Szerszeń azjatycki nie dotarł jeszcze do Polski, jednak spotykany jest w Niemczech. Pod wspólną nazwą „szerszeń azjatycki” kryje się kilka mniej i bardziej niebezpiecznych owadów osowatych m.in. niegroźny dla większości ludzi szerszeń azjatycki z gatunku Vespa velutina i bardzo niebezpieczny szerszeń azjatycki z gatunku Vespa mandarinia.
Użądlenia owadów osowatych m.in. szerszeni zdarzają się rzadko i nie są zagrożeniem dla zdrowego człowieka, jednak szerszeń azjatycki jest poważnym problemem, bo w ostatnich latach bardzo szybko zwiększa obszar swojego występowania. Powinniśmy dowiedzieć się więcej na temat tego owada, bo jego obecność w naszym otoczeniu może skutkować nie tylko bolesnym użądleniem, ale także przyczynić się do utraty kolonii pszczół miodnych, które pełnią w ekosystemie bardzo ważną funkcję zapylaczy. Ataki szerszeni azjatyckich prowadzą do śmierci tysięcy pszczół miodnych rocznie. W przeciwieństwie do mniej agresywnych szerszeni europejskich traktują one pszczoły jako podstawę pożywienia dla swoich larw.
W Polsce, oprócz szerszeni naturalnie bytujących w naszym najbliższym otoczeniu, czyli szerszeni europejskich, atakują nas również inne owady. Są one zdecydowanie bardziej niebezpieczne niż szerszenie, osy i pszczoły, które musimy sprowokować do ataku. Mowa tutaj o komarach, meszkach i kleszczach, dla których nasza krew jest pożywieniem. Z komarami, meszkami i kleszczami musimy zmagać się od wczesnej wiosny aż do późnej jesieni, co sprawia, że stają się one prawdziwym utrapieniem nie tylko podczas przebywania na łące, nad wodą lub w lesie, ale także w przydomowych ogrodach, na balkonach i tarasach oraz w przestrzeni miejskiej.
Jakie owady atakują nas najczęściej?
Często nie wiemy, co nas ugryzło, bo jedynym dowodem ataku owada jest miejscowy stan zapalny. Swędzenie skóry, któremu towarzyszy niewielki obrzęk i zaczerwienienie, zwykle wskazuje na ugryzienie komara. Ugryzienie meszki poznamy po nieco większym obrzęku i zaczerwienieniu – tuż po ugryzieniu tego owada na skórze może być widoczny krwawy punkt. Ugryzienie meszki powoduje nie tylko uciążliwe swędzenie, ale może także doprowadzić do pojawienia się gorączki. U dzieci na skutek ugryzienia meszki obserwowane jest powiększenie węzłów chłonnych, a także ogólne złe samopoczucie, któremu może towarzyszyć np. ból głowy. Nie mniej niebezpieczne jest ugryzienie kleszcza, który przyczepia się do skóry za pomocą aparatu gębowego, przez dłuższy czas żywiąc się naszą krwią. W tym przypadku występuje duże ryzyko zakażenia chorobami, które przenoszą te pajęczaki, czyli boreliozą i kleszczowym zapaleniem mózgu.
Szerszenie, osy i pszczoły to owady żądlące. Nie żywią się ona naszą krwią i atakują w samoobronie. Warto przestrzegać pewnych zasad, dzięki którym unikniemy użądlenia np. zrezygnować z używania perfum o kwiatowym i owocowym zapachu, a także zakładania odzieży w jaskrawych kolorach, gdy wybieramy się np. na łąkę. Owadów żądlących nie powinniśmy przeganiać i zabijać, bo w momencie zagrożenia wydzielają one feromony, które zwabiają inne osobniki. Korzystając z możliwości relaksu na świeżym powietrzu, powinniśmy zabezpieczać spożywane napoje i pokarmy przed owadami, bo przypadkowe połknięcie np. pszczoły, zagraża zdrowiu i życiu nie tylko osób uczulonych na jad owadów.
Czy należy obawiać się użądlenia szerszenia azjatyckiego?
Szerszeń azjatycki stał się bohaterem przerażających opowieści, jednak do Europy dotarł szerszeń z gatunku Vespa velutina, którego użądlenie nie jest szczególnie niebezpieczne, choć bardzo bolesne – można je porównać do użądlenia szerszenia europejskiego. W przypadku osób uczulonych na jad owadów, małych dzieci i osób chorujących np. na serce, nawet jedno użądlenie szerszenia europejskiego (Vespa crabro) lub szerszenia azjatyckiego z gatunku Vespa velutina może okazać się niebezpieczne.
Poważnym zagrożeniem jest jednak użądlenie szerszenia azjatyckiego z gatunku Vespa mandarinia, który nie występuje na terenie Europy. Ten gatunek szerszenia azjatyckiego jest szczególnie agresywny, a jego rozmiary faktycznie mogą budzić paniczny strach. Wszystkie szerszenie są dla człowieka potencjalnym zagrożeniem, bo ich użądlenie może doprowadzić do zagrożenia życia na skutek wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego.
Największe ryzyko powikłań w przypadku ugryzienia owadów żądlących dotyczy niemowląt i małych dzieci oraz alergików, dla których nawet niewielka dawka jadu może okazać się śmiertelna. Szerszenia azjatyckiego z gatunku Vespa mandarinia nie musimy się obawiać, jeżeli nie planujemy pobytu w jego naturalnym środowisku, bo obecnie nie rozprzestrzenia się on poza terytorium Azji.
Jak wygląda szerszeń azjatycki?
Szerszenie azjatyckie możemy rozpoznać po ubarwieniu, które nieco się różni od ubarwienia doskonale nam znanych szerszeni europejskich.
Jak wygląda szerszeń azjatycki z gatunku Vespa velutina? Szerszeń azjatycki z gatunku Vespa velutina niewiele różni się pod względem usposobienia od doskonale znanego nam szerszenia europejskiego. Nieznaczną różnicę można jedynie zauważyć w ubarwieniu, bo szerszenie azjatyckie z gatunku Vespa velutina nie są czarno-żółte, a czarno-pomarańczowe oraz wielkości – szerszenie Vespa velutina są nieco mniejsze od szerszeni europejskich – dorastają do 30 mm.
Jak wygląda szerszeń azjatycki z gatunku Vespa mandarinia? W przypadku szerszenia azjatyckiego z gatunku Vespa mandarinia lęk budzą jego rozmiary i wyjątkowo agresywne usposobienie. Rozpiętość skrzydeł tego owada może sięgać około 8 cm, a długość tułowia sięga niemal 5 cm. Tak duże rozmiary sprawiają, że szerszeń azjatycki z gatunku Vespa mandarinia przypomina swoim wyglądem małe ptaki. Vespa mandarinia to wyjątkowo agresywny gatunek szerszenia. Jak inne owady z tej rodziny może żądlić wielokrotnie; w momencie ataku wydziela zwabiające inne osobniki feromony, co grozi zmasowanym atakiem całej rodziny szerszeni z jednego gniazda, która liczy do kilkuset osobników.
W Azji szerszeń z gatunku Vespa mandarinia przyczynia się do śmierci około 40 osób rocznie. Jego użądlenie zagraża nie tylko alergikom, ale także osobom, które nie są uczulone na jad owadów. Podczas użądlenia wprowadza on do organizmu człowieka silną neurotoksynę. Mandarotoksyna niszczy erytrocyty, przyczyniając się do wystąpienia niewydolności nerek, która skutkuje zgonem. Jad owada może również doprowadzić do wstrząsu anafilaktycznego. Wywołać wstrząs anafilaktyczny mogą także m.in. alergeny z pokarmów i leków.
Pod względem ubarwienia szerszeń azjatycki z gatunku Vespa mandarinia przypomina swojego mniej agresywnego krewniaka z gatunku Vespa velutina - jest czarny w żółte i pomarańczowe pasy. Użądlenie szerszenia z gatunku Vespa mandarinia jest znacznie bardziej bolesne niż użądlenie innych gatunków szerszeni.
Objawy użądlenia szerszenia
Po użądleniu szerszenia pojawiają się specyficzne objawy. W przypadku szerszeni europejskich i szerszeni azjatyckich z gatunku Vespa velutina ból odczuwany w momencie użądlenia jest dość silny. W miejscu ugryzienia szerszenia nie pozostaje żądło, co sprawia, że owad może atakować nas wiele razy. Najczęściej występujące objawy po użądleniu przez szerszenia to:
- niewielki obrzęk, któremu towarzyszy uczucie rozpierania,
- zaczerwienienie skóry,
- pieczenie.Zmiany skórne oraz dolegliwości bólowe utrzymują się przez kilka dni, stopniowo zanikając.
Objawy, które mogą wskazywać na uczulenie na jad owadów to:
- nasilający się obrzęk nie tylko w miejscu użądlenia owada,
- duszności,
- zawroty głowy,
- niemiarowe bicie serca,
- nagły spadek ciśnienia tętniczego,
- suchy kaszel,
- nadmierna potliwość,
- dreszcze i drgawki,
- ogólne złe samopoczucie.
Powyższe objawy pojawiają się w rzadkich przypadkach po użądleniu przez owady z rodziny osowatych i są wskazaniem do natychmiastowego wezwania pogotowia ratunkowego, bo osoby uczulone muszą w jak najkrótszym czasie od wystąpienia reakcji alergicznej otrzymać substancje przeciwhistaminowe.
Jeżeli reakcje alergiczne po użądleniu owadów pojawiały się wcześniej, to osoba uczulona powinna mieć zawsze w zasięgu ręki odpowiednie leki, które pozwalają złagodzić reakcję alergiczną. W przypadku objawów wstrząsu anafilaktycznego lekiem pierwszej pomocy jest podawana domięśniowo adrenalina.
Domowe sposoby na użądlenie szerszenia i innych owadów osowatych
Jeżeli nie występuje silna reakcja alergiczna, to możemy złagodzić objawy związane z użądleniem domowymi sposobami. Natychmiastową ulgę przynosi aplikacja na miejsce użądlenia dostępnego bez recepty żelu o działaniu antyhistaminowym, który łagodzi obrzęk i towarzyszące mu dolegliwości. Na użądlenia owadów osowatych możemy także zrobić okład z kwaśnej wody oraz zastosować cebulę, czosnek i naturalny olejek z drzewa herbacianego lub lawendy.
Czytaj też:
Szerszeń morderczy - co to jest? Czy trzeba bać się owada podobnego do szerszenia?