Kryptonim "Klan"

Dodano:   /  Zmieniono: 
Mimo buńczucznych zapowiedzi komunistycznej władzy, że w każdej chwili "opozycjonistów można zapakować do jednego autobusu", wybuch Sierpnia '80 kompletnie zaskoczył bezpiekę.

Historyk, pracownik gdańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Przygotowuje książkę o przebiegu stanu wojennego na Pomorzu Gdańskim.

Mimo buńczucznych zapowiedzi komunistycznej władzy, że w każdej chwili "opozycjonistów można zapakować do jednego autobusu", wybuch Sierpnia '80 kompletnie zaskoczył bezpiekę. Jeśli nawet rozważać niezliczone warianty hipotezy o "prowokacji SB" jako detonatorze strajku w dawnej Stoczni im. Lenina, wszystko wskazuje na to, że rozwój wydarzeń wymknął się spod kontroli włodarzy PRL. Służba Bezpieczeństwa szybko jednak przystąpiła do precyzyjnie skoordynowanej kontrofensywy przeciw "elementom antysocjalistycznym". Nie bez sukcesów. W pierwszej połowie listopada 1980 r. w MSW podjęto decyzję o rozpoczęciu akcji, której nadano kryptonim "Klan". Jej głównym celem miała być "operacyjna kontrola i eliminacja [z "Solidarności"] osób prezentujących wrogie postawy w stosunku do ustroju społeczno-politycznego PRL".

Albinos i inni
W centrum zainteresowania SB znalazł się Gdańsk, gdzie mieściła się siedziba krajowych władz "Solidarności". W działaniach bezpieki najważniejszą rolę odgrywali agenci, oficjalnie nazywani tajnymi współpracownikami (tw). Ich wprowadzanie w szeregi żywiołowo powstającego związku, a także werbowanie nowych agentów wśród tysięcy działaczy "Solidarności" nie było szczególnie trudne. Już w grudniu 1980 r. trójmiejska SB mogła się pochwalić wprowadzeniem do struktur kierowniczych "S" 41 tw, z których pięciu (Albinos, Cezary, Teofil, Zbyszek i Konrad) znalazło się we władzach regionu gdańskiego. To dzięki nim, jak donosiło kierownictwo gdańskiej SB do centrali w Warszawie, możliwe było "podjęcie z naszej strony określonych kombinacji operacyjnych zmierzających do pozyskania bądź kompromitacji określonych osób, prowadzącej do ich eliminacji z władz związkowych".

Przeciw Wałęsie
SB starała się wykorzystywać do działań dezintegracyjnych napięcia wewnątrz kierownictwa "Solidarności". W Gdańsku najważniejsze znaczenie miał podział na zwolenników Lecha Wałęsy i Andrzeja Gwiazdy. W obu grupach ("liberalnej" - skupionej wokół Wałęsy - i "radykalnej" - reprezentowanej przez małżeństwo Gwiazdów, a także Annę Walentynowicz i Bogdana Lisa) bezpieka miała agenturę. Obok dostarczania informacji jej podstawowym zadaniem było podsycanie walki o przywództwo, wyniszczającej rywalizujące frakcje "Solidarności". W Trójmieście zmierzano do powołania alternatywnej struktury zarządu regionu, którą tworzyliby "ludzie Gwiazdy". Agenci SB mieli to wobec związkowców uzasadniać tym, że "Wałęsa nie spełnia oczekiwań, nadziei i dążeń robotników", sięga po autokratyczne metody kierowania związkiem, a ponadto ma "powiązania z klerem" i jest "ugodowy w negocjacjach ze stroną rządową". Wśród argumentów miał paść także i ten, że "powołanie nowego zarządu regionu pozwoli w pełni wykorzystać wiedzę i doświadczenie osób, które rzeczywiście walczyły o ten związek i za swoją działalność były represjonowane, na przykład Joanny i Andrzeja Gwiazdów, Aliny Pienkowskiej i Anny Walentynowicz".

Zjazd SB
Prawdziwym egzaminem dla trójmiejskiej bezpieki stał się I Krajowy Zjazd Delegatów "Solidarności", który obradował w Gdańsku we wrześniu i październiku 1981 r. Dwa tygodnie przed jego rozpoczęciem SB przystąpiła do operacji o kryptonimie "Sejmik", której celem było wyeliminowanie z udziału w zjeździe radykalnych działaczy. W trakcie samych obrad toczonych w Hali Olivii najważniejsza była "neutralizacja delegatów znanych z ekstremistycznych postaw". Było to zadanie 36 tw (najwięcej z Warszawy i Gdańska), którzy znaleźli się wśród ponad ośmiuset delegatów, oraz jeszcze większej liczby agentów SB w gronie zaproszonych na zjazd gości. W sumie SB miała na sali ponad siedemdziesięciu ludzi, co stanowiło około 5 proc. uczestników obrad. W trakcie zjazdu pozyskano kolejnego tw należącego do władz regionalnych "Solidarności" w Gdańsku.

Za Wałęsą
"Możliwość frontalnego ataku na Wałęsę jest w pierwszej turze obrad zjazdu mało prawdopodobna. (...) Wstępnie ustalono, że taki atak w okresie międzyzjazdowym lub w II turze obrad może jednak zostać przeprowadzony przy wykorzystaniu A. Walentynowicz, która (...) może sobie pozwolić na ujawnienie faktów kompromitujących L. Wałęsę" - raportował 6 września 1981 r. do Warszawy płk Sylwester Paszkiewicz, szef gdańskiej SB. Obecni na zjeździe agenci otrzymali polecenie wspierania kandydatury Wałęsy na przewodniczącego, ale tak, by jego zwycięstwo "uczynić możliwie nieznacznym, aby pokazać mu siłę innych". W trakcie zjazdu bezpieka prowadziła swoisty ranking ilości i jakości informacji przekazanych jej przez poszczególnych agentów. Rekordzistą okazał się tw Mietek z Poznania, który tylko w trakcie II tury zjazdu dostarczył 18 donosów. Pięć z nich zakwalifikowano do kategorii określanej jako "informacja bardzo dobra". Tuż za nim uplasowali się Marek z Gorzowa Wielkopolskiego i Równy z Warszawy. Nie u wszystkich ilość wiązała się z jakością. Słabo spisał się na przykład agent Zec z Torunia. Aż 11 z 17 nadesłanych przez niego meldunków oceniono jako słabe. W sumie podczas drugiej części zjazdu SB otrzymała ponad sześćset doniesień od uczestników obrad. Nawet tak rozbudowana agentura nie była jednak w stanie zapobiec uchwaleniu przez zjazd słynnego posłania do ludzi pracy Europy Wschodniej, które Leonid Breżniew określił na posiedzeniu politbiura mianem "chuligańskiego wybryku przedstawicieli 'Solidarności' przeciwko Związkowi Radzieckiemu". Nie zmienia to faktu, że w ścisłym kierownictwie "Solidarności" SB stanowiła liczną i bardzo wpływową frakcję.

Więcej możesz przeczytać w 50/2002 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 50/2002 (1046)

  • Logika alkoholika15 gru 2002Czy można sobie pomóc, szkodząc jednocześnie? W Polsce zaczyna to być regułą. W końcu to my od dawna stosujemy zasady: "im gorzej, tym lepiej", "im głupiej, tym mądrzej" czy "im drożej, tym taniej". W pomaganiu...1
  • Dossier15 gru 2002LESZEK MILLER Premier RP Nie wolno mylić pociągu historii, do którego się wsiada lub nie, z przywoływanym na telefon radio taxi" w Sejmie JANUSZ LEWANDOWSKI, poseł Platformy Obywatelskiej "Bardzo bym chciał, żeby Polska nie robiła...1
  • Wprost od czytelników15 gru 2002Zero tolerancji! Brawo, panie profesorze Winiecki ("Zero tolerancji!", nr 48)! Należę do tej "niepostępowej" grupy, która woli demoralizację przestępcy w zakładzie zamkniętym od resocjalizacji na wolności lub w zakładzie...3
  • Peryskop15 gru 2002Człowiek pojednania- Staram się być pokorny, ale ostatnio otrzymuję tyle nagród, że jest to dla mnie trudne zadanie. Ta nagroda daje mi jednak poczucie spełnienia tego, co zawsze było dla mnie celem - służby na rzecz pojednania -...8
  • Barometr wprost15 gru 2002Engel, wróć! "Wstyd", "Klęska", "Engel do dymisji" - można było przeczytać na pierwszych stronach gazet po słabych występach Polaków na piłkarskich mistrzostwach świata w Korei Południowej. Na...8
  • Z życia koalicji15 gru 2002Tygrys na kiełkach, geniusz Tatr, Grzegorz W. Kołodko, zawędrował aż do Monako, by zachwalać uroki Wrocławia. Miasto to - jak wiadomo - chciało zrobić u siebie światową wystawę Expo. Tygrys na kiełkach okazał się jednak mało przekonujący i Wrocław...10
  • Z życia opozycji15 gru 2002Gabriel Janowski przechodzi z cukru na kable. Nie znamy nikogo, kto by wciągał kable, więc nie wiemy, jak to kręci. Na razie widzieliśmy tylko, jak poseł Janowski usiłował wystąpić w programie "Pod napięciem" poświęconym sytuacji w...11
  • M&M15 gru 2002MÓJ BUDŻET RODZINNYTrzynastka i czternastka, czyli udział w zyskach,których brak... Barbórkowa nagroda do tego...Jak już muszę dopłacać do pracy górnika,to przynajmniej mi wskażciekonkretnie - którego.Poznamy...12
  • Playback15 gru 200212
  • Gwiezdne hełmy15 gru 2002Sven Hannawald i Martin Schmitt muszą na jakiś czas zrezygnować ze skakania.12
  • Fotoplastykon15 gru 200214
  • Poczta15 gru 2002Patent na ziemniaki Autor artykułu "Patent na ziemniaki" (nr 48) napisał, że "pracownicy Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach zabawili się w sponsorów i ofiarowali sprzęt komputerowy gminie Wilków, a w...16
  • Kadry15 gru 200217
  • Lawina Łukaszenki15 gru 2002Przed świętami Bożego Narodzenia, przez granicę białorusko-polską w ciągu kilku dni będzie próbowało się przedostać kilkadziesiąt tysięcy nielegalnych imigrantów. Koczują oni obecnie w obozach na Białorusi. Białoruscy pogranicznicy, milicja i...18
  • Policja dwuetatowa15 gru 200220 tysięcy złotych miesięcznie może dorobić policjant sprzedający informacje agencjom detektywistycznym24
  • Światopogląd Kisiela - Nagrody Kisiela 200215 gru 2002Posiadanie światopoglądu lub dążenie do niego nie dowodzi jeszcze, aby należało krzyczeć o nim po wszystkich rogach ulic: czasem trzeba zamilknąć i poczekać, aby światopogląd przemówił sam - niekoniecznie swymi tezami, lecz swą barwą,...26
  • Chory jak Polak15 gru 2002420 zł płaci rocznie każdy pracujący Polak na osoby wyłudzające zwolnienia lekarskie.30
  • Zbrodnia i kara15 gru 2002Zabójstwo prezydenta Gabriela Narutowicza zamknęło prawicy drzwi do władzy w II RP34
  • Giełda i wektory15 gru 2002Hossa ŚwiatApetyt na WęgryJapońskie i południowokoreańskie firmy zamierzają zwiększyć u nas inwestycje - pochwalił się Istvan Csillag, węgierski minister gospodarki. Suzuki Motor chce przeznaczyć na rozbudowę fabryki w Budapeszcie 168 mln euro, a...36
  • Wypędzenie do raju15 gru 2002Fiskus skazuje polski kapitał na emigrację38
  • Ład rewolucyjny15 gru 2002Najlepsze i najgorsze rady nadzorcze spółek amerykańskich według magazynu "Business Week"44
  • Pół baku rzepaku?15 gru 2002Uwaga: szczyt bioidiotyzmu w Sejmie!48
  • Dywidenda żebraka15 gru 2002500 miliardów złotych wyłudzili od nas górnicy, kolejarze, rolnicy i politycy50
  • Eksperyment i ekskrement15 gru 2002Artyści domagają się, by państwo łożyło na literaturę i sztukę, nie żądając niczego w zamian, czyli chcą mecenatu bez mecenasa54
  • Supersam15 gru 2002Wydarzenie tygodniaDziesięć lat z GatesemPolski oddział Microsoftu obchodzi dziesięciolecie istnienia. - Zmienialiśmy się razem z Polską: komputer stał się powszechnym narzędziem pracy w biurach, przedsiębiorstwach, trafił także do szkół i...56
  • Hipermarket kultury15 gru 2002Galerie handlowe są jak średniowieczne jarmarki58
  • Nie żyje bal15 gru 2002W Polsce nigdy nie przyjęła się tradycja hucznych zabaw sylwestrowych62
  • Piłką rządzi telewizja15 gru 2002 Michał Karpiński: Poda się pan do dymisji tak jak Zbigniew Boniek? Michał Listkiewicz: Gdyby prezesi związków podawali się do dymisji po odejściu każdego trenera, świat byłby pełen zdymisjonowanych prezesów. Wyniki...65
  • Z ziemi włoskiej i japońskiej do Polski15 gru 2002Piotrze drogi! Właśnie robię porządek w swej kulinarnej bibliotece i przyglądam się książkom, które ostatnio nabyłem i których nie zdążyłem jeszcze przeczytać. Wśród nich jest "Kalendarz na rok 1879. Kolęda dla...66
  • Kartka z Rzymu15 gru 2002Znów odżywa problem barbarzyńców, którzy pragną niszczyć, zabijać67
  • Sztuk@ kochania15 gru 2002Internet stał się najpopularniejszym poradnikiem ars amandi68
  • Made in London15 gru 2002Londyn staje się światową stolicą mody70
  • Wprost Online15 gru 200272
  • Złote komórki15 gru 2002Telefoniczni giganci zabiegają o względy klientów już zdobytych, a powinni zawalczyć o serca ludzi złotego wieku73
  • Kryptonim "Klan"15 gru 2002Mimo buńczucznych zapowiedzi komunistycznej władzy, że w każdej chwili "opozycjonistów można zapakować do jednego autobusu", wybuch Sierpnia '80 kompletnie zaskoczył bezpiekę.74
  • Generałowie i biskupi15 gru 2002Jak pospiesznie zmieniano dekret o stanie wojennym76
  • Know-how15 gru 2002Twardy orzech dla cukrzycyJedzenie orzechów zmniejsza ryzyko pojawienia się cukrzycy typu 2 - do takich wniosków doszli uczeni z Harvard University oraz Women's Hospital w Bostonie. Podczas trwających 16 lat testów przebadali...78
  • Hormony złudzeń15 gru 2002Kuracje odmładzające skracają życie80
  • Pasożyt brawury15 gru 2002Toksoplazmoza zmienia nas w demony szos84
  • Denat w służbie medycyny15 gru 2002Szefowie dwunastu ośrodków anatomicznych, które działają w Polsce, alarmują, że wkrótce studenci nie będą mogli na własne oczy poznawać tajemnic ludzkiego ciała, a lekarze trenować przeprowadzania skomplikowanych operacji. -...86
  • Drugi Egipt15 gru 2002Budda zmartwychwstaje w Afganistanie88
  • Bez granic15 gru 2002Etniczna lady GodivaNa przedmieściach Sydney szaleje najgroźniejszy od 30 lat pożar buszu. Ogień spalił prawie 100 tys. ha krzewów i 18 domów. Brak deszczu od wielu lat jest także poważnym problemem w sąsiednim stanie Wiktoria....90
  • Szachy z nożem w zębach15 gru 2002Negocjacje z Unią Europejską to gra na piętnastu fortepianach równocześnie92
  • Zastrzyk usypiający15 gru 2002 Robert Wylot: Co Szwecja i Polska zyskają dzięki rozszerzeniu Unii Europejskiej? Göran Persson: Po pierwsze, politycznie i w wymiarze psychologicznym będzie to koniec podziału Europy na Wschód i Zachód. Wszyscy mieszkamy...94
  • Szwedzki pacjent15 gru 2002Gdyby Szwecja leżała w USA, byłaby najuboższym amerykańskim stanem95
  • Skazani na siebie15 gru 2002Za trzy, cztery lata powstanie albo nowy Bliski Wschód, albo nuklearny Bliski Wschód96
  • Dawid i Goliat przy murze15 gru 2002Gdy nastanie pokój, Palestyna będzie pierwszym prawdziwie demokratycznym państwem arabskim97
  • Wielki chiński blef15 gru 2002Jak dzięki tfu(!)rczej statystyce Chiny stają się pierwszą potęgą XXI wieku99
  • U mety15 gru 2002W rocznicę stanu wojennego Polska wróci na miejsce, z którego chciano nas od II wojny światowej wyrzucić101
  • Menu15 gru 2002Świat Rok Polski w WiedniuAż 130 tys. osób obejrzało w Wiedniu freski z Faras odnalezione przez prof. Kazimierza Michałowskiego. Pokazano je w ramach obchodów Roku Polskiego. W Wiedniu odbywało się mnóstwo wystaw,...102
  • Chłopak z ferajny15 gru 2002Zanim Martin Scorsese został reżyserem, chciał być gangsterem albo księdzem106
  • Wielki podryw - ***15 gru 2002Reżyseria: David Mirkin W rolach głównych: Sigourney Weaver, Jennifer Love Hewitt, Ray Liotta, Gene Hackman, Anne Bancroft. USA 2001 r. Co to może być za film, w którym Sigourney Weaver i Gene Hackman grają parę? Sensacyjny thriller?...109
  • Truciciel z Detroit15 gru 2002Eminem jest dla hip hopu tym, kim Elvis Presley był dla rock and rolla110
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego15 gru 2002ROD STEWART - **** It Had To Be You? The Great American Songbook To pierwsza płyta seksiarza, kabotyna i tandeciarza, której mogę wysłuchać do końca. Nigdy nie przypuszczałem, że kiedykolwiek po skonsumowaniu albumu tego artysty zawołam...111
  • Po użyciu wstrząśnie!15 gru 2002Złote Orły zdobyły status polskich Oscarów reklamy112
  • Słuszna wojna15 gru 20027 grudnia minęła kolejna rocznica japońskiego ataku na Pearl Harbor. Dziś wiadomo, że był on wynikiem misternego planu prezydenta Roosevelta. Prowokując uderzenie na Hawaje, udało się zdusić w amerykańskim społeczeństwie izolacjonistyczne...114
  • Szto pan chociesz!15 gru 2002Każdy warszawiak wie, że jak czegoś nigdzie nie może dostać, to bez problemu kupi to na Stadionie Dziesięciolecia. Kiedy więc wysiadł mi stabilizator w starym telewizorku Junost, bez wahania skierowałem się na stadion. Odszukałem stoisko z...114
  • Organ Ludu15 gru 2002116
  • Obrazy w rozkroku15 gru 2002Dla wielu Polaków Austria niewiele różni się od Australii, Cejlon od herbaty, a Republika Czadu od dwutlenka węgla118