To on dowodził Powstaniem w Warszawie. Kim był Antoni Chruściel „Monter”?

To on dowodził Powstaniem w Warszawie. Kim był Antoni Chruściel „Monter”?

Dodano: 
Pułkownik Antoni Chruściel (pośrodku, w furażerce) wraz z oficerami BIP
Pułkownik Antoni Chruściel (pośrodku, w furażerce) wraz z oficerami BIPŹródło:Wikimedia Commons / domena publiczna
Gen. Antoni Chruściel ps. „Monter” przeszedł do historii jako dowódca Powstania Warszawskiego. Kim był przed wojną i co stało się z nim po upadku Powstania?

Antoni Chruściel przyszedł na świat w Gniewczynie Łańcuckiej na Podkarpaciu. Był synem rolnika i wójta gminy Gniewczyna, Andrzeja, oraz Katarzyny z domu Słysz. Uczęszczał do szkoły w Gniewczynie Łańcuckiej, później kształcił się w Przeworsku. We wrześniu 1908 r. rozpoczął naukę w Cesarsko-Królewskim Gimnazjum w Jarosławiu, którą ukończył z wyróżnieniem 28 czerwca 1914 r. Od kwietnia 1912 r. należał do Koła Zawierzaków i był członkiem tajnej drużyny skautowej im. Dyonizego Czachowskiego (późniejszej Polskiej Drużyny Strzeleckiej).

Wraz z chwilą wybuchu I wojny światowej Chruściel wstąpił do kompanii strzeleckiej organizowanej w Przeworsku przez ppor. Henryka Bigoszta. Wg karty ewidencyjnej 42. Pułku Piechoty 18 sierpnia 1914 r. wstąpił do Legionu Wschodniego, polskiej formacji ochotniczej, której celem była walka z Rosją u boku Austro-Węgier. W szeregach Legionu służył do 25 września 1914 r. Po jego rozwiązaniu został wcielony do armii austro-węgierskiej. Początkowo pełnił służbę w 20. Pułku Piechoty, następnie został przeniesiony do 90. Pułku Piechoty.

Antoni Chruściel i walka o niepodległość

Od 26 września 1914 r. do 1 marca 1915 r. kształcił się w szkole podoficerskiej. 2 marca 1915 r., czyli dzień po ukończeniu szkoły podoficerskiej, został skierowany na trzeci turnus do Szkoły Oficerów Rezerwy X Korpusu w Bazinie. Turnus ten trwał do 1 maja 1915 r. W latach 1915-1918 pełnił kolejno funkcje: dowódcy plutonu, instruktora w szkole podoficerskiej, dowódcy plutonu i kompanii, instruktora rekrutów oraz dowódcy 11. i 12. Kompanii 90. Pułku.

25 października 1915 r. Chruściel został awansowany do stopnia chorążego, następne awanse otrzymał kolejno 1 sierpnia 1916 r. (na stopień podporucznika) i 1 sierpnia 1918 r. ze starszeństwem od 1 listopada 1918 r. (na stopień porucznika).

W listopadzie 1918 r., razem z 90. Pułkiem Piechoty, por. Chruściel przybył do Jarosławia. 4 grudnia 1918 r. w stopniu porucznika wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego. Był przydzielony na stanowisko dowódcy 5. kompanii 14. Pułku Piechoty. Ze wspomnianym pułkiem, utworzonym na bazie byłego 90. pp., brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej oraz polsko-bolszewickiej. 1 kwietnia 1920 r. Chruściel został zatwierdzony na stopień kapitana ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 r.

Kariera w II RP

W okresie II RP rozwijał karierę wojskową, równolegle studiując przez trzy lata na Wydziale Prawno-Historycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (tam 6 września 1923 r. uzyskał absolutorium). 17 października 1923 r. kpt. Chruściel został przydzielony do Korpusu Kadetów nr 1 we Lwowie, gdzie od 10 grudnia 1923 r. był dowódcą 2. kompanii. 12 lipca 1924 r. zawarł związek małżeński z Walerią Strońską, z którą miał później dwie córki – Kazimierę Wandę (rocznik 1925) i Jadwigę Zofię (rocznik 1928).

1 września 1924 r. mianowano go dowódcą 3. kompanii. Od września do 15 grudnia 1925 r. kpt Chruściel kształcił się na kursie dla kapitanów w Rembertowie. 2 stycznia 1926 r. objął dowództwo 4. kompanii Korpusu Kadetów nr 1. Trzy miesiące później, 3 maja 1926 r. został awansowany na stopień majora ze starszeństwem od 1 lipca 1926 r. 31 maja 1927 r. przeniesiono mjr Chruściela do 6. Pułku Strzelców Podhalańskich w Stryju, gdzie objął on stanowisko dowódcy II batalionu. 17 czerwca 1927 r. stawił się w pułku, a 2 lipca objął wspomniane dowództwo batalionu.

W trakcie służby w 6. PSP. mjr Chruściel ukończył kurs sztabowy w Toruniu, był członkiem komisji powołanej do opracowania albumu pamiątkowego DOK X oraz wykładał na kursach szkoleniowych dla kadry zawodowej. W latach 1929-1931 studiował w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Od września 1931 do października 1934 r. był wykładowcą w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. 1 stycznia 1932 r. został awansowany do stopnia podpułkownika.

Od października 1934 do grudnia 1936 r. ppłk Chruściel był wykładowcą taktyki w WSWoj. oraz wchodził w skład kierownictwa ćwiczeń przy 21. Pułku Piechoty. Od stycznia 1937 do lutego 1938 r. pełnił funkcję zastępcy dowódcy 40. Pułku Piechoty we Lwowie. W lutym 1938 r. objął dowództwo 82. Syberyjskiego Pułku Strzelców im. Tadeusza Kościuszki, stacjonującego w Brześciu nad Bugiem. W tym czasie został odznaczony Medalem „Za długoletnią służbę”.

Kampania wrześniowa

W trakcie kampanii 1939 r. dowodził 82. SPS, wchodzącym w skład Armii „Łódź”. Pułk brał udział w walkach obronnych na odcinku między Kochlewem a Bobrownikami, następnie w dniach 4-5 września 1939 r. toczył zacięte walki pod Szczercowem, by od 13 września wycofywać się w kierunku Twierdzy Modlin i tam kontynuować walki z Niemcami do 28 września 1939 r. Po kapitulacji Modlina został osadzony w obozie jenieckim KL Soldau w Działdowie, z którego został zwolniony miesiąc później.

Od kwietnia 1940 r. działał w konspiracji, w szeregach Związku Walki Zbrojnej. Od czerwca do października 1940 r. pełnił funkcję szefa Wydziału III Komendy (taktyczno-wyszkoleniowego) Okręgu Warszawa-Miasto ZWZ. W październiku 1940 r. objął stanowiska Szefa Sztabu i zastępcy Komendanta Okręgu, płk Zdzisława Zajączkowskiego, które piastował do maja 1941 r.