Jarzębina jest wyjątkową ozdobą ogrodów, lasów, parków i skwerów. Jesienią, kiedy pokrywa się czerwono-pomarańczowymi owocami, ożywia szary krajobraz, nawet gdy opadną już liście z innych drzew. Jarzębina jest nie tylko pokarmem ptaków, my także możemy cieszyć się jej dość nietypowym smakiem, ale to nie on jest najważniejszy. Jarzębina w medycynie tradycyjnej jest lekiem na wiele dolegliwości. Owoce jarzębiny są bogatym źródłem witamin, dlatego niegdyś przygotowywane z nich przetwory były stosowane w leczeniu różnych postaci awitaminozy.
Co warto wiedzieć na temat jarzębiny?
W kulturze dawnych Słowian jarzębina zajmowała ważne miejsce. Często jej piękno sławiły ludowe pieśni; od wielu wieków wykorzystywano owoce i kwiaty jarzębiny w celu przygotowywania naparów oraz leczniczych nalewek i soków. I dziś możemy korzystać z prozdrowotnych właściwości jarzębiny, samodzielnie przetwarzając jej owoce oraz przygotowując napar z kwiatów jarzębiny. Warto wiedzieć, że owoce jarzębiny nie nadają się do spożycia na surowo. Znajduje się w nich substancja o nazwie kwas parasorbinowy. Nie jest to jednak związek stabilny biologicznie, dlatego łatwo ulega rozpadowi i pełnej neutralizacji w niskiej oraz wysokiej temperaturze. Z tego względu owoce jarzębiny trzeba przemrozić, jeżeli np. przygotowujemy z nich sok lub syrop. W przypadku przygotowywania dżemów i konfitur z jarzębiny do rozłożenia toksyny wystarczy obróbka cieplna, jednak i tak warto wcześniej owoce zamrozić, aby szybciej zmiękły i puściły sok. Owoce jarzębiny możemy też suszyć.
Dlaczego odpowiednie przygotowanie owoców jarzębiny jest tak ważne?
Kwas parasorbinowy jest silną toksyną, która podrażnia układ pokarmowy, powodując ból brzucha oraz wymioty. To, dlatego dzikie zwierzęta oraz ptaki zaczynają zjadać owoce jarzębiny dopiero po pierwszych przymrozkach.
Jarzębina – właściwości lecznicze
Jak już zostało wspomniane, właściwości lecznicze wykazują zarówno kwiaty, jak i owoce jarzębiny. Kwiaty jarzębiny stosowane są przede wszystkim ze względu na działanie moczopędne oraz przeczyszczające, dzięki którym wspomagają leczenie schorzeń dróg moczowych oraz pomagają redukować zaparcia.
Owoce jarzębiny to prawdziwa skarbnica witaminy C. Niegdyś stosowane były w leczeniu szkorbutu. Oprócz witaminy C w owocach jarzębiny znajdziemy także witaminy PP, A, K, E. Co więcej, jarzębina jest źródłem m.in. kwasów organicznych, pektyn, związków goryczkowych, sorbitolu, karotenoidów i garbników. Przygotowane z jarzębiny domowe przetwory wykazują działanie przeciwzapalne, antybakteryjne i wzmacniające. Doskonale sprawdzają się w celu poprawy odporności organizmu, uzupełnienia leczenia dróg moczowych i dróg żółciowych oraz wsparcia organizmu w walce z jesienno-zimowymi infekcjami. Jarzębina wpływa także na metabolizm, pomaga poradzić sobie z problemami trawiennymi i osłabieniem po różnych chorobach.
Tradycyjnie jarzębina stosowana była w celu leczenia problemów z krążeniem, infekcji dolnych dróg oddechowych, przewlekłego kaszlu, a także zapalenia żył.
Jak wykorzystać jarzębinę w kuchni?
Jarzębinę po przemrożeniu i sparzeniu wrzątkiem możemy wykorzystać do przygotowania np. domowej nalewki na spirytusie. Jest ona doskonałym sposobem na rozgrzanie organizmu. Kieliszek nalewki z jarzębiny to doskonały sposób na uniknięcie przeziębienia, gdy wrócimy przemarznięci do domu. Podobnie działa przygotowany na bazie alkoholu i wody syrop z jarzębiny oraz sok jarzębinowy, który możemy dodać do herbaty.
Dżem i konfitura z jarzębiny to wykwintne dodatki do dań mięsnych oraz wędlin, jednak ich dość nietypowy, bo słodki, cierpki i gorzki jednocześnie smak nie każdemu przypada do gustu.
Owoce jarzębiny możemy także wysuszyć np. w maszynce do suszenia grzybów, a następnie rozdrobnić. W ten sposób zyskamy bazę do przygotowywania zdrowych naparów np. wzdęcia i infekcje pęcherza.