Saper Scheffer

Kiedy stąpasz po jajach, nie podskakuj" - lubił powtarzać szkockie przysłowie odchodzący szef NATO. Lord George Robertson przestanie być sekretarzem generalnym Paktu Północnoatlantyckiego jeszcze przed Bożym Narodzeniem. O jego następcy jedna z holenderskich gazet napisała, że jest tak wytrawnym dyplomatą, iż "umie chodzić po wydmuszkach".
Jaap de Hoop Scheffer zajmie fotel szefa sojuszu w czasie, kiedy można mówić już nie tylko o chodzeniu po wydmuszkach, ale o stąpaniu po polu minowym. Największym problemem, z jakim będzie sobie musiał poradzić, są stosunki między Francją a USA. Głęboka rysa, powstała w związku z wojną w Iraku, przebiega zresztą przez całą Europę. Ocieplenie stosunków prezydenta Busha z kanclerzem Schröderem nie zwiastuje końca konfliktu. Tak naprawdę Scheffer będzie musiał zbudować most między Paryżem, Berlinem a Waszyngtonem.

Holenderska sztuka walki
Kristin Krohn Devold, minister obrony Norwegii, do niedawna faworytka wśród kandydatów na stanowisko sekretarza generalnego NATO, podobała się niemal wszystkim. Jako polityk i jako pierwsza - potencjalnie - kobieta na tym stanowisku. Według niektórych, spodobała się jednak za bardzo w Waszyngtonie. Liczyło się też to, że Norwegia nie jest członkiem UE, a większość europejskich sojuszników należy do wspólnoty. Błyskotliwy Portugalczyk António Vitorino, unijny komisarz zajmujący się sprawami wewnętrznymi, też odpadł - wydał się za bardzo "unijny", "zbyt intelektualny". Z kolei we włoskim ministrze obrony narodowej Antonio Martino widziano "człowieka Berlusconiego".
Ostatni zrezygnował popierany przez Francuzów kanadyjski minister finansów John Manley. Wtedy na placu boju pozostał Jaap de Hoop Scheffer. Kilka tygodni temu pojechał do USA na spotkanie z prezydentem Bushem. Holenderskie rządy od lat umieją zręcznie lawirować między zwaśnionymi partnerami z dwóch brzegów Atlantyku. W efekcie Scheffer będzie trzecim Holendrem przewodzącym pracom NATO.

Atlantycki Europejczyk
Scheffer pracował już w NATO jako dyplomata w latach 1978-1980. Nieliczni, którzy pozostali z tamtych czasów w biurach sojuszu, nie potrafią sobie przypomnieć niepozornego Holendra, którym dziś zachwycają się niemal wszyscy. "Mimo zdecydowanej przychylności dla Waszyngtonu de Hoop Scheffer nie jest postrzegany jako amerykański piesek" - podkreśla belgijska gazeta "Le Soir", zwykle ostro zwalczająca przyjaciół Waszyngtonu. Holender w przeciwieństwie do polityków z ośmiu krajów Europy - m.in. z Polski, Wielkiej Brytanii i Włoch - nie podpisał słynnego "listu ośmiu" z wyrazami poparcia dla Stanów Zjednoczonych w czasie irackiego kryzysu. "Salonowym pieskiem" nazwał Scheffera wcześniej jego rodak, były premier Holandii Wim Kok, ale potem przeprosił. Inny były premier Andreas van Agt nie przeprasza jednak, gdy mówi, że de Hoop Scheffer został szefem NATO, bo umiał być "bardzo lojalny wobec Jego Wysokości w Białym Domu".
Krytyczne uwagi nie padają jednak z ust żadnego polityka spoza Holandii. Wszyscy zgadzają się z amerykańskim ambasadorem przy NATO Nicholasem Burnsem, że Scheffer jest "idealną osobą, by kontynuować transformację NATO". To "atlantycki Europejczyk" - wtórują francuskie dzienniki "Le Monde" i "Liberation", używając sformułowania ukutego w Londynie. "Ma wspaniałe wyczucie różnych wrażliwości po obu stronach Atlantyku" - zachwyca się szef belgijskiej dyplomacji Louis Michel. Zdaniem Joschki Fischera, w czasach gdy współpraca między UE i NATO staje się coraz ściślejsza, Jaap de Hoop Scheffer, "przekonany Europejczyk i człowiek bardzo przywiązany do relacji transatlantyckich, ma szczególne kwalifikacje na stanowisko sekretarza generalnego sojuszu".
W Kwaterze Głównej NATO urzędnicy mówią, że szefa NATO można ocenić dopiero po zakończeniu kadencji. Niemiec Manfred Wörner miał kiepską reputację, gdy wprowadzał się do niepozornej siedziby NATO w Brukseli, ale opuszczał ją w aurze sukcesu. Belg Willy Claes, z którym wiązano wielkie nadzieje, podał się do dymisji w atmosferze korupcyjnego skandalu. Wycofał się z polityki i można go teraz spotkać w nocnych klubach na wybrzeżu, grywającego jazzowe standardy.