36-letni David Czerny jest jednym z najbardziej znanych czeskich artystów, którzy zajmują się prowokacją artystyczną. Tuż po aksamitnej rewolucji w centrum czeskiej stolicy ustawił np. samochód "trabant", który zamiast na kołach stał na ogromnych nogach.
Sławę przyniosło mu jednak przemalowanie w roku 1991 na różowy ("majtkowy" - jak napisał jeden z krytyków) kolor radzieckiego czołgu ustawionego na granitowym cokole przed ratuszem Smichova - jednej z praskich dzielnic. Był to czołg Armii Czerwonej, który jako pierwszy w roku 1945 wjechał do Pragi.
Czerny doczekał się wtedy oskarżenia o popełnienie czynu chuligańskiego. Czołg znów przemalowany został na zielono. W obronie twórcy wystąpili wtedy jednak deputowani ówczesnego Zgromadzenia Federalnego Czechosłowacji, którzy - w czasie kolejnego happeningu - znów pomalowali czołg na różowo.
W roku 2001 Czerny przekonał władze dzielnicy Smichov do ponownego ustawienia czołgu, jednak już nie na granitowym cokole, ale - jakby wjeżdżającego w ziemię - na zwykłym skwerze. Przeciwko temu pomysłowi zaprotestowała rosyjska ambasada w Pradze uważając, że jest to "bezczeszczenie pamięci poległych w walkach o Pragę żołnierzy". Pomysł potępił również ówczesny premier Milosz Zeman, nazywając go "aroganckim przejawem mentalności generacji sprejerów".
Ostatecznie pomalowany na różowy kolor czołg ustawiony został w Lazniach Bohdanecz (we wschodnich Czechach) - przed dawnymi koszarami wojsk radzieckich w tym mieście.
Artysta szokował nie tylko Czechów. W ub .r. w Rotterdamie na ulice (w czasie największego ruchu) wyjechał zaprojektowany przez niego, zdalnie sterowany, pomalowany na różowo samochód, który w czasie jazdy wydawał odgłosy towarzyszące kopulacji.
Artystycznych prowokatorów w Czechach jest coraz więcej. 33-letnia Lenka Klodovam, która zasłynęła, kiedy ucharakteryzowana na brodatego mężczyznę, w centrum Pragi publicznie karmiła piersią swe dziecko. W ramach doktoratu na wydziale sztuki użytkowej przygotowuje projekt pornograficznego czasopisma dla kobiet, który miałby pokazać jakie są zasadnicze różnice w podejściu do seksu mężczyzn i kobiet.
Pięciu młodych twórców z grupy Rafani - w ramach prowokacji artystycznej - wstąpiło na rok do jednej z praskich podstawowych organizacji Komunistycznej Partii Czech i Moraw (KSCzM). Swoje przeżycia zaprezentowali potem na wystawie w klubie Roxy, gdzie prezentowali nie tylko partyjne legitymacje i dokumentację fotograficzną ze zdobienia pomieszczeń KSCzM wielkim, malowanym na ścianie portretem Karola Marksa, ale także nagraniami video swych "rozmów z towarzyszami partyjnymi".
sg, pap