Co to jest dializa otrzewnowa?

Ciężka niewydolność nerek – zarówno przewlekła, jak i ostra – wymaga leczenia za pomocą specjalistycznej aparatury. Jedną z metod oczyszczania krwi pacjenta, którego nerki nie pracują prawidłowo, jest dializa otrzewnowa. Dużą zaletą tej techniki jest możliwość przeprowadzania zabiegów w domu.

Co to jest dializa otrzewnowa?

Celem terapii nerkozastępczych jest usunięcie z krwi metabolitów, czyli szkodliwych produktów przemiany materii, oraz nadmiaru wody. Dializa otrzewnowa wykorzystuje do tego jamę brzuszną pacjenta. Ściany jamy brzusznej oraz wszystkie narządy wyściełane są cienką błoną – otrzewną, która działa jak filtr. Błona ta przepuszcza wodę oraz wiele substancji z krwi. Dializa otrzewnowa polega na wprowadzeniu do jamy brzusznej chorego płynu o specjalnie dobranym składzie chemicznym. Płyn dializacyjny absorbuje szkodliwe substancje z krwi – mocznik, potas, fosforany itp. Na zasadzie ultrafiltracji osmotycznej do płynu przenika także nadmiar wody. Jednocześnie do krwi chorego przenikają substancje niezbędne do wyrównania kwasicy, obecne w płynie dializacyjnym.

Dializa otrzewnowa w domu to wygodne rozwiązanie. Pacjent musi jednak pamiętać o systematyczności. Raz na 4-12 tygodni konieczne jest zgłaszanie się do stacji dializ na badanie krwi i przedstawienie prowadzonej w domu dokumentacji. Lekarz kontroluje parametry takie jak tętno i ciśnienie krwi, temperatura ciała i waga pacjenta. W razie potrzeby modyfikuje leczenie.

Wskazania do dializy otrzewnowej

Podobnie jak w przypadku hemodializy, dializę otrzewnową stosuje się u pacjentów cierpiących na schyłkową niewydolność nerek. Metoda leczenia ustalana jest z lekarzem, który bierze pod uwagę nie tylko stan zdrowia chorego, ale też warunki techniczne, które muszą zostać spełnione do zalecenia dializy otrzewnowej. Technikę tę często wykorzystuje się u pacjentów, których trudny dostęp naczyniowy uniemożliwia wykonanie hemodializy. Wskazaniem do dializy otrzewnowej jest też zwiększone ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych, przeciwwskazanie do stosowania koagulantów, a także trudności logistyczne, związane np. z miejscem zamieszkania bardzo oddalonym od kliniki wykonującej hemodializę.

Jak wygląda przygotowanie do dializy otrzewnowej?

Aby przeprowadzać dializy otrzewnowe w domowych warunkach, konieczne jest wcześniejsze wydzielenie pomieszczenia wyłącznie do tej czynności – przy dializie otrzewnowej w domu bardzo ważne jest bowiem zachowanie sterylności i ścisłe przestrzeganie restrykcyjnych zaleceń.

Minimum 2 tygodnie przed rozpoczęciem dializ do jamy brzusznej chorego wszczepia się cewnik. Zabieg wykonywany jest przez chirurga, który wykorzystuje w tym celu metodę laparoskopową lub w razie konieczności otwiera jamę brzuszną. Cewnik to elastyczna, miękka rurka silikonowa o długości około 30 cm, której jedna strona umieszczana jest w dole jamy otrzewnej, natomiast druga zostaje wyprowadzona na zewnątrz. Część cewnika znajdująca się pod skórą wyposażona jest w mufki zapewniające stabilne mocowanie do jamy brzusznej. Okres 2 tygodni jest niezbędny, by mufki obrosły tkanką – eliminuje to ryzyko wysunięcia się cewnika.

Jakie są metody dializy otrzewnowej?

Wyróżnia się dwie metody wykonywania dializy otrzewnowej:

Ciągła Ambulatoryjna Dializa Otrzewnowa (CADO lub ang. CAPD) nie wymaga zastosowania specjalistycznej aparatury. Wymiany płynu dializacyjnego wykonuje się ręcznie. Po wcześniejszym podgrzaniu, płyn wpuszczany jest do jamy otrzewnej za pomocą specjalnego cewnika. W ciągu doby wykonuje się od 4 do 5 wymian, każda trwa około 30 minut. Płyn pozostaje w jamie otrzewnowej przez 4-5 godzin. Przez cały dzień wykorzystuje się 2-3 litry dializatu. Metoda CADO pozwala na dostosowanie harmonogramu dializ to indywidualnego planu dnia pacjenta. Nie ma żadnych przeciwwskazań, aby między zabiegami uczęszczał on do szkoły, chodził do pracy czy wykonywał inne zajęcia. Harmonogram musi być jednak ustalony wspólnie z lekarzem.

Automatyczna Dializa Otrzewnowa (ADO) przeprowadzana jest z użyciem urządzenia zwanego cyklerem. Płyn dializacyjny wprowadzany jest do jamy otrzewnej pacjenta przez zaawansowaną sieć rurek. Zabieg wykonywany jest najczęściej w nocy. Podczas snu cykler automatycznie wprowadza i wyprowadza płyn z jamy brzusznej pacjenta. Dializa trwa od 8 do 10 godzin. Po nocnym odpoczynku, chory wyłącza aparaturę i może przejść do codziennych zajęć.

Podsumowanie

Współczesna medycyna osiągnęła bardzo duży postęp w skutecznym leczeniu chorób nerek. Dializa otrzewnowa w domu pozwala większości chorych prowadzić normalne życie. Ta nowoczesna metoda nie wymaga tak restrykcyjnej diety, jak hemodializy, oszczędza też pacjentom stresu związanego m.in. z dojazdem na zabiegi.

Artykuł powstał przy współpracy z https://www.zyciezdializa.pl/