Co piąty pielgrzym w Europie jest Polakiem
W przejściu podziemnym przy Dworcu Centralnym w Warszawie wśród naklejonych ogłoszeń można znaleźć i takie: "Pielgrzymki śladami papieża". Za 159 zł można się wybrać do Łagiewnik, Wieliczki i Kalwarii Zebrzydowskiej. W cenę wliczony jest dojazd autokarem, dwa posiłki, nocleg i zwiedzanie.
W Polsce funkcjonuje ponad 500 ośrodków pielgrzymkowych, z czego 85 proc. stanowią miejsca związane z kultem maryjnym. Większość z nich powstała w XIX wieku (najczęściej na wsiach i w małych miastach), lecz dopiero w ostatnich latach przeżywają prawdziwy rozkwit, również gospodarczy. Dzięki pielgrzymom szybko rozwijają się Licheń, Gietrzwałd, Ludźmierz, Kalwaria Pacławska, Święta Lipka, a także miejscowości, gdzie zbudowano sanktuaria prawosławne - Grabarka, Jabłeczna i Supraśl. Pielgrzymi w dużej części sfinansowali rozwój infrastruktury turystycznej Częstochowy, Piekar Śląskich, Kalwarii Zebrzydowskiej, Niepokalanowa. Oni też decydują o poziomie zamożności mieszkańców okolic Góry św. Anny, Barda Śląskiego, Wambierzyc, Borka Wielkopolskiego, Leśnej Podlaskiej czy Rywałdu Królewskiego. O boomie w dziedzinie religijnej turystyki świadczy pojawienie się w księgarniach profesjonalnego "Przewodnika pielgrzyma" (wydanego przez Pascala).
Na pielgrzymki udaje się każdego roku 7 mln Polaków (ponad 17 proc. obywateli), z czego milion na pielgrzymki zagraniczne. Biorąc pod uwagę, że w Europie pielgrzymuje około 35 mln osób, co piąty pielgrzym na Starym Kontynencie jest Polakiem.
Pielgrzymowanie to coraz bardziej dochodowy biznes. Osiemnastotysięczne Lourdes jest drugim po Paryżu francuskim miastem posiadającym najwięcej hoteli - prawie trzysta. Do tego trzeba doliczyć trzynaście kempingów z ponad tysiącem miejsc. W Loudres wydatki turystów i pielgrzymów w 2002 r. oszacowano na 270 mln euro (według ankiety przeprowadzonej przez Departamentalny Komitet Rozwoju Gospodarczego).
Pątnicy branżowi
- Polacy to obecnie pierwszy naród pielgrzymkowy w Europie - mówi prof. Antoni Jackowski, kierownik Zakładu Geografii Religii Uniwersytetu Jagiellońskiego. - W Europie Zachodniej podczas wyjazdów pielgrzymkowych cele turystyczne czy wypoczynkowe są równie ważne jak motywy religijne. W Polsce wyraźnie dominuje motyw religijny. W badaniach wskazuje na niego 80 proc. pielgrzymów, a w wypadku pątników odwiedzających Jasną Górę - nawet 90 proc. To europejski fenomen. Podobne zjawiska obserwujemy tylko w Ameryce Łacińskiej.
Własne pielgrzymki - przeważnie na Jas-ną Górę - organizują u nas poszczególne grupy zawodowe: energetycy, pracownicy służby zdrowia, sportowcy czy kolejarze. Pielgrzymują również reprezentacje miast. W ostatniej Pielgrzymce Poznańskiej wzięło udział 4 tys. wiernych, a w Pielgrzymce Warszawskiej (odbywa się nieprzerwanie od 1711 r.) uczestniczyło 10 tys. osób (z Polski, Słowacji, Czech, Ukrainy i Francji).
Uczestnicy Warszawskiej Akademickiej Pielgrzymki Metropolitalnej (zwykle ponad 5 tys. osób) tworzą wspólnotę posługującą się własnym językiem, na przykład "spadochroniarz" to biskup odwiedzający grupę. Powstał nawet słownik tego języka "Ku Jas-nej Górze z WAPM" (pod redakcją ks. Zygmunta Malackiego).
Pielgrzymi biznesu
Trzy lata temu w Częstochowie odbył się III Międzynarodowy Kongres Miast Pielgrzymkowych. Wzięli w nim udział przedstawiciele prawie dwustu miejscowości. Częstochowę wybrano dlatego, gdyż jest trzecim pod względem liczby pątników (ponad 5 mln rocznie) centrum pielgrzymkowym chrześcijaństwa - po Rzymie i Lourdes.
Polska Izba Turystki, która skupia największe firmy związane z organizacją wypoczynku, powołała specjalny zespół zajmujący się turystyką pielgrzymkową. O tym, że turystyka religijna to duży segment rynku, świadczy fakt, iż specjalizujące się w niej firmy swoją ofertę przedstawiają podczas wielkich imprez targowych (m.in. w Poznaniu i Warszawie), a także spotykają się na specjalistycznych prezentacjach (m.in. na Sacroexpo, które od pięciu lat organizowane są w Kielcach).
Turystyczna Izba Pielgrzymkowa zrzesza 26 podmiotów. Największe, ale również najdroższe biuro pielgrzymkowe w Polsce prowadzi zakon palotynów. W tym roku z palotynami wyruszy na 40 tras pielgrzymkowych po całym świecie 15 tys. osób.
Od kilku lat popularność zyskują wyjazdy pielgrzymkowe, którym towarzyszą promocje towarów. Zazwyczaj promocja trwa cztery godziny, "aby pielgrzymi zdążyli zwiedzić Jasną Górę". Dzięki połączeniu pielgrzymki z promocyjnymi prezentacjami bazylikę w Licheniu lub Jasną Górę można już zobaczyć za 15-20 zł.
W 1986 r. na pielgrzymkę szlakiem św. Jakuba - spod granicy francuskiej do hiszpańskiego Santiago de Compostela - wybrał się 38-letni wówczas Paulo Coelho. Jak potem twierdził, doświadczył na tej pielgrzymce różnych stopni wtajemniczenia, które pomogły mu "ocalić się od wewnątrz".
| MAGDALENA ŚRODA filozof, etyk z Uniwersytetu Warszawskiego Pielgrzymki to dla mnie przedsięwzięcie turystyczno-patriotyczno-religijne. W takiej właśnie kolejności, bo nie przeceniałabym ich roli religijnej czy duchowej. Polacy religijnie ożywiają plac św. Piotra, który niegdyś pełnił funkcje niemal wyłącznie turystyczne, a takie ożywienie potrzebne jest przede wszystkim polskiemu papieżowi. Jestem ciekawa, ile pieniędzy idzie z budżetu na pielgrzymki organizowane przez różne instytucje i zakłady pracy, bo sądzę, że pomysły pielgrzymowania łatwo się rodzą i łatwo na nie uzyskać pieniądze. To niemal rytuał, choć nie sądzę, że motywowany religijnie. |
| ANDRZEJ WÓJTOWICZ socjolog religii z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Na poziomie społecznym pielgrzymka jest narzędziem rewitalizacji religijnej, a na poziomie psychologicznym wiąże się z konkretnymi potrzebami, najczęściej skorelowanymi z jakimś typem kryzysu czy konfliktu. Im więcej utrapień, tym więcej powodów do religijnej rewitalizacji. Pielgrzymka w Polsce jest typową formą rekonstrukcji społecznej. Za jej pomocą regenerujemy się w życiu rodzinnym, zawodowym czy politycznym. Pielgrzymka jest znakiem gotowości do regeneracji. To, co się nie udaje w sferze politycznej, zostaje przeniesione na płaszczyznę religijną. To, co się nie udaje na poziomie rodziny, jest przenoszone na poziom grupy, a to, co się nie udaje na poziomie grupy, jest przenoszone na poziom osobowości. Poza tym pielgrzymka jest także kulturowym komunikatem, że należymy do konkretnej zbiorowości, że zależy nam na uczestnictwie. |
| Cele pątników POLSKA |
|---|
| Bardo Śląskie Od 1946 r. sanktuarium opiekują się redemptoryści, którzy rozpropagowali kult Matki Bożej Bardzkiej. Najważniejsze pielgrzymki podążają do Barda 15 sierpnia (pielgrzymka kobiet) oraz w pierwszą niedzielę września (pielgrzymka mężczyzn). Rocznie przybywa tu ponad 150 tys. osób. Częstochowa Tradycja pielgrzymowania sięga tu końca XIV wieku. Na Jasnej Górze modlili się niemal wszyscy polscy królowie. Ruch pielgrzymkowy zwiększył się zwłaszcza po wizycie Jana Pawła II w 1979 r. Obecnie co roku przybywa do Częstochowy 5 mln pątników. Grabarka Najważniejsze sanktuarium wyznawców prawosławia. W ciągu roku odwiedza je prawie 100 tys. wiernych - najwięcej 18 sierpnia w Święto Przemienienia Pańskiego. Kalwaria Zebrzydowska Corocznie do sanktuarium Matki Bożej Kalwaryjskiej dociera 700 tys. pielgrzymów, najwięcej (ponad 50 tys.) 15 sierpnia - w uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Kraków Pierwsze pielgrzymki przybywały tu w XII wieku. Trzy stulecia później w stolicy Małopolski było już 17 miejsc świętych. Obecnie miliony turystów i pielgrzymów odwiedzają katedrę na Wawelu, Sanktuarium Miłosierdzia w Łagiewnikach (kult błogosławionej Faustyny), kościół Na Skałce i Sanktuarium Ukrzyżowanego Chrystusa w Mogile. Od kilku lat celem pielgrzymów są Wadowice, rodzinne miasto papieża. Licheń Sanktuarium Matki Bożej Licheńskiej z roku na rok gości coraz więcej pątników, wyrastając na drugi - po Częstochowie - ośrodek pielgrzymkowy w kraju. Ze składek pątników budowana jest obecnie bazylika, która będzie największym kościołem w Polsce i jedenastym pod względem wielkości na świecie. Piekary Śląskie Tutejszą kalwarię odwiedza 350 tys. pątników rocznie, m.in. specjalne pielgrzymki osób niewidomych i głuchych. Wambierzyce Nazywane są dolnośląską Jerozolimą. Sanktuarium Matki Bożej Wambierzyckiej przyjmuje rocznie 150 tys. pielgrzymów, przede wszystkim z Polski, Czech i Niemiec. Warszawa Stolica Polski stała się miejscem pielgrzymek po śmierci kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz księdza Jerzego Popiełuszki. Bazyli-kę św. Jana Chrzciciela, w której znajduje się grób prymasa tysiąclecia, odwiedza rocznie kilkaset tysięcy wiernych. W połowie lat 80. do kościoła św. Stanisława Kostki, gdzie znajduje się grób księdza Popiełuszki, przybywało ponad 2,5 mln wiernych rocznie, obecnie - 600 tys. |
| Cele pątników ŚWIAT |
|---|
| Fatima Pierwsze objawienie w tej portugalskiej miejscowości odnotowano 13 maja 1917 r. Na ostatnie (13 października tego samego roku) przybyło już 70 tys. pielgrzymów. Kościół usankcjonował kult Matki Boskiej Fatimskiej w 1930 r. Liczba pielgrzymów zwiększyła się do 4 mln rocznie, gdy Jan Paweł II ogłosił, że Matka Boska z Fatimy ocaliła go podczas zamachu. Lourdes Kult maryjny wiąże się z objawieniami w 1858 r. Miasteczko odwiedza 6 mln pielgrzymów rocznie, w tym ponad 60 tys. osób ciężko chorych. Od 1858 r. pielgrzymi zgłosili 6 tys. cudownych uzdrowień, z czego tylko 65 uznano za niewytłumaczalne naukowo. Medjugorie Pierwsze objawienia maryjne w tej chorwackiej miejscowości zdarzyły się w 1981 r. Mimo że dotychczas Kościół ich nie zaakceptował, ponad pół miliona pielgrzymów przybywa na górę Krizevac, gdzie spotykają się ze świadkami objawień. Rzym Stolica Włoch oferuje pielgrzymom zwiedzanie ponad 300 kościołów, w tym czterech głównych bazylik. Do Watykanu przyjeżdża ponad 8 mln pątników rocznie. Santiago de Compostela Hiszpańskie miasteczko stało się sławne za sprawą św. Jakuba Starszego, który zginął w tym rejonie męczeńską śmiercią. Pod koniec XI wieku wybudowano świątynię, do której wiódł szlak europejskich pielgrzymek. Po tysiącu lat do Galicji i grobu św. Jakuba przybywa rocznie ponad milion pielgrzymów. Ziemia Święta Ziemia Święta była celem pielgrzymek już na początku chrześcijaństwa. Obecnie śladami Jezusa podąża co roku 5-6 mln pielgrzymów. W Jerozolimie odwiedzają oni m.in. Bazylikę Grobu Pańskiego, Drogę Krzyżową, sanktuarium na Górze Oliwnej i kościół Wniebowzięcia NMP. W Galilei najczęściej odwiedzane jest Sanktuarium Pierwszego Cudu Chrystusa, w Nazarecie - kościół Zwiastowania, w Betlejem - kościół Narodzenia. |
Więcej możesz przeczytać w 22/2003 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
