Manifest kapitalistyczny

Manifest kapitalistyczny

Dodano:   /  Zmieniono: 
Własność prywatna, czyli tajemnica powstania nowoczesnej cywilizacji Kiedy w 1848 r. Marks i Engels wypowiedzieli w "Manifeście komunistycznym" wojnę własności prywatnej, uderzyli w samo serce - nie tylko kapitalizmu. Także w serce współczesnej cywilizacji. Bo wszędzie - jak potwierdzają liczne przykłady historyczne - podstawą wolności i dobrobytu jest prywatna własność środków produkcji. Jej eliminacja (innymi słowy zawłaszczenie tych środków przez państwo) prowadzi nieuchronnie do stagnacji gospodarczej oraz utraty praw politycznych i obywatelskich. A następstwem tego jest bieda i tyrania.
Od Aten do nowoczesnej Europy
W najstarszych cywilizacjach starożytności - w Mezopotamii i Egipcie - własność prywatna ziemi nie była znana, gdyż ziemia należała do królów albo kapłanów. Ludność nie miała żadnych praw. Pierwsze wzmianki na temat prywatnej własności ziemi pojawiły się w starożytnym Izraelu. W Biblii jest wiele informacji dotyczących własności ziemi uprawianej przez poszczególne rody, choć ich prawa do niej były ograniczone. Najwcześniej własność ziemska we współczesnym znaczeniu tego słowa pojawiła się w starożytnej Grecji, głównie w Atenach, gdzie osoba ubiegająca się o obywatelstwo musiała być właścicielem ziemskim i gdzie ziemia była towarem zbywalnym. Nie jest więc przypadkiem, że Ateny stały się pierwszym w historii państwem demokratycznym. Później starożytny Rzym uściślił podstawy prawne własności.
W świecie zachodnim, począwszy od średniowiecza, ziemia była własnością prywatną - wpływ na to miało częściowo prawo rzymskie, częściowo zaś zwyczaje plemienne przyniesione do Europy przez barbarzyńskich zdobywców. Nawet w epoce feudalizmu majątki ziemskie przechodziły zwykle z ojca na syna. W Anglii ziemia była sprzedawana bez ograniczeń i przekazywana w spadku już w XIII wieku. Niepodważalną zasadą cywilizacji europejskiej było to, że królowie panowali, a ich poddani posiadali. Królowie, którzy rościli sobie prawo do posiadłości poddanych, byli uważani za tyranów.

Wolny jeździec i kapitalista
Prawa do własności są ważne dla postępu gospodarczego i demokracji. Historia dostarcza nam wielu dowodów na to, że sprawy te są ściśle z sobą związane. Arystoteles pierwszy stwierdził, że ludzie bardziej się przykładają, gdy pracują dla siebie. Koloniści przybywający do Ameryki około roku 1620 próbowali zakładać fermy na komunistycznych zasadach. Szybko się jednak przekonali, że wspólna własność sprzyja osobnikom, którzy uchylają się od pracy, domagając się jednocześnie całej części swego udziału w zbiorach. Kiedy komunizm został zarzucony, produktywność natychmiast wzrosła. Od tego czasu każdy eksperyment z wprowadzaniem komunizmu - czy to pod przymusem, czy na zasadzie dobrowolności - zawsze kończył się klęską.
Zaobserwowano też, że tam, gdzie bogactwa naturalne nie mają właściciela, ludzie skłonni są wykorzystywać je ponad miarę, ignorując fakt, że taka eksploatacja musi prędzej czy później prowadzić do ich wyczerpania. Poza tym we współczesnym świecie środki znajdujące się w rękach prywatnych pozwalają ich właścicielom uzyskiwać kredyty i w ten sposób powiększać kapitał. Peruwiański ekonomista Hernando de Soto określił mianem martwego kapitału ziemię i inne bogactwa Trzeciego Świata (warte biliony dolarów), które znajdują się w czyimś posiadaniu, lecz nie są prawną własnością. Takie środki nie mogą być zabezpieczeniem kredytu, ponieważ ich właściciele nie mają prawnego tytułu własności. Duża część bogactwa świata zachodniego powstała z możliwości gromadzenia kapitału pod inwestycje. A taki kapitał mnoży się w oszałamiającym tempie. Można wręcz stwierdzić, że gospodarki krajów Zachodu są oparte na kredycie.

Angielska własność, czyli prawo
Sprawa prywatnej własności - jako warunku wstępnego do zaistnienia wolności politycznej i praw obywatelskich - jest nie mniej wymowna. Można ją zademonstrować na dwóch przykładach: pozytywnym i negatywnym. Pozytywny przykład to Anglia, matka współczesnej demokracji; negatywny - to Rosja.
W Anglii od najazdu Normanów w 1066 r. została ustanowiona zasada, że królowie pokrywają wydatki dworu oraz koszty utrzymania wojska i administracji z własnej kieszeni, to znaczy z przychodów za dzierżawę majątków królewskich. Jednakże około 1300 r. dochody królów przestały wystarczać na opłacenie wszystkich wydatków. Zmusiło ich to do zwoływania zgromadzeń (które z czasem przekształciły się w Izbę Gmin), na których zabiegali o uchwalenie podatków. Parlamenty zazwyczaj przyznawały im pieniądze, lecz w zamian domagały się części władzy politycznej. W wyniku długiego, stopniowego procesu Izba Gmin stała się czymś w rodzaju partnera monarchii. Pod koniec XVII wieku przychody z majątków królewskich stale się kurczyły z powodu nadań i sprzedaży, aż stały się tak nędzne, że dom panujący zaczął się utrzymywać z rocznych dotacji przyznawanych mu przez parlament i musiał zrezygnować z większości swych uprawnień. W XX wieku monarchia została sprowadzona do roli instytucji symbolicznej (panuje, ale nie rządzi).
Gwarancje dla własności w Anglii miały też inne korzystne konsekwencje. Były nimi rodzące się rządy prawa. Własność i prawo są z sobą ściśle powiązane. Angielski filozof Jeremy Bentham oświadczył, iż "własność i prawo rodzą się i muszą umierać razem. Przed powstaniem prawa nie było własności; zabierz prawo, a cała własność przestanie istnieć". Dzięki prawu własność przestała być dobrem wymuszonym siłą czy gwarantowanym społecznym zwyczajem. Dla wszystkich społeczeństw, które uznają własność prywatną, prawo jest niezbędne do jej ochrony.
Należy podkreślić, że pojęcie własności obejmuje również dobra intelektualne. Patenty i prawa autorskie, które powstały w XV-wiecznych Włoszech i stamtąd rozpowszechniły się na resztę zachodniej Europy, gwarantowały twórcom wynalazków i autorom oryginalnych prac tytuły własności. Niektórzy historycy gospodarki utrzymują, że nigdy nie doszłoby do rewolucji przemysłowej, której Zachód zawdzięcza spektakularny wzrost swego bogactwa, gdyby wynalazcy technologii przemysłowych nie mieli możliwości chronienia swych projektów za pomocą patentów. W czasach współczesnych dobra intelektualne odgrywają coraz większą rolę w gospodarce.

Rosyjska własność, czyli bezprawie i tyrania
Jeśli natomiast spojrzymy na Rosję carską, taką jaka była do końca XVIII wieku, znajdziemy tam nieograniczone samowładztwo carów i słaby rozwój instytucji prawnych. Przyczyną obu tych zjawisk może być późne powstanie własności prywatnej w tym kraju. W odróżnieniu od Anglii carowie Rosji rościli sobie pretensje do własności całej ziemi w swym królestwie. Szlachta władała majątkami tylko warunkowo - dopóki była zdolna służyć carowi (zwykle w jego siłach zbrojnych). Ta praktyka sprawiła, że carowie nie musieli zwoływać parlamentów, bo mogli samowolnie nakładać i podnosić podatki. Tak było przynajmniej do końca XVIII wieku, kiedy to Piotr III i Katarzyna Wielka, uwolniwszy szlachtę z obowiązku służby państwu, dali jej majątki na wyłączną własność. Tak więc Rosja w kwestii respektowania praw do własności przez wiele wieków pozostawała daleko w tyle za Europą Zachodnią. Niestety, świeżo nadane prawa zostały szybko zmiecione przez dyktaturę Lenina.
Rosja długo nie miała także niezależnych sądów. Ponieważ dekrety i prawa wydawane przez carów nie zostały skodyfikowane, sędziowie nie wiedzieli, które przepisy można zastosować do rozpatrywanych spraw. Carskie dekrety i prawa zostały po raz pierwszy skodyfikowane w latach 30. i 40. XIX wieku, a pierwsze rosyjskie sądy - we właściwym znaczeniu tego słowa - pojawiły się dopiero w roku 1864. W latach 1917-1918 decyzje sądownicze zostały przekazane organom partii komunistycznej; skutkiem tego był "telefoniczny" wymiar sprawiedliwości - urzędnik partyjny instruował sędziów, jakie mają wydać wyroki.
Własność prywatna przez samo swoje istnienie ogranicza zakres władzy państwowej, a tym samym zapobiega tyranii. Właściciel mówi rządzącym: wasza władza kończy się na granicy mojej własności. Tam, gdzie właścicielem wszystkiego jest państwo, obywatele pozostają na jego łasce. W Związku Sowieckim i jego państwach satelickich egzystencja całych społeczeństw zależała od dobrej woli władz państwowych.

Mit nierówności
Niewątpliwym mankamentem własności prywatnej jest to, że powoduje ona nierówność ekonomiczną. Niektórzy ludzie uważają, że to niedopuszczalne, i chcą, by prawo do własności prywatnej zostało unieważnione, a sama własność - zlikwidowana. Taka decyzja prowadzi jednak do nierówności innego rodzaju: nierówność dochodów zostaje zastąpiona różnicami prawnymi. Ponieważ ludzie nie chcą się dobrowolnie rozstawać ze swym majątkiem, społeczeństwo pozbawione własności prywatnej musi wytworzyć aparat przymusu, by przeprowadzić nacjonalizację własności prywatnej i zapobiegać jej odnawianiu się. Taki aparat staje się dla państwa niezbędny: żąda i otrzymuje przywileje, których odmawia się zwykłym obywatelom. W ten sposób nierówność wypędzona jednymi drzwiami powraca drugimi.
Argumentem na rzecz własności prywatnej może być to, że w społeczeństwach, które ją uznają i chronią, uboższe warstwy ludności żyją o wiele lepiej niż w krajach, gdzie ta forma własności została zniesiona. W Stanach Zjednoczonych w 2000 r. granica ubóstwa dla osoby samotnej została ustalona na poziomie 8350 dolarów rocznie. W Związku Sowieckim - przed jego rozpadem w 1991 r. - połowa ludności była zmuszona utrzymywać się za mniej niż 120 dolarów rocznie. W wolnorynkowej Korei Południowej produkt krajowy brutto na mieszkańca wynosi prawie 14 tys. dolarów rocznie; w pozbawionej własności prywatnej Korei Północnej - około tysiąca dolarów. W tym ostatnim kraju w drugiej połowie lat 90. prawie dwa miliony ludzi zmarło z głodu lub niedożywienia.

Mit bezpieczeństwa socjalnego
Trudno zaprzeczyć, że własność prywatna jest podstawą cywilizowanego życia. Zapewnia dobrobyt i chroni obywateli przed zachłannością państwa i jego biurokracji. Na Zachodzie jest to oczywiste; w krajach postkomunistycznych większość ludzi tęskni za poczuciem bezpieczeństwa socjalnego, które zapewniały upadłe reżimy. Ostatnie sondaże w Rosji dowodzą, że tylko 8 proc. obywateli przeciwstawiłoby się zagarnięciu władzy siłą przez komunistów, 23 proc. poparłoby taką władzę, 20 proc. byłoby skłonnych z nią współpracować, a 16 proc. próbowałoby wyjechać z kraju. Tylko 23 proc. Rosjan uważa własność prywatną za ważną, jedynie 21 proc. aprobuje wielopartyjne wybory. Takie opinie pozwalają prezydentowi Putinowi i jego doradcom gwałcić prawa demokratyczne i prawa do własności prywatnej. To niebezpieczna ewolucja, gdyż zaczyna się od zajęcia majątku miliardera Michaiła Chodorkowskiego, a może się skończyć ograniczeniem, a nawet zniesieniem praw własności zwykłych obywateli, podobnie jak to się stało w latach 1917-1929.
Nie znam wyników badań polskiej opinii publicznej na ten temat, ale jeśli chodzi o Polskę, to jestem większym optymistą. Ma ona przecież głębokie tradycje prawa własności, bo rządy komunistów były tu nieco krótsze niż w Rosji. Trwałe jest też polskie dziedzictwo wolności politycznej, mimo że - jak powszechnie wiadomo - ta wolność zamieniała się czasami w anarchię. Trzeba zachować jednak czujność, gdyż pokusa, by przehandlować wolność za bezpieczeństwo, a własność za równość, zawsze jest groźna.
Więcej możesz przeczytać w 51/52/2003 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Autor:
Tłumaczył:

Spis treści tygodnika Wprost nr 51/52/2003 (1099)

  • Na stronie - Huśtawka na karuzeli28 sty 2008Podobno jesteśmy tak zbudowani, że brakuje nam tego, czego mamy dosyć. Z tego powodu zapewne listonosze spędzają urlop na wczasach wędrownych, górnicy pod kołdrą, a konie jeżdżą na wczasy w siod-le. W PRL żyliśmy jak na huśtawce, co było nie do...3
  • Peryskop28 sty 2008Dwa kilogramy Polski Nie więcej niż dwa kilogramy - tyle mogą ważyć świąteczne paczki wysyłane do polskich żołnierzy w Iraku. W paczkach nie może być alkoholu i leków. Edyta Gąsiorowska ze Szczecina, żona chorążego Jacka Gąsiorowskiego z...6
  • Dossier28 sty 2008Donald TUSK wicemarszałek Sejmu RP, lider Platformy Obywatelskiej "To, że SLD nie pali się do skrócenia kadencji Sejmu, zaczyna być coraz bardziej zrozumiałe. Kiedyś premier Miller powiedział, że dziwi się karpiom, które głosują...7
  • Poczta28 sty 2008Równi i równiejsi Stronami (podmiotami, sygnatariuszami) Unii Europejskiej nie są obywatele, lecz reprezentujące ich państwa. Całkowicie nieuzasadnione jest zatem uzależnianie liczby głosów w radzie unii od liczby...11
  • Kadry28 sty 200811
  • M&M28 sty 2008 KAŻDEMU WEDŁUG POTRZEB Czym choinka bez bombek, czym bez psa pancerni, tym bez wkładu Leppera intelekt Jaskierni.12
  • Playback28 sty 200812
  • Macocha Śnieżki uniewinniona28 sty 2008Według najnowszych badań baśniofilów, Królewna Śnieżka nie padła ofiarą złej macochy, ale rodzonej matki. Podczas międzynarodowego kongresu filologów w Poczdamie Heinrich Dickerdoff, prezes Europejskiego Stowarzyszenia Baśni,...12
  • Fotoplastykon28 sty 200814
  • Germania28 sty 2008Niemcy rządzące Europą - o to chodzi w zamieszaniu wokół europejskiej konstytucji Niemcy odegrały kluczową rolę w budowie Europy, więc nadszedł czas, by teraz bronić Niemiec" - powiedział przed rozpoczęciem brukselskiego szczytu premier Szwecji...16
  • Eurofikcja28 sty 2008Mistyfikacje zamiast realiów są podstawą jednoczenia Europy Komentarze zachodniej prasy na temat obecnego stanu integracji europejskiej mogą wprawić polskiego czytelnika w stan pomieszania. Mało jest w nich triumfalistycznej retoryki o jedności...20
  • Praktyczna pani28 sty 2008Danuta Hübner będzie najlepszym komisarzem Unii Europejskiej - dla Francji i Niemiec Oklaskami przyjęli brukselscy urzędnicy w listopadzie 2001 r. nominację Danuty Hübner na stanowisko szefa Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej. "Nareszcie...23
  • Duma Polski28 sty 2008Powiedzmy sobie szczerze: mało kto wpada w entuzjazm, gdy dowiaduje się, że jesteśmy z Polski. Nawet przychylność jest raczej wyjątkiem. Funkcjonariusze straży granicznej i celnicy na lotniskach na widok polskiego paszportu zazwyczaj przybierają...26
  • Wojny Kisiela28 sty 2008Nagrody Kisiela 2003: socjalizm nie, wypaczenia tak Wojna nie przychodzi wtedy, gdy gotowi są na nią wszyscy, lecz wtedy, gdy gotowi są na nią niektórzy" - pisał Stefan Kisielewski. Gotowi na wojnę ze skorumpowanym państwem, głupotą i populizmem...32
  • Konstytucja Buzka28 sty 2008Lekarstwo na raka biurokracji ponad 80 lat temu znalazł przodek premiera Jerzego Buzka. Trzeba je tylko zastosować Trzech Buzków z pokolenia dziadków premiera Jerzego Buzka znalazło się w "Wielkiej encyklopedii powszechnej". W światowej...36
  • Alfabet koalicji28 sty 2008Anita Błochowiak - zrobiła w SLD chyba największą karierę: od Panny Nikt do znanej amatorki toalet i mocnych wrażeń. Posłanka SLD zasłynęła nie tylko dzięki pedałom i ich kolorowym skarpetkom. Wcześniej wykazała się szczególną predylekcją...40
  • Alfabet opozycji28 sty 2008Amfetamina - specyfik popularny w kołach zbliżonych do Ligi Polskich Rodzin. Handlował nim pewien młody ligowiec, a poseł Gabriel Janowski (już, niestety, nie w lidze) czerpał zeń energię i natchnienie do swych licznych przygód. Warto...42
  • Ubodzy krezusi28 sty 2008Miliony zarabiane przez mistrzów sportu to propagandowa bzdura "Trzy miliony dolarów w trzy lata zarobi polski nastolatek" - napisały gazety, gdy koszykarz Maciej Lampe podpisał kontrakt z New York Knicks. Lampe tych milionów nigdy nie zobaczy....44
  • Oskarżona Grażyna K.28 sty 2008Po wyroku NSA oczyszczającym Romana Kluskę wydawało się, że polowanie na biznesmenów zostało przynajmniej ograniczone. Nic z tego! Teraz obiektem polowania z nagonką została Grażyna Kulczyk. Ona oraz należąca do niej firma Fortis powinny być jak...48
  • Nałęcz - Rozwiązać państwo!28 sty 2008Nasi politycy już dzień po przegranych wyborach szukają rewanżu na rywalach Posłowie Prawa i Sprawiedliwości oraz Ligi Polskich Rodzin zgłosili wnioski o skrócenie kadencji Sejmu, czyli o natychmiastowe rozwiązanie parlamentu. Takie propozycje są...48
  • Wydarzenia - Polska 200328 sty 2008Adam Małysz jako pierwszy skoczek w historii po raz trzeci z rzędu zdobywa Puchar Świata, a do tego dwa złote medale mistrzostw świata: jeden za wszystkich Powołano sejmową komisję śledczą do zbadania afery Rywina: rywinoterapia...50
  • Powiedzenia roku28 sty 2008My jesteśmy partią godną, jesteśmy partią o bardzo dużym zapleczu społecznym i nasz elektorat oczekuje od nas postawy godnej tego poparcia, jakie mamy w narodzie JERZY JASKIERNIA szef klubu SLD Rząd próbuje przekonać Wysoką Izbę, że...50
  • Wydarzenia - świat 200328 sty 2008"Stara Europa" wypowiada zimną wojnę USA: przepaść atlantycka Autorka bestsellerowych wspomnień Hillary Clinton mierzy w Biały Dom: first Mrs. President? Epidemia SARS na Dalekim Wschodzie: tygrysia dżuma52
  • Lista nieobecności28 sty 2008POLSKA Roman Andrzejewski Żył 65 lat Biskup włocławski, krajowy duszpasterz wsi. Z zamiłowania - filolog klasyczny. 16 lat dojeżdżał maluchem z Włocławka do Lublina, by na KUL wykładać literaturę antyczną. Zmarł z powodu niewydolności układu...54
  • Giełda i wektory28 sty 2008Hossa Świat Kruszenie muru Polskie Centrum Handlowe powstaje w Berlinie. Inwestorem jest szwedzki SEB-Bank oraz niemiecka firma Grundstucksges - dowiedział się "Wprost". W siedmiopiętrowym budynku znajdą się polskie sklepy, restauracje,...58
  • Klub pięciu kontynentów28 sty 200825 najbogatszych emigrantów z Polski Barbara Piasecka-Johnson (162. miejsce na liście najzamożniejszych ludzi świata "Forbesa") nadal jest najbogatszą emigrantką polskiego pochodzenia. Jej majątek w ciągu roku zmalał jednak aż o 200 mln dolarów....60
  • Mitomania globalna28 sty 2008Pięć najbardziej szkodliwych mitów ekonomicznych We współczesnym świecie popełniono tak wiele błędów gospodarczych, że trudno wybrać najpoważniejsze lub najśmieszniejsze. Pięć koncepcji (i ich twórcy) ma jednak zasługi szczególne. Co gorsza,...70
  • Manifest kapitalistyczny28 sty 2008Własność prywatna, czyli tajemnica powstania nowoczesnej cywilizacji Kiedy w 1848 r. Marks i Engels wypowiedzieli w "Manifeście komunistycznym" wojnę własności prywatnej, uderzyli w samo serce - nie tylko kapitalizmu. Także w serce współczesnej...72
  • Rok bandytów i znachorów28 sty 2008Rekomendacje "Wprost" do Nagrody Złamanego Grosza 2003 Gdyby Grzegorzowi W. Kołodce dano dłużej pokierować naszymi finansami, spełniłaby się jego wizja, że jedynym ratunkiem dla Polski jest nasycenie gospodarki (która jest jak wyschnięta gąbka)...76
  • Filantropia spekulacyjna28 sty 2008Jak upada George Soros - "piąte mocarstwo świata" Niespełna 74-letni George Soros kreuje się na współczesnego Zorro. Jednego dnia jest bezlitosnym spekulantem, wygrywającym finansowe stracia z najpotężniejszymi państwami (w 1992 r. w ciągu kilku...82
  • Santa Claus na procesorach28 sty 2008Za elektroniczne gadżety Amerykanie płacą o jedną trzecią mniej niż Polacy W tym roku pod choinką co drugi Amerykanin znajdzie elektroniczny supergadżet. Supernowoczesny. I supertani. Sprzedawane w tym roku w Ameryce telefony komórkowe coraz...85
  • Załatwione odmownie - Podglebie cywilizacji28 sty 2008Putinowska koalicja jest "wydmuszką", zza której wygląda twarz kolejnego samodzierżcy Aresztowanie rosyjskiego miliardera Chodorkowskiego, tak jak wcześniejsze aresztowania innych biznesmenów, wstrząsnęło moskiewską giełdą. Zachwiało też...86
  • Balcerowicz wprost - Na tle liderów28 sty 2008To liberalne reformy zredukowały w Polsce szkodliwą interwencję państwa i dały ludziom wolność Wbrew populistycznym atakom Polska generalnie nie zmarnowała lat, które upłynęły od upadku socjalizmu. Świadczą o tym wyniki badań prowadzonych m.in....88
  • 2x2=4 - Smutne refleksje o stanie państwa28 sty 2008Społeczeństwo obywatelskie przegrywa u nas z centralistyczną mentalnością Centralizm ma się u nas znowu coraz lepiej, a państwo coraz gorzej. Wydatki budżetowe na administrację, i to głównie centralną, wzrastają najszybciej. Ich hierarchia...89
  • Supersam28 sty 2008Domowa filharmonia Przezroczysty i głęboki - tak określa się dźwięk wydobywający się ze wzmacniacza Unison Research S2K. Odbiór muzyki płynącej z kolumn jest identyczny jak w sali koncertowej. Wzmacniacz równie dobrze jak muzykę...90
  • Front Jedności Zblatowanych28 sty 2008Gdyby politycy mieli honor, okolice Sejmu byłyby usiane zwłokami samobójców i ofiar pojedynków Pojawiła się nowa harmonia społeczna. Coraz częściej słyszy się o towarzyskich imprezach, w których zgodnie uczestniczą politycy, gwiazdy rozrywki,...92
  • Polska królowa28 sty 2008Matka belgijskiej księżniczki Matyldy urodziła się w tym samym szpitalu co Aleksander Kwaśniewski Nareszcie królową będzie prawdziwa Belgijka łącząca podzielonych Flamandów i Walonów - tak w 1999 r. komentowano ślub Matyldy d'Udekem d'Acoz z...96
  • Ład chaosu28 sty 2008Norman Foster kontra Frank Gehry Wielkie bryły geometryczne wcinają się w starą zabudowę miast, często budząc lęk, że nowa architektura to tylko agresja i chaos. Norman Foster, jeden z najsłynniejszych w świecie architektów, świadomie...100
  • Policja duchowa28 sty 2008Czy anioły ingerują w nasze życie? Jeśli wierzysz w istnienie aniołów i nie uznajesz ich za takie same twory wyobraźni jak trole, centaury czy hobbity - nie musisz się wstydzić. Z badań Instytutu Gallupa wynika, że w anioły wierzy 72 proc....104
  • Komisja Śledcza Satyryków28 sty 2008obcy z konstelacji LWA Kiedy zwykła logika i dedukcja zawodzą, jedynym sposobem wytłumaczenia zjawisk niepojętych bywa magia, metafizyka lub fantastyka. Ponieważ wiele wskazuje na to, że w końcowym werdykcie sądu okaże się, iż Rywin z propozycją...108
  • Makłowicz do Bikonta, Bikont do Makłowicza - Głos mają ryby28 sty 2008Piotrusiu! Wróciłem właśnie z Końskich, miasta w Świętokrzyskiem, gdzie nagrywaliśmy kolejny odcinek "Podróży kulinarnych". Pobyt niezwykle miły i owocny. Wyobraź sobie, że w powiecie koneckim we wsi Kołoniec, opisywanej przez Reymonta w relacji z...112
  • Druga płeć - Mężowi pod choinkę28 sty 2008Każdy mąż chciałby przynajmniej raz dziennie usłyszeć, że jest dla swojej żony bohaterem Jeden z amerykańskich dowcipów brzmi tak: "Oto nadszedł długo oczekiwany moment - właśnie otwarto Centrum Idealnego Męża. W tym supernowoczesnym markecie...114
  • Testament Ericha Kocha28 sty 2008"Wprost" dotarł do sensacyjnych zapisków Ericha Kocha, osławionego gauleitera Prus Wschodnich. Wynika z nich między innymi, że Bursztynową Komnatę, przedmiot targów o własne życie z władzami komunistycznej Polski, Koch mógł ukryć w Krasnem, w swym...116
  • Zwycięzca pustyni28 sty 2008Dawida Josefa Gryna Ben Guriona droga z ziemi polskiej do ziemi obiecanej Trudno sobie wyobrazić nowoczesny Izrael bez geniuszu i pracowitości Dawida Ben Guriona. Godne podkreślenia jest przy tym, że w pierwszym rządzie Państwa Izrael, stworzonym...120
  • Know-how28 sty 2008Nowe dzieci Urana Posługując się teleskopem Hubble'a, naukowcy odkryli dwa niewielkie księżyce Urana. W ten sposób liczba znanych naturalnych satelitów tej planety zwiększyła się do 24. Księżyce mają odpowiednio 12 i 16...122
  • Boski podręcznik28 sty 2008Czy Biblia może być przewodnikiem po starożytności? Cudów opisanych w Księdze Wyjścia, które - wedle Biblii - pomogły uciekającym z egipskiej niewoli Izraelitom, nie trzeba tłumaczyć interwencją Stwórcy. Jak dowodzi prof. Colin Humphreys, fizyk z...124
  • Strachy na Lachy28 sty 2008Duchy, czyli zaburzenia pola magnetycznego i infradźwięki? Duchy opanowały muzeum przemyskiego Zamku Kazimierzowskiego! Nie mający ochoty na spotkania ze zjawami pracownicy muzeum ogłosili strajk i odmówili pracy w nocy. W tym czasie w zamkowych...130
  • Dno skarbów28 sty 2008762 metry do 4 miliardów dolarów Gdy 27 grudnia 1693 r. w pierwszy rejs wyruszał okręt HMS "Sussex" z 80 działami na pokładzie, żaden z 560 członków załogi - z wyjątkiem admirała sir Francisa Wheelera - nie domyślał się, jaki jest docelowy port...134
  • Bez granic28 sty 2008Kontrrewolucjonista Mikołaj Są jeszcze enklawy prawdziwej wolności. Kubańczycy i w tym roku nie będą obchodzić Bożego Narodzenia. W 1969 r. Fidel Castro wykreślił je z listy świąt. Władze są zobowiązane do usuwania z ulic wszystkich świątecznych...138
  • Zarząd Europy28 sty 2008Jak w piekle Dantego, tak i w Unii Europejskiej można wyodrębnić siedem kręgów władzy Unia Europejska to z pun-ktu widzenia struktury zarządzania twór przedziwny, bardziej przypominający ZSRR niż nowoczesną demokrację zachodnią. Władza skupiona...140
  • Wojna na śmierć i życie28 sty 2008Rozmowa z Walterem Laqueurem146
  • Menedżerowie śmierci28 sty 2008Do największych sponsorów terroryzmu należą dziś Arabia Saudyjska i Unia Europejska Cherlawy i schorowany Osama bin Laden, główny animator największych zamachów na wolny świat, nie jest typem nieustraszonego bojownika. Nie ma też charyzmy...148
  • Polska na równiku28 sty 2008Władze Wyspy Bożego Narodzenia życzą ci wesołych świąt Welcome to Christmas Is' - wita przybyszów schludny barak portu lotniczego. Po betonowej płycie lotniska spacerują kraby, za płotem stoją wpatrzone w samolot i pasażerów gromadki kobiet z...152
  • Menu28 sty 2008Świat Grecki obłęd El Greco za życia nie zrobił wielkiej kariery. Jego styl wydawał się tak dziwny XVI-wiecznym odbiorcom, że krążyły plotki o rzekomym obłędzie i wadzie wzroku malarza. Nie zdobył uznania Filipa II, musiał opuścić hiszpański...156
  • Bestsellery 200328 sty 2008KINO reż. Peter Weir Pan i WŁadca: Na krańcu świata CinePix Kolejna oscarowa kreacja Russela Crowe'a. Tym razem wciela się w dowódcę brytyjskiej fregaty z początku XIX wieku - Jacka Aubreya. Przez dwa oceany ściga większy i lepiej uzbrojony...158
  • Antyamerykańska obsesja28 sty 2008Kultura staje się dekadencka, gdy przejawia skłonność do krytykowania innych kultur, a samą siebie gloryfikuje W inspirowanej przez Francję europejskiej retoryce "kulturową wyjątkowość" zastępuje "kulturowa różnorodność". W rzeczywistości oba te...162
  • Arcydzieła nijakości28 sty 2008Polscy pisarze nie potrafią zdobywać serc czytelników Witold Gombrowicz powiedział kiedyś, że narodzinom arcydzieła towarzyszy wrzawa, entuzjazm, dźwięk dzwonów. Praktyka pokazuje, że bywa inaczej. Arcydzieła Cypriana Kamila Norwida, Bolesława...166
  • DVDmania28 sty 2008Nowy gatunek telewizyjny, serial na żądanie, powstał dzięki technologii DVD To technika w największym stopniu decyduje obecnie o nowych gatunkach w kulturze popularnej. Nie byłoby blogów jako nowego rodzaju pamiętnikarstwa, gdyby nie komputery i...168
  • Ostra jazda28 sty 2008Rozmowa z KIEFEREM SUTHERLANDEM, kanadyjskim aktorem, odtwórcą głównej roli w serialu "24 godziny"170
  • Przebój na zabój28 sty 2008Superhit przychodzi jak policja, czyli nieproszony Dlaczego jedna piosenka staje się przebojem, a druga - nie, mimo że obie są do kitu? Jak to się dzieje, że tę samą piosenkę nucą w kółko jak ogłupiali zarówno pani ze sklepu, jak i traktorzysta,...172
  • Lwowska kopalnia obrazów28 sty 2008Po raz pierwszy od ponad 60 lat można w Polsce oglądać arcydzieła naszego malarstwa ze Lwowa Można tam zobaczyć obrazy Tycjana, Goi i Rubensa, a przed wojną był jeszcze Rembrandt. Można podziwiać prace Marcello Bacciarellego, Jana Matejki, Józefa...175
  • Kalendarz Sawki 200328 sty 2008178
  • Maliny narwane do picia28 sty 2008Nawet najwięksi twórcy mieli większy kłopot, żeby zrobić dobrą reklamę, niż namalować kolejny obraz John Cleese, jeden z członków Latającego Cyrku Monty Pythona, powtarza, że stworzenie dobrej, zabawnej reklamy jest trudniejsze niż napisanie...180
  • Organ Ludu28 sty 2008TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 51/52 (64/65) Rok wyd. 2 WARSZAWA, poniedziałek 15 grudnia 2003 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Ballada klerykalno-postĘpowa (zamiast kolędy). Słowa i muzyka - ludowe1) Jak to premier w sondażach...181
  • Skibą w mur - Potwory i spółka28 sty 2008Polityków wiele łączy z bohaterami filmów dla dzieci, na przykład umiejętność wychodzenia z najgorszych wpadek bez szwanku Zawsze miałem podejrzenia, że politycy to postaci z filmów animowanych. Długoletnia obserwacja tej tajemniczej grupy...182