Szczepionka przeciwko meningokokom – dlaczego warto? Charakterystyka, cena

Meningokoki to gram ujemne bakterie, które powodują m.in. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Wyróżniamy aż 13 grup serologicznych tych bakterii, które występują w różnych zakątkach globu. W Europie dominują zakażenia meningokokami typu B, odnotowuje się także przypadki zakażeń meningokokami typu C, które charakteryzują się burzliwym przebiegiem. Bakterie te są szczególnie niebezpieczne dla niemowląt i dzieci do 5. roku życia, dlatego lekarze rekomendują szczepienia przeciw meningokokom.

Meningokoki, czyli dwoinka zapalenia opon mózgowych

Meningokoki występują w jamie nosowo-gardłowej każdego człowieka, nie prowadząc do pojawienia się objawów chorobowych. Stają się groźne w przypadku nadmiernego namnażania się, co prowadzi do zakażenia organizmu i rozwoju m.in. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Zakażenie meningokokami następuje na skutek kontaktu ze śliną oraz wydzielinami z jamy nosowej osoby chorej lub nosiciela, który nie ma objawów chorobowych.

W większości przypadków kontakt z meningokokami nie doprowadza do rozwoju poważnych chorób, bo bakterie te cechują się niską zakaźnością, nie prowadząc do rozwoju epidemii. Problem pojawia się wówczas, gdy infekcja meningokokowa rozwija się w osłabionym lub niedojrzałym organizmie. W przypadku niskiej odporności np. niemowląt, małych dzieci i seniorów dość często dochodzi do rozwoju sepsy meningokokowej.

Sepsa meningokokowa, inaczej posocznica, w 80% przypadków prowadzi do śmierci, stanowiąc ogromne zagrożenie. Zakażenie meningokokami może także doprowadzić do trwałej niepełnosprawności.

Szczepionka przeciw meningokokom – charakterystyka

Szczepionka przeciw meningokokom to szczepionka pozwalająca uzyskać odporność immunologiczną na zakażenie bakteriami meningokokowymi z grupy B lub grupy C. W Polsce każdy może zaszczepić się przeciw meningokokom, ale zaleca się przede wszystkim szczepienie małych dzieci do 3. roku życia.

Szczepienie jest odpłatne i można je wykonać w dowolnym momencie po kwalifikacji pediatrycznej. W przypadku małych dzieci szczepienie powinno zostać dopasowane do kalendarza szczepień.

Kogo szczepić?

Szczepienie przeciwko meningokokom można wykonać w każdym wieku. Zaleca się przede wszystkim wykonanie go u małych dzieci do 3. roku życia dziecka, które często przebywają w dużych skupiskach i są mocniej narażone na infekcje. Jeśli dziecko ma iść do żłobka lub przedszkola, tym bardziej trzeba je zaszczepić. Zachowaniem sprzyjającym zakażeniu są częste wymiany zabawek i nieutrzymywanie zasad higieny związanej np. z częstym myciem rąk. W przypadku takich skupisk jak żłobek czy przedszkole może to być trudne, ponieważ dzieci nieustannie mają ze sobą kontakt, biorą zabawki do buzi, ślinią je, a następnie się nimi wymieniają. Takie zachowania sprzyjają przenoszeniu wszelkich zakażeń wirusowych.

Przeciw meningokokom warto zaszczepić również nastolatka. W tym wieku szczepionki obejmują zakażenia bakteryjne typu C. Inwazyjna choroba meningokokowa zagraża ludziom w każdym wieku, dlatego dobrze jest zabezpieczyć dziecko przed jej skutkami. Ryzyko zachorowania może wzrosnąć u osób z osłabioną odpornością lub po innych zakażeniach wirusowych czy też bakteryjnych.

Zakażenie meningokokami – objawy

Objawy zakażenia meningokokami są typowe dla wielu schorzeń. Bakterie te często atakują wiosną, więc pierwsze objawy zakażenia bywają mylnie brane za objawy przeziębienia. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Choroba rozwija się przez 3-4 dni początkowo prowadząc do wystąpienia gorączki, dreszczy i osłabienia. Wraz ze wzrostem gorączki pojawiają się wybroczyny na ciele, drgawki oraz zaburzenia świadomości. Dość charakterystycznym objawem zakażenia meningokokami są silne bóle głowy i sztywność karku, które oznaczają inwazyjną chorobę meningokokową i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

W momencie pojawienia się wybroczyn na ciele, czyli tzw. wysypki krwotocznej mamy do czynienia z zaawansowaną postacią choroby, która wywołała sepsę. Skutkiem postępującej choroby meningokokowej może być także uszkodzenie serca i zapalenie płuc. To czarny scenariusz zakażenia meningokokami, bo bakterie te powodują także mniej groźne schorzenia np. zapalenie ucha środkowego.

Ze względu na dość niespecyficzne pierwsze objawy zakażenia, które mogą wskazywać na początkową fazę rozwoju wielu schorzeń, sygnałem alarmującym powinno być nagłe polepszenie się stanu osoby chorej w 4-6 godzinie od wystąpienia pierwszych objawów, czyli najczęściej podwyższonej temperatury ciała i osłabienia. Wraz z rozwojem zakażenia, po chwilowej poprawie samopoczucia, następuje nagłe pogorszenie się stanu chorego, który przestaje reagować m.in. na podawane leki przeciwgorączkowe. To jeden z bardzo niepokojących objawów, które powinny skłonić do natychmiastowej wizyty u lekarza.

Ważne: meningokoki zagrażają przede wszystkim małym dzieciom, osobom z osłabioną odpornością i seniorom, dlatego pacjenci z tych grup wymagają szybkiej konsultacji lekarskiej zawsze, gdy występuje wysoka gorączka, czyli temperatura ciała wzrasta powyżej 39 stopni Celsjusza.

Podsumowując, meningokoki to bardzo groźne bakterie, które mogą doprowadzić do wystąpienia zagrażającej życiu i w 80% przypadków kończącej się śmiercią posocznicy. Najlepszym sposobem zapobiegania zakażeniu meningokokami jest szczepienie, które pozwala zredukować ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia.

Jak rozpoznać zakażenie meningokokami?

Zakażenie meningokokami ma gwałtowny przebieg. Choroba może początkowo przypominać zwykłe przeziębienie lub infekcję wirusową. Pojawia się ból głowy, ból gardła, złe samopoczucie lub uczucie rozbicia. Objawy infekcji nasilają się jednak bardzo szybko, a do objawów tych dołącza gorączka, przeczulica skóry, nudności, drgawki czy wysypka wybroczynowa. Jeśli pojawi się wysypka, która nie blednie pod wpływem ucisku, może to oznaczać, że przebieg infekcji mocno się zaostrzył. W tej sytuacji czasem już jest za późno, by uratować chorego.

Kiedy i jak szczepić?

Szczepienie na meningokoki można bezpieczne podać małym dzieciom po 12. miesiącu życia. W tym okresie szczepionka przeciwko meningokokom jest podawana w dwóch dawkach. Jest to szczepienie zupełnie bezpieczne, po którym mogą wystąpić reakcje niepożądane (jak po każdym innym), ale nie zdarzają się one często. Do najczęstszych reakcji organizmu na szczepionkę należy gorączka. W tej sytuacji należy podać dziecku paracetamol. Rozdrażnienie związane ze szczepionką może trwać 2-3 dni.

Starsze dzieci i osoby dorosłe również mogą zaszczepić się przeciw meningokokom. Należy jednak podkreślić, że jest to jednak trochę inna szczepionka, ponieważ u młodzieży i osób starszych najczęściej dochodzi do zakażeń meningokokami typu C, a u dzieci do 2. roku życia meningokoki grupy B. W związku z tym należy się zabezpieczyć przed różnymi rodzajami bakterii.

Szczepienie przeciwko meningokokom jest szczepionką podawaną domięśniowo, dlatego dla dzieci jest dość bolesna. Ból trwa jednak krótko, tylko w momencie podania szczepionki, a korzyści z niej są ogromne.

Jakie są szczepionki przeciwko meningokokom?

Obecnie w Polsce dostępne są następujące szczepionki przeciw meningokokom:

• szczepionki przeciwko meningokokom grupy B (Bexsero, Trumenba)
• szczepionki skoniugowane przeciwko meningokokom grupy A, C, W, Y (Nimenrix)
• szczepionki skoniugowane przeciwko meningokokom grupy C (Meningitec, NeisVac-C)

Szczepionka przeciw meningokokom – cena/refundacja NFZ

Szczepionka przeciwko meningokokom jest dobrowolna dla rodziców, co oznacza, że nie ma na nią refundacji z Narodowego Funduszu Zdrowia. Mimo to zaleca się wykonanie szczepionki, by ochronić dziecko przed zakażeniem.

Cena szczepionki jest różna i zależy od rodzaju szczepionki oraz jej zakresu. Ceny wahają się od 120 do 350 złotych za dawkę. Szczepionki skoniugowane zalecane są niemowlętom i małym dzieciom poniżej 2. roku życia, ponieważ mogą wywoływać trwałą odpowiedź immunologiczną.

Szczepionka przeciw meningokokom – kiedy i jak szczepić?

Choroby meningokokowe występują najczęściej w ciągu pierwszych trzech lat życia. U małych dzieci są to zakażenia meningokokami z grupy B, dlatego zaleca się rodzicom wykonanie szczepienia przeciw meningokokom. Jest to szczególnie istotne u dzieci, które idą do żłobka lub przedszkola.

Na szczepienie przeciwko meningokokom najlepiej jest umówić się u swojego pediatry. Lekarz wskaże, jakie są możliwości w zakresie szczepienia i wyjaśni wszystkie wątpliwości. Po podaniu pierwszej dawki szczepionki, dziecko jest od razu zapisywane na dawkę przypominającą.

Czy szczepienie jest skuteczne?

Szczepienie przeciwko meningokokom jest jedyną skuteczną metodą zabezpieczenia organizmu przed konsekwencjami zakażenia meningokokami. Seroprotekcja może wynosić nawet 95 procent, szczepienie to jest zatem bardzo skuteczne.

Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje?

Małe dzieci są bardzo podatne na wszelkie zakażenia, ponieważ ich układ immunologiczny dopiero się kształtuje. Zapadalność na zakażenia meningokokami w Polsce wynosi około 150-200 przypadków rocznie. W większości są to zakażenia meningokokami grupy B.

Mimo że choroba meningokokowa nie jest powszechna, warto zabezpieczyć się przed nią i zaszczepić dziecko, zwłaszcza takie, które uczęszcza do żłobka lub przedszkola. Konsekwencje choroby mogą być bardzo poważne, prowadząc do sepsy oraz do śmieci.

Skutki zakażenia meningokokami

Bakterie meningokokowe mogą wywołać poważne choroby w organizmie. Do najczęstszych zaliczają się:

• zapalenie płuc
  
• zapalenie ucha środkowego
• zapalenie osierdzia
• zapalenie stawów
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
• sepsę

Meningokoki typu B najczęściej wywołują choroby o ostrym i gwałtownym przebiegu. Infekcja przebiega szybko, a stan chorego pogarsza się z godziny na godzinę. Dzieje się tak, ponieważ zakażenie meningokokami szybko pokonuje barierę krwi i przedostaje się do krwioobiegu. W tej sytuacji bardzo szybko może dojść do rozwoju sepsy. Inwazyjna choroba meningokokowa może nawet doprowadzić do śmierci.

Szczepionka przeciw meningokokom – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem do szczepienia przeciw meningokokom może być obniżona odporność. W przypadku osób z wrodzonymi niedoborami odporności, chorób krwi oraz chorób związanych z funkcjonowaniem układu immunologicznego, a także jakichkolwiek innych chorób przewlekłych należy skonsultować się z pediatrą lub internistą przed podaniem szczepionki. Przeciwwskazaniem do podania szczepienia jest również gorączka oraz jakakolwiek infekcja. Szczepionki nie należy podawać zakażonym wirusem HIV.

Szczepionka przeciw meningokokom – powikłania

Powikłania po szczepionce to najczęściej gorączka oraz biegunka. Objawy te mogą wystąpić w pierwszych dobach po podaniu szczepionki. Może pojawić się także senność, rozdrażnienie, ból głowy czy ból mięśni w miejscu podania szczepionki. Objawy te najczęściej ustępują samoistnie, można je łagodzić środkami przeciwgorączkowymi czy też okładami na bolesne miejsce ukłucia.

Czytaj też:
5 nieobowiązkowych szczepień, które warto rozważyć jeszcze w tym roku