Cudzoziemscy osadnicy zawsze byli dla Polski rentowną inwestycją
![[ Przyczółki Europy ]](http://www.wprost.pl/G/wprost_gfx/1009/s20w.jpg)
Jakie byłoby rolnictwo Wielkopolski, gdyby nie holenderscy farmerzy osiedlający się tam pod koniec XVI i w XVII wieku? Polscy rolnicy mieliby znacznie mniejsze szanse w starciu z niemiecką konkurencją w wieku XVIII i XIX. Podobnie było na Żuławach, Zamojszczyź-nie, Dolnym Śląsku - nowoczesnego rolnictwa uczyliśmy się nie tylko od Holendrów, także od Niemców, Duńczyków, Szkotów, Anglików. Uczyliśmy się zresztą od nich także pracowitości, solidności, uczciwości w interesach, potrzeby samokształcenia, kreatywności. Każda fala osadników była dla Polski rentowną inwestycją. Tak też jest obecnie, choć ograniczenia w obrocie ziemią to utrudniają. Nie bójmy się farmerów z Zachodu chcących u nas gospodarować, chcących kupować ziemię. Ich obecność w Polsce wszystkim się opłaci. Polskie możliwości
Wim de Schutter przyjechał do Polski w 1992 r. - Ciągniki, maszyny i sadzonki sprowadził z Holandii. Początkowo okoliczni rolnicy śmiali się z niego, ale gdy zobaczyli, że z jednego hektara uzyskuje 50 ton ziemniaków, zmienili zdanie - opowiada Dorota Głowacka z firmy Agro Polen, której współudziałowcem jest Holender. Wim de Schutter zaczął intensywniej spryskiwać pole, wprowadził pięć nowych odmian ziemniaków, używał środka, który nie odkłada się na bulwach ziemniaczanych. Jego rozwiązania docenili Kanadyjczycy z firmy McCain, główni odbiorcy ziemniaków produkowanych przez de Schuttera. - Od farmerów przejęliśmy nowe technologie upraw ziemi, ochrony roślin, nawożenia, produkcji zbóż, buraków i rzepaku - wymienia Artur Balazs, były minister rolnictwa, gospodarujący na 242 hektarach ziemi na Wolinie.
Rolnicy z Zachodu przyjeżdżają do Polski, bo w swoich krajach - mimo że uzyskują subwencje - nie mogą się rozwijać. Wiążą im ręce ściśle określone kwoty produkcyjne, ograniczone możliwości zakupu ziemi albo jej wysokie ceny. Na przeciętnego Polaka przypada trzy razy więcej ziemi rolniczej niż na Holendra. Dlatego ci ostatni są zainteresowani prowadzeniem gospodarstw w Polsce. Najchętniej osiedlają się w województwie pomorskim, przypominającym ich rodzinne strony. Niemcy preferują zachodnią i północną Polskę.
Dobrzy sąsiedzi Niemcy
"Handel ziemią, czyli matką naszą, nie powinien mieć w ogóle miejsca. (...) I my ją dzisiaj będziemy sprzedawać Niemcom, którzy spuszczali nam polską krew" - mówił Zygmunt Wrzodak, jeden z liderów Ligi Polskich Rodzin. Całe szczęście, że zupełnie inaczej postępowali Piastowie. Na nie zaludnione obszary sprowadzili właśnie Niemców. Pierwszy duży napływ niemieckich osadników do Polski nastąpił w XIII wieku. Sprowadzono ich wówczas głównie na Dolny Śląsk. To dzięki nim rolnicy zaczęli powszechnie wykorzystywać do prac polowych konia i orać pługiem. To właśnie niemieckim przybyszom zawdzięczamy nowoczesne rozwiązania prawne - lokowanie wsi i miast na prawie niemieckim.
Często niemieccy rolnicy na polskich ziemiach kojarzeni są z XIX-wieczną, wspieraną przez zaborcę, kolonizacją. I w tym wypadku jednak na rywalizacji z Niemcami skorzystaliśmy. Kontakty polsko-niemieckie trafnie opisał na początku ubiegłego stulecia Bolesław Prus: "Nie wstydźmy się prawdy: temu szlachetnemu narodowi [niemieckiemu] zawdzięczamy większą część naszej cywilizacji. W zamian osiedlający się wśród nas mieszkańcy niemieccy posiadali wyjątkowe przywileje, a koloniści rolnicy - duże ulgi. Jak zaś było im pomiędzy nami, niech zaświadczy fakt, że setki tysięcy Niemców dobrowolnie, bez cienia nacisku przyjęło naszą narodowość i - powiedzmy to głośno - dostarczyło nam najlepszych pracowników, najzacniejszych obywateli".
Pracowity jak Holender
XVI wiek to okres dobrej koniunktury na produkty polskie. Na Zachodzie ceniono nasze żyto, miód, woły, skóry. Aby zwiększyć produkcję i dochody, polska szlachta zdecydowała się sprowadzić do Polski ubogich zachodnich chłopów. Dla zachęty wprowadzono tzw. wolniznę, czyli zwolnienie ich od świadczeń feudalnych. Wówczas do naszego kraju zaczęli przyjeżdżać m.in. Holendrzy, głównie menonici uciekający przed prześladowaniami religijnymi. Najpierw trafili na Żuławy Wiślane, zaproszeni tam przez gdańskich mieszczan. Zajęli tereny opuszczone przez miejscowych chłopów po powodzi.
W 1597 r. Holendrzy zamieszkali w Ługach Ujskich nad Notecią. "Dostawali tu ponoć jako wieczystą lub długoterminową dzierżawę grunty, które sami, własnym przemysłem, wyrwać musieli przyrodzie. (...) To doświadczenie nauczy następne pokolenia właścicieli ziemskich z tych okolic, że warto sięgać po osadników z Niderlandów" - napisał w "Najkrótszej historii Wielkopolski" Stefan Bratkowski. Tadeusz Józef Chamski, powstaniec listopadowy internowany pod Malborkiem, zauważył, że "wszyscy ci menonici nie są chciwi, tylko nadzwyczajnie oszczędni, nawet skąpi, a stąd kompletnie zamożni, jeśli nie bogaci, gdyż błogi grunt odpłaca im często dwudziestym ziarnem". Obecnie pozostałością po osadnikach z Niderlandów są wsie, przysiółki, nazwy ulic: Olędry, Olendry, Holendry.
Sąsiedztwo cywilizuje
Badania przeprowadzone w ubiegłym roku przez Instytut Zachodni w Poznaniu ("Postawy mieszkańców ziem zachodnich i północnych a pretensje niemieckich środowisk ziomkowskich") podważają powszechny stereotyp, jakoby mieszkańcy zachodniej Polski najbardziej obawiali się wykupienia ziemi przez Niemców. Okazuje się, że najmniej boją się tego mieszkańcy Pomorza Zachodniego, Śląska Opolskiego i Wielkopolski, czyli regionów, które w przeszłości należały do Niemiec lub były przez Niemcy administrowane. Nie obawiają się obecności w Polsce niemieckich rolników osoby młode i lepiej wykształcone. Największe zagrożenie odczuwają natomiast ludzie słabo wykształceni, mieszkający na terenach byłych PGR. - Im częściej miejscowa ludność kontaktowała się z przybyszami z Zachodu, tym nastroje były łagodniejsze, a nawet przyjazne. Po prostu dobre sąsiedztwo cywilizuje - zauważa prof. Andrzej Sakson, historyk z Instytutu Zachodniego w Poznaniu.
Ile jest warta polska ziemia?
Tylko pozornie polska ziemia jest wielkim skarbem - jak powtarzają politycy LPR, Samoobrony i PSL. W rzeczywistości wartość rynkowa gruntów ornych w Polsce (18 mln hektarów) wynosi obecnie około 66 mld zł (średnia cena hektara ziemi sprzedawanej z zasobów Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa wynosiła pod koniec ubiegłego roku nieco ponad 3700 zł). To mniej niż połowa rocznych wydatków budżetu państwa i zaledwie około 12 proc. rocznego PKB. Całą polską ziemię uprawną można by obecnie kupić za niecałe 16 mld dolarów, na co byłoby stać nie tylko państwa, ale i wiele firm. Tak naprawdę, nie ziemia jest naszym bogactwem, lecz ci, którzy potrafią ją uprawiać, uzyskując wysokie plony i wysokie zyski. Dlatego opłaca się nam sprzedawać i dzierżawić ziemię zachodnim rolnikom, a nie opłaca się ich od tego odstręczać.
![[ Ziemia obiecana ]](http://www.wprost.pl/G/wprost_gfx/1009/s22w.jpg)
| Menonici |
|---|
| Menonici to holenderscy protestanci, którzy nie uznają chrztu dzieci, służby wojskowej, obejmowania stanowisk w urzędach oraz wnoszenia skarg do sądów. Do Polski przybyli w połowie XVI wieku. Osiedlili się na Żuławach Wiślanych. Później dotarli do Wielkopolski, a następnie na Mazowsze i do wschodniej Małopolski. Tworzyli zamkniętą, żyjącą według surowych zasad społeczność. Budowali wały i kanały irygacyjne. Podczas rozbiorów Polski większość wyemigrowała na Ukrainę, a stamtąd do Rosji i później do Ameryki Północnej. |
| Bambrzy |
|---|
| W XVIII wieku zniszczona wojnami Wielkopolska potrzebowała rąk do pracy. Od 1719 r. pod Poznaniem zaczęli się osiedlać rolnicy z przeludnionego Bambergu. Integrację z okoliczną ludnością miało ułatwić rzymskokatolickie wyznanie przybyszów. Dawne wsie bamberskie są obecnie dzielnicami Poznania: Rataje, Jeżyce, Winiary, Wilda, Łazarz, Górczyn. Historycy podkreślają, że bambrzy doskonale wkomponowali się w polską społeczność i byli lojalni wobec polskiego państwa. |
| Wim de Schutter Pochodzi z Holandii Do Polski przyjechał w 1992 r. Mieszka w Chociwlu koło Strzelina Firma Agro Polen, której jest współudziałowcem, gospodaruje na 1154 ha ziemi Uprawia przede wszystkim ziemniaki, a także pszenicę, cebulę, cykorię, buraki cukrowe | Gdy przed dziesięcioma laty przyjechał do Chociwla, był jednym z pierwszych Holendrów w regionie. Pracę w Polsce potraktował jak wyzwanie. Jego firma ma 900 sztuk bydła, w tym 310 krów mlecznych. |
| Johann Tepper Pochodzi z okolic Gröningen (Holandia) Do Polski przeprowadził się w 1993 r. Mieszka w Milikowie koło Jaworzyny Śląskiej Ma 20 ha ziemi Uprawia zboże potrzebne do wykarmienia 15 macior | W czasach PRL kupował w Polsce konie. Zdecydował się osiedlić na Dolnym Śląsku głównie ze względu na łagodniejszy klimat. W przyszłości chce wydzierżawić więcej ziemi. - Przyda się dla dzieci, które na razie garną się do rolnictwa - mówi z satysfakcją Tepper. Nie chce przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. - Jeśli tak się stanie, poważnie się zastanowię, czy nie wyprowadzić się na dziką Syberię - zaznacza. |
| Martin Werthmann Pochodzi z Niemiec Do Polski przyjechał w 1995 r. Mieszka w Lipowej Górze (województwo warmińsko-mazurskie) Ma 12 ha ziemi Uprawia owies, ma łąki i pastwiska | Zamieszkał na Mazurach, bo podoba mu się tamtejszy krajobraz. Ma 70 koni w stadninach w Lipowej Górze i Widzynach. Utrzymuje się z agroturystyki. Liczy, że po wejściu Polski do Unii Europejskiej zwiększy się zainteresowanie agroturystyką. |
| Peter Stratenwerth Pochodzi ze Szwajcarii Przyjechał do Polski 13 lat temu Mieszka w Grzybowie (województwo mazowieckie) Gospodaruje na 30 ha ziemi (w tym 20 ha dzierżawi) Jedną trzecią jego gruntów zajmują uprawy roślin strączkowych i zbóż | Peter i jego żona Ewa działają w stowarzyszeniu Ziarno, które prowadzi programy edukacyjne dla miejscowej społeczności. Rocznie 2,5 tys. dzieci uczestniczy w warsztatach, poznając rolnictwo ekologiczne i kulturę regionu. Do Ewy i Petera przyjeżdżają również rolnicy z ekologicznych gospodarstw z całej Polski. |
Więcej możesz przeczytać w 13/2002 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.