera oskarży, że to on go perfidnie oszukał". Należało więc wykorzystać nacisk Francji i Wielkiej Brytanii, by pomóc Denikinowi i Wranglowi przynajmniej dla uzyskania pomocy aliantów w nieuchronnej wojnie z bolszewikami. Rozmowy z przywódcami białych szły jak po grudzie. W chwili gdy odnosili sukcesy, nie byli skłonni nawet do uznania niepodległości Polski. Kiedy zaś przegrywali, przejawiali postawę doskonale zilustrowaną przez zapis rozmowy wysłannika Piłsudskiego Henryka Józewskiego, który od jednego z generałów Wrangla usłyszał, że Rosja nigdy Polsce nie wybaczy zniszczenia soboru na placu Saskim w Warszawie. Konieczność lawirowania między bolszewikami a białymi, między aliantami zachodnimi a własnymi przyjaciółmi politycznymi, którzy uważali rewolucję za "interesujący eksperyment", sprawiły, że Piłsudski był oskarżany o działanie w interesie Lenina. Prasa Narodowej Demokracji w trakcie wojny 1920 r. oskarżała naczelnego wodza armii polskiej o to, że ma tajną linię telefoniczną, przez którą rozmawia z Trockim i Leninem. Socjaliści, dawni przyjaciele Piłsudskiego, oskarżali go z kolei o dławienie rewolucji proletariackiej. Oskarżenia zamilkły, kiedy w sierpniu 1920 r. pod Warszawą Polacy rozgromili bolszewików. Przede wszystkim dlatego, że socjaliści zdołali się przekonać, jak wygląda ustrój powszechnej szczęśliwości, niesiony na bagnetach Armii Czerwonej, a biali Rosjanie otrzymujący wielekroć większą pomoc Zachodu niż Piłsudski zostali rozgromieni przez bolszewików. Z perspektywy historii okazało się, że jedynym realnym przeciwnikiem Lenina był Piłsudski. Był tym, który lepiej od innych zrozumiał istotę systemu bolszewickiego. A przede wszystkim był tym, kto znakomicie rozumiał sposób myślenia i działania bolszewików. Miał wśród nich starych znajomych; czołowi piłsudczycy - jak przebywający na zasłaniu w Orle Aleksander Prystor - byli nawet członkami lokalnych sowietów w początkach rewolucji. Zarazem jednak był Piłsudski polskim państwowcem i antydoktrynerem. Zapewne jego socjalistyczna przeszłość ułatwiła mu walkę z Leninem. Podstawowymi atutami Piłsudskiego były jednak wizjonerstwo i zdolność przewidywania biegu wydarzeń, które pozwoliły mu wygrać "osiemnastą najważniejszą bitwę w dziejach świata" i powstrzymać komunizm w granicach Rosji na dwadzieścia lat. Przegrała wizja Piłsudskiego federacji wschodnioeuropejskiej, ale dzisiejsze dzieje tych państw, których niepodległość ocalił Piłsudski pod Warszawą, i ich łatwość w adoptowaniu się do norm Zachodu wskazują, iż w starciu z Leninem naczelnik państwa okazał się z perspektywy historii zwycięzcą.
Więcej możesz przeczytać w 45/2006 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 45/2006 (1247)

  • Wprost od czytelników15 gru 2006, 15:00SALON NA ULICY Czytając artykuł "Salon na ulicy" (nr 41), można było odnieść wrażenie, że w Polsce nie wydarzyło się ostatnio nic bulwersującego. Niepokojem może napawać jedynie pokojowa demonstracja partii opozycyjnej. Oczywiście, nie...3
  • Na stronie - Zmienna Kaczyńskich15 gru 2006, 15:00Nowa zmienna czasami przypomina aż za dobrze znaną starą niezmienną3
  • Skaner15 gru 2006, 15:00NAJLEPSZE ULICE EUROPY Tanie połączenia lotnicze z wieloma miastami Europy i ceny w Warszawie, Poznaniu i we Wrocławiu zbliżone do cen w Londynie, Paryżu i Berlinie powodują, że Polacy coraz częściej na świąteczne zakupy wybierają się za granicę....8
  • Sawka czatuje15 gru 2006, 15:00Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)12
  • Playback15 gru 2006, 15:00Prezydent RP Lech Kaczyński © A. Jagielak16
  • Poczta15 gru 2006, 15:00BALCEROWICZOBÓJSTWO Zprzykrością informuję, że autor artykułu "Balcerowiczobójstwo" (nr 38) przypisuje prezesowi NBP nieprawdziwe motywy postępowania. Prof. Leszek Balcerowicz odmówił stawienia się przed komisją śledczą nie ze względu na...16
  • Ryba po polsku - Obywatelu, wracamy do PRL-u15 gru 2006, 15:00Nie po to walczyliśmy z komuną, żeby każdy mógł bezkarnie pisać prawdę17
  • Z życia koalicji15 gru 2006, 15:00NAJWIĘKSZY POLSKI POLITYK twardo domaga się odizolowania trudnej młodzieży w specjalnych szkołach. Pomysł dość kontrowersyjny, ale jako ojcowie przyklaśniemy Giertychowi, pod jednym wszakże warunkiem. Niech do szkół o zaostrzonym rygorze trafi...18
  • Z życia opozycji15 gru 2006, 15:00TROCHĘ SIĘ PRZELICZYŁA PLATFORMA OBYWATELSKA i przeszarżowała z raportem o mediach, z którego nie bardzo wie, jak się teraz wycofać. Odcina się od niego Rokita, inni też łapią się za głowę, ale Donald w swym antydziennikarskim szaleństwie dzielnie...19
  • Wprost przeciwnie - Bundeswehra amatorów15 gru 2006, 15:00Bundeswehrze ciągle jest blisko do tradycji Wehrmachtu20
  • Fotoplastykon15 gru 2006, 15:00Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)21
  • Witamina B15 gru 2006, 15:00Lek na sitwokrację zgodził się zaordynować polskim samorządom Trybunał Konstytucyjny22
  • Partia bez własciwości15 gru 2006, 15:00Rok temu Platforma Obywatelska była partią sanacji, teraz jest partią konserwacji28
  • Wszyscy jesteśmy winni!15 gru 2006, 15:00Państwo, bezsilne w ściganiu prawdziwych przestępców, tworzy przepisy zakładające, że wszyscy są przestępcami30
  • Święto Europy - 9 listopada15 gru 2006, 15:009 listopada - w rocznicę zburzenia muru berlińskiego - świętować powinni wszyscy Europejczycy32
  • Wydział zabójstw księży15 gru 2006, 15:00UOP na początku lat 90. planował inwigilację księży, by wyjaśnić zagadkę śmierci ks. Stanisława Suchowolca34
  • Giełda15 gru 2006, 15:00Hossa Świat American Yahoo!? Yahoo!, najchętniej odwiedzany portal internetowy na świecie, prowadzi rozmowy dotyczące przejęcia AOL, amerykańskiego dostawcy usług internetowych i właściciela portalu AOL.com. Gdyby nie doszło do fuzji, Yahoo!...38
  • Zabór energetyczny15 gru 2006, 15:00Rosja zaciska energetyczne kleszcze40
  • Rosja kupuje Europę15 gru 2006, 15:00Gazprom zastąpił Rosji dywizje, które miały w okresie komunizmu podbić Europę46
  • Smok brukselski15 gru 2006, 15:00Biurokracja pożera Unię Europejską52
  • Drugi Reagan?15 gru 2006, 15:00Bush junior ma rację58
  • Supersam15 gru 2006, 15:00 62
  • Dodatki w roli głównej15 gru 2006, 15:00Dodatki nie zawsze są uzupełnieniem stroju. Bywa, że to strój staje się tłem dla modnych akcesoriów. W kolekcji domu mody Aryton dodatki nadają wyraz klasycznej garderobie i uatrakcyjniają sylwetkę. Przerzucony przez ramię szal harmonizuje z...62
  • Włoska robota15 gru 2006, 15:00Polacy lubią kuchnię włoską. Od dań włoskich bardziej lubimy tylko polskie - wynika z sondażu Instytutu Badania Opinii RMF FM. Miłośników "włoszczyzny" powinien ucieszyć zestaw akcesoriów kuchennych Włoska Robota. Producentowi, firmie...62
  • Kino czystych barw15 gru 2006, 15:00Światło słoneczne padające na ekran to zmora niejednego kinomana. Rozwiązanie tego problemu znalazła firma Panasonic. Nowy projektor kina domowego PT-AX100 został wyposażony w funkcję Light Harmonizer. Dzięki niej wykrywa zmiany oświetlenia w...62
  • Klasyk znad Mozeli15 gru 2006, 15:00Riesling QbA 2005, mosel-saar-ruwer, St. Urbans-Hof Cena: 39,90 zł; importer: Grand Cru Rodzina Weissów w nadmozelskim Leiwen od trzech pokoleń zajmuje się produkcją znakomitych rieslingów. Szef firmy Nik Weiss, przywódca lokalnego stowarzyszenia...62
  • Europa hipermarketów15 gru 2006, 15:00 W Europie ciągle przybywa centrów handlowych. Według szacunków firmy Cushman & Wakefield, między lipcem 2006 a grudniem 2007 r. ich powierzchnia na całym kontynencie wzrośnie o 13,8 mln m? i będzie łącznie wynosić 107 mln m?. W...62
  • Powrót kobiety15 gru 2006, 15:00Polki rzucają pracę i wracają do domu - z własnej woli64
  • 100 tysięcy ułanów15 gru 2006, 15:00Największy w Europie ośrodek jeździecki mieści się w wielkopolskim Jaszkowie72
  • Globalna samba15 gru 2006, 15:00Zachód ulega urokom stylu życia rodem z dalekiej Brazylii76
  • Pazurem - Setka gorących15 gru 2006, 15:00Jeżeli w Polsce występuje jakieś zjawisko publiczne, a nie uczestniczy w nim Doda, to tak, jakby go nie było79
  • Piłsudski kontra Lenin15 gru 2006, 15:00Piłsudski użył socjalizmu do odzyskania niepodległości. Lenin hasła niepodległości użył do realizacji bolszewickiej utopii80
  • Pomnik antysemityzmu15 gru 2006, 15:00Komunistyczną władzę w Polsce najdłużej sprawowała prorosyjska i antyżydowska czerwona endecja84
  • Dwie twarze Dmowskiego15 gru 2006, 15:00Granica zachodnia II RP zawdzięcza Dmowskiemu niewiele mniej niż wschodnia Piłsudskiemu85
  • Know-how15 gru 2006, 15:00Droga do rzeczywistości Stephen Hawking twierdzi, że zaledwie jeden wzór matematyczny w książce popularnonaukowej może zmniejszyć jej sprzedaż nawet o jedną trzecią. Nie przejmuje się tym sir Roger Penrose, emerytowany profesor matematyki w...86
  • Mózg w tunelu15 gru 2006, 15:00Co trzeci mieszkaniec Zachodu uważa, że ma kontakt z duchami88
  • Strażnik zdrowia15 gru 2006, 15:00Zbadaj z "Wprost" układ limfatyczny: dowiesz się, jakie choroby ci grożą92
  • Człowiek salamandra15 gru 2006, 15:00Uczeni chcą, by ludziom odrastały kończyny!96
  • Człowiek salamandra15 gru 2006, 15:00Uczeni chcą, by ludziom odrastały kończyny!96
  • Bez granic15 gru 2006, 15:00Festiwal milionerów Rosyjscy bogacze tłumnie stawili się na Targach Milionerów. Towarzyszyły im tysiące fleszy, setki reporterów i worki pieniędzy. Bo bogacze z Rosji tym się różnią od innych, że więcej wydają. Wzięciem cieszyły się pozłacane i...98
  • Projekt stulecia15 gru 2006, 15:00Euroamerykańska strefa wolnego handlu pomogłaby Zachodowi w rywalizacji z Azją100
  • Odpływ umysłów15 gru 2006, 15:00Hindusi i Chińczycy wracają ze stypendiów do ojczyzny, Europejczycy uciekają za granicę na stałe104
  • Pociąg do Londynu15 gru 2006, 15:00Independence Party - partię pragnącą wyjścia Wielkiej Brytanii z UE - popiera już ponad 15 proc. Brytyjczyków108
  • Duchy mułły Omara15 gru 2006, 15:00Niedostępne góry, zamachowcy samobójcy i zdalnie sterowane bomby - to wszystko czeka Polaków w Afganistanie110
  • Recenzor15 gru 2006, 15:00114
  • Kronika buntownika15 gru 2006, 15:00The Byrds byli odpowiedzią Ameryki na dowodzoną przez The Beatles inwazję brytyjską. Szybko nauczyli się od rywali z Liverpoolu, co powinien zrobić zespół rockowy, by ewoluować wraz z burzliwie kształtującą się wrażliwością pokolenia lat 60....114
  • Pop(rawna) Kasia15 gru 2006, 15:00Kasia Stankiewicz przekonała się, że łatwiej zdobyć szczyt, niż na nim pozostać. Dowiodła tego klęska jej debiutanckiego solowego albumu. Drugi album Stankiewicz, choć różni się od pierwszego, to grzeszy podobną przeciętnością. "Mimikra"...114
  • Ile warta moc Stewarta15 gru 2006, 15:00Rod Stewart od lat prowadzi nieźle prosperujący zakład wokalnej kserografii, ale ostatnio jego firma wypuszcza kopie dużo bledsze od oryginałów. Po czterech albumach z kolekcją klezmerskich przebojów Ameryki Pan Chrypka sięgnął po klasykę soft...114
  • Dwaj panowie z werwą15 gru 2006, 15:00Czym dla kobiet jest Toskania, tym dla facetów (zwłaszcza tych bogatych) może być Prowansja. "Dobry rok" to pełen humoru i werwy hymn na cześć południowej Francji jako ziemskiego raju. O dziwo, ta opowiastka pełna banalnych prawd...114
  • Wieża niezrozumienia15 gru 2006, 15:00Alejandro González Iárritu jest niepoprawny. Znowu nakręcił film przesycony pesymizmem i przekonaniem o nieodwracalności wyroków losu. I znowu zastosował wielowątkową strukturę (choć konstrukcja nie jest aż tak złożona jak w "21...114
  • Odległa piaskownica15 gru 2006, 15:00Już wiadomo, dlaczego niedoszły prezydent Stanów Zjednoczonych John Kerry obraził amerykańskich chłopców walczących w Iraku - ani chybi oglądał serial "Odległy front". Bohaterowie tego niby-dramatu to świeże mięso, które dopiero co...114
  • Pies z Ystad15 gru 2006, 15:00Dwóch nieboszczyków w garniturach dryfuje w pontonie na środku Bałtyku. Kurt Wallander, komisarz z Ystad, nie jest zachwycony znaleziskiem, zwłaszcza że trop prowadzi do republik bałtyckich, które próbują się wyrwać z uścisku rosyjskiego...114
  • Żubrówka i bisurmanie15 gru 2006, 15:00Wszystko jest tu egzotyczne: XIX-wieczny Konstantynopol, detektyw eunuch, obyczaje sułtańskiego haremu i receptura tureckich flaczków (tych w zupie i tych wywlekanych z ofiar licznych mordów). Tylko polski ambasador w Turcji to swojska postać, bo...114
  • Ciemności kryją ziemię15 gru 2006, 15:00Tego jeszcze nie było: Dan Brown spotyka Raymonda Chandlera w wersji islandzkiej. Chandlerowska jest główna bohaterka powieści - prawnik Thora Gudmundsdottir, kobieta atrakcyjna, lecz po przejściach i ze skłonnością do nadużywania alkoholu. Z...114
  • Bryk z Dostojewskiego15 gru 2006, 15:00"Zbrodnia i kara" Barbary Sass ma z oryginałem wspólny tylko pobieżny zarys akcji - student Raskolnikow, chcąc udowodnić sobie, że jest nowym Napoleonem, stojącym ponad moralnością, zabija, ale tłamszą go wyrzuty sumienia. I na tym...114
  • Formista w oparach sacrum15 gru 2006, 15:00W każdym artyście jest coś z uczonego, a taki był właśnie Leon Chwistek, matematyk-artysta. Logika nie uchroniła go jednak przed ideologiczną aberracją (pod koniec żywota stał się zdeklarowanym stalinistą). Ponad 30 akwarel Chwistka, z okresu, gdy...114
  • Mokra robota15 gru 2006, 15:00Polski kryminał opowiada o współczesnej Polsce lepiej niż książki uznanych sław literatury118
  • Mały agent15 gru 2006, 15:00Alex Rider, wzorowany na Jamesie Bondzie, to bohater nowych czasów - niedojrzała aspołeczna sierota122
  • Malarz króla, król malarzy15 gru 2006, 15:00Obrazy Velázqueza przeczą opinii, że genialny artysta musi mieć duszę buntownika124
  • Wencel gordyjski - Dzieci z katalogu15 gru 2006, 15:00Ideał wychowania przez miłość i dyscyplinę należy zastąpić układanką genów127
  • Ueorgan Ludu15 gru 2006, 15:00Nr 45 (211) Rok wyd. 5 WARSZAWA, poniedziałek 6 listopada 2006 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Sukces polityki prorodzinnej PIĘCIORACZKI ZE ŚRODY (Poznań, "UeoL") Szczęśliwym rodzicom, mieszkańcom Pławiec koło Środy Wielkopolskiej, urodziły...128
  • Wprost Plus15 gru 2006, 15:00Alternatywna historia XX wieku według Orłowskiego Jak wyglądałby świat, gdyby w Rosji nie urodził się Lenin, a Hitler zbudowałby bombę atomową? Na te pytania stara się odpowiedzieć prof. Witold Orłowski, publicysta "Wprost", w książce...129
  • Skibą w mur - Nasz kochany bałagan15 gru 2006, 15:00Coraz trudniej o tak potrzebne daltonistom czarno-białe schematy130