Niemiec w koloniach

Niemiec w koloniach

Dodano:   /  Zmieniono: 
Wydawca z Passau robi w Polsce coś, na co nigdy by się nie odważył w Niemczech
Rynek ma w Polsce dobrą prasę: prawie wszyscy piszą dobrze o rynku. O jego niewidzialnej ręce regulującej wszystko zgodnie z elementarną logiką. Niestety, nie działa to w odwrotną stronę: nie ma dziś w Polsce dobrego rynku dla prasy. Tak samo zresztą jak wszędzie w Europie. Jest to sprzeczność, która w najszerszym planie doprowadziła do konfliktu pomiędzy Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów a grupą wydawniczą Polskapresse.

Wrogie przejęcie
Sprowadzony do czysto rynkowych problemów, oczyszczony ze specyfiki towaru, jakim jest informacja i opinia, konflikt ten można by przedstawić następująco: w dwóch regionach Polski producent ogórków konserwowych PASS po cichu wykupił wszystkie kwaszarnie. Jedne zlikwidował, działalność innych zredukował do zakręcania słoików, a od jeszcze innych brał dla ozdoby po jednym ogórku na słoik. W rezultacie na tych terenach ten, kto chciał zakąsić ogórkiem w occie, musiał korzystać z produktów PASS, a jeśli mu nie smakowały, mógł wyjechać w inne okolice, gdzie ogórków w occie w ogóle nie było, tylko były kiszone. PASS tłumaczył, że nikomu nie odbiera prawa wyboru, bo jeśli ktoś nie chce konsumować jego ogórków, to może jeść grzybki marynowane, śliwki w occie albo zamarynować coś samemu.
Taką właśnie operację przeprowadził koncern wydawniczy Polskapresse na Dolnym Śląsku i w Wielkopolsce. Tyle że nie chodziło o ogórki, ale o lokalną prasę. Wykorzystując trudności finansowe regionalnych tytułów, związane ze spadkiem liczby reklam, Polskapresse przeprowadziła wiele operacji kapitałowych i zawarła dość tajemnicze porozumienia, dziwnie przypominające przygotowania do tak zwanego wrogiego przejęcia, czyli postawienia upatrzonych tytułów pod ścianą. W rezultacie stała się jedynym wydawcą gazet regionalnych na Dolnym Śląsku i w Wielkopolsce. Została na tych terenach absolutnym monopolistą.

Tanim kosztem
Polskapresse mocno przekroczyła granicę wymaganą przez prawo europejskie dla uznania jakichś działań za monopolistyczne. W maju 2003 r. w Niemczech Federalny Urząd Antykartelowy zakazał należącemu do Bertelsmanna wydawnictwu Random House kupna od Springera znanego wydawnictwa książkowego Ullstein Heyne List. Ta fuzja dawałaby kontrolę tylko nad 40 proc. rynku wydawnictw kieszonkowych.
Gdyby było już po 1 maja 2004 r. i Polska byłaby już członkiem Unii Europejskiej, sprawą monopolu Polskapresse na pewno zainteresowałby się komisarz do spraw wolnej konkurencji Mario Monti. Na razie zajął się tym szef UOKiK Cezary Banasiński, anulując wszelkie transakcje i umowy oraz nakładając na Polskapresse i jej partnerów kary po 50 tys. euro. To tanio, bo w unii za takie przewinienia trzeba będzie płacić znacznie drożej. Próby zajmowania dominującej pozycji na rynku, a nawet tworzenia karteli mogą kosztować miliony. Może dlatego Polskapresse tak się spieszyła.


Ucieczka z Niemiec
Właścicielem Polskapresse jest Verlagsgruppe Passau, bo tak nazywa się naprawdę firma, którą u nas - od nazwy dziennika założonego w 1933 r. - zwykło się nazywać Passauer Neue Presse. W 1988 r. wydawnictwem w Passau zaczął kierować Franz Xaver Hirtreiter, który po upadku komunizmu znalazł wielką szansę na wschodzie. W 1990 r. kupił w Czechach Vltava-Labe-Press. W 1994 r. wszedł do Polski, nabywając cały pakiet tytułów od francuskiego Hersanta. W 1999 r. kupił z kolei na Słowacji dziennik "Luc". Wszystko to na rynku gazet regionalnych. Hirtreiter nawet nie próbował uzyskać udziałów w gazetach centralnych. Zapewne z obawy, że musiałoby to doprowadzić - prędzej czy poźniej - do konfliktów z politykami, co dla interesów w każdym wypadku jest sytuacją szkodliwą.
W politykę Hirtreiter wdał się w Polsce tylko raz, kiedy jego "Dziennik Bałtycki" wspólnie z ogólnopolskim "Życiem" prowadził śledztwo w sprawie prawdziwego bądź rzekomego spotkania Aleksandra Kwaśniewskiego z Władimirem Ałganowem w Cetniewie. Wydawca rozpędził kierownictwo redakcji, zwolnił dziennikarzy śledczych i zapewnił listownie prezydenta, że coś takiego więcej się nie powtórzy. Słowa dotrzymał.

Monopol na kryzys
Fakt, że Hirtreiter jest Niemcem - niemieckim wydawcą, ma w sprawie przejmowania przez niego wszystkich gazet we Wrocławiu i Poznaniu pewne znaczenie. Nie takie, że oba te regiony to dawne części Rzeszy, że trzeba Polaków straszyć, iż Niemcy nas wykupią, ani też takie, że w ustawie o mediach należy ograniczyć udział kapitału zagranicznego. Chodzi o coś zupełnie innego: Hirtreiter jako niemiecki wydawca, aktywny też w Górnej Austrii i włoskiej Genui, zna doskonale problemy, jakie przeżywają media drukowane w krajach zachodniej Europy. Tam jest tak samo jak u nas. Recesja, spadek czytelnictwa gazet, zmniejszenie liczby reklam. Kryzys zaczął się w 2001 r. i trwa do dziś.
Jak na kryzys reagują wydawcy? Działają zgodnie z prawem: oszczędzają, zmniejszając zatrudnienie i redukując koszty. I wchodzą na cudzy teren: do telewizji, radia, Internetu. Ogólnoniemieckie gazety zaczęły zakładać wydania regionalne: "Süddeutsche Zeitung" w Nadrenii Północnej-Westfalii, "Die Welt" w Bawarii. "Frankfurter Allgemeine Zeitung" przełamał monopol Springera i wychodzi także w niedzielę - pojawiło się "Euro am Sonntag". Nowym w Niemczech zjawiskiem kryzysowym jest powstanie osobnych redakcji przygotowujących dodatki dla wielu gazet regionalnych, wychodzących w różnych częściach kraju. Są też i fuzje - regionalne wydawnictwa łączą się z ogólnoniemieckimi - jak Stuttgarter Zeitung z Süddeutsche Zeitung.
Nie ma jednak w Niemczech wrogiego przejmowania konkurencji, aby zdobyć monopolistyczną pozycję na rynku gazet regionalnych, bo skończyłoby się to skandalem i konsekwencjami prawnymi. Owszem, w połowie okręgów, a w dawnej NRD nawet w 70 proc., wychodzi już tylko jedna gazeta. Prasowy krajobraz Niemiec jest jednak inny. Okręgi to nie regiony. To tak, jakbyśmy ubolewali, że w Garwolinie jest już tylko jedna gazeta codzienna.

Wolność dla informacji
Polskapresse, Passauer i Hirtreiter robią w Polsce coś, na co nigdy by się nie odważyli w Niemczech. Zachowują się tak jak Niemcy w koloniach. Wszelkie bredzenie o okrutnych prawach rynku jest w tym wypadku bez sensu, bo przecież Polskapresse nie czekała, aż "Głos Wielkopolski" czy "Słowo Polskie" osłabną, tylko aktywnie działała w tym kierunku.
Cały ten wywód dotyczy rynku w najprostszym, podstawowym znaczeniu tego słowa - rynku jako miejsca transakcji kupna i sprzedaży, straganu, na którym wystawia się towar. Ale jest jeszcze rynek informacji, myśli i idei, rynek ocen i tendencji. Z tym rynkiem związane jest pojęcie pluralizmu, swobody krytyki i wypowiedzi, wolnego dostępu do informacji. Słowem - jest jeszcze rynek podstawowych praw, podstawowych wartości konstytucyjnych demokratycznego państwa.
W warunkach monopolu informacji - my, Polacy, mogliśmy się o tym bardzo boleśnie przekonać - niewiedza o czymś albo niedowiedzenie się w porę może zmienić nie tylko bieg dziejów, ale i całkowicie zdeformować mentalność.
Wracając do przykładu z ogórkami, na wszystkie tego rodzaju zarzuty prezes Polskapresse Maciej Jankowski odpowiada, że nie ma mowy o ograniczeniu dostępu do informacji, bo przecież każdy ma poza prasą wydawaną przez Polskapresse jeszcze prasę ogólnopolską, radio, telewizję i Internet. Słowem - jeśli nie ma dobrych ogórków, niech je grzybki. Ostatecznie, można jeszcze pójść do wróżki, żeby się czegoś dowiedzieć.
Więcej możesz przeczytać w 9/2004 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 9/2004 (1109)

  • Wprost od czytelników29 lut 2004List od czytelnika3
  • Na stronie - Kreatywna eutanazja29 lut 2004Uśmiechnij się, jutro będzie gorzej! - to nowe hasło programowe koalicji SLD-UP.3
  • Skaner29 lut 2004Namierzony bin Laden Gordon Thomas Współpracownik "Sunday Express", specjalizuje się w problematyce bezpieczeństwa, tajnych służb i wojskowości Osama bin Laden został otoczony przez siły specjalne USA w górzystym rejonie...8
  • Sawka29 lut 20049
  • Dossier29 lut 2004Bp TADEUSZ PIERONEK rektor Papieskiej Akademii Teologicznej Z finansowymi ulgami Kościoła jest jak z nożem, który może służyć i do krojenia chleba, i morderstwa "Życie Warszawy" IZABELLA SIERAKOWSKA posłanka SLD W SLD faktycznie...9
  • Licznik29 lut 20040,9 kg herbaty i 2,5 kg kawy zużywa rocznie przeciętny Polak 80 l herbaty i 20 l kawy wypija średnio każdy z nas w ciągu roku 2 filiżanki herbaty i 0,5 filiżanki kawy przypada dziennie na każdego z nas 21,6 zł na herbatę i 54 zł na kawę wydaje...10
  • Kadry29 lut 200411
  • Jestem, więc piszę - Kto jest winien?29 lut 2004Różne są definicje polityki. Moja własna brzmi: polityka jest to szukanie i znajdowanie winnych13
  • Nałęcz - Potrzeba remontu29 lut 2004Lewicę czeka żałosna porażka, jeśli jej liderzy nie zrobią rachunku sumienia14
  • Playback29 lut 200415
  • M&M29 lut 2004Marek Majewski15
  • Poczta29 lut 2004Listy od czytelników15
  • Z życia koalicji29 lut 2004Nagonka na Leszka Millera trwa na całego. Po całym stadku pomniejszych (pod względem znaczenia, nie gabarytów) działaczy SLD pożegnanie ze stanowiskiem szefa partii zasugerował premierowi Marek Borowski. Nawet taki inteligentny człowiek, a...16
  • Z życia opozycji29 lut 2004Ostatecznym akordem rozpadu warszawskiej koalicji PO i PiS było odwołanie Wojciecha Kozaka ze stanowiska przewodniczącego rady Warszawy. Uczynili to wspólnie radni PiS i Ligi Polskich Rodzin. Na pożegnanie Kozak zarzucił Lechowi...17
  • Fotoplastykon29 lut 200418
  • Gaz paraliżujący29 lut 2004Broń gazowa może być użyta przez Moskwę w razie jakiegokolwiek kryzysu w stosunkach rosyjsko-polskich20
  • Służby specjalnej niekompetencji29 lut 2004Zbigniew Siemiątkowski wiedział, że rywalem Bumaru jest Ostrowski Arms długo przed rozstrzygnięciem przetargu23
  • Epidemia Kroloppa29 lut 2004Dyrektor chóru jest zarażony HIV co najmniej od dziesięciu lat, a od kilku lat jest chory na AIDS.26
  • Niemiec w koloniach29 lut 2004Wydawca z Passau robi w Polsce coś, na co nigdy by się nie odważył w Niemczech30
  • Województwo kaliningradzkie29 lut 2004Kaliningrad bardziej przypomina Polskę niż niektóre miasta na Warmii i Mazurach32
  • Giełda i wektory29 lut 2004HossaŚwiat Łączenie komórek Amerykański operator Cingular, a nie brytyjski Vodafone, przejmie AT&T Wireless, trzecią największą w USA sieć telefonii komórkowej. Cingular przebił ofertę Brytyjczyków o 3 mld USD, proponując...36
  • Drogo, bo w Polsce29 lut 2004Według określenia brytyjskiego historyka prof. Normana Daviesa, wciąż tkwimy w stanie "ustabilizowanej klęski". Jak bowiem inaczej określić sytuację, skoro w 2004 r. 78 proc. Polaków stwierdza w sondażu CBOS, że bogaci obywatele to ci, których...38
  • Europa trzech prędkości29 lut 2004Wielcy, cisi i gęgacze, czyli dlaczego sześć państw UE wzywa resztę do rozsądku44
  • Pies ubogiego ogrodnika29 lut 2004Kto uniemożliwia biednym korzystanie z dobrodziejstw kapitalizmu48
  • Mistrzowie niszy29 lut 2004Jak zarobić tam, gdzie innym nie przychodzi to do głowy?50
  • Propaganda klęski29 lut 2004Im lepiej w Ameryce, tym gorzej dla światowej lewicy52
  • Do lamusa historii!29 lut 2004Do kształtowania polskiej rzeczywistości pretendują ekonomiczni i polityczni analfabeci53
  • Balcerowicz wprost - Ochrona przed krótkowzrocznością29 lut 2004Ataki na niezależność NBP zawsze miały jeden cel: krótkotrwałe zyski polityczne kosztem "spodlenia" pieniądza54
  • Supersam29 lut 2004Komputerowe tabliczki56
  • Porno w gębie29 lut 2004Ranking polskich fast foodów według Bikonta i Makłowicza.58
  • Dzicy dzicy29 lut 2004Dla Yanomami nie istnieją takie pojęcia, jak wczoraj czy jutro - wszystko dzieje się teraz.63
  • Krzesła do ubierania29 lut 2004Szczotarska idzie śladem Arkadiusa66
  • Ożenek29 lut 2004Bycie samotnym znaczy tyle tylko, że aktualnie nie nosi się zdjęcia ukochanej czy ukochanego w portfelu69
  • Geniusz zagłady29 lut 2004Stanisław Ulam, polski matematyk, doprowadził 50 lat temu do powstania bomby wodorowej70
  • Know-how29 lut 2004Skandal w kryminalistyce? Odciski palców, wykorzystywane w kryminalistyce od ponad stu lat, nie są stuprocentową metodą identyfikacji osób podejrzanych o popełnienie zbrodni - twierdzą James Wayman, dyrektor US National Biometric...73
  • Hiperlekomania29 lut 2004Polacy najczęściej po Amerykanach i Francuzach zażywają środki przeciwbólowe.74
  • Genogladiatorzy29 lut 2004Jak atleci pozazdrościli szczurom78
  • Bez granic29 lut 2004Niewypał Putina Wielkie rosyjskie "manewry wyborcze" skompromitowały generałów. Na oczach prezydenta Władimira Putina, który specjalnie na tę okazję przywdział mundur, rakieta wystrzelona z okrętu rozleciała się tuż po...80
  • Kapelusze zostały rzucone29 lut 2004Bush kontra kto? Republikanin Teddy Roosevelt zapytany w 1912 r., czy będzie kandydował na prezydenta, odparł: "Mój kapelusz jest już na ringu". Od tego czasu powiedzenie "rzucić kapelusz na ring" oznacza oficjalne zgłoszenie kandydatury w...82
  • Klucz do Białego Domu29 lut 2004Po ataku na World Trade Center z 11 września 2001 r. administracja George'a W. Busha gotowa jest na wszelkie formy wojny prewencyjnej, co oznacza możliwość uderzenia na państwa, które są w stanie zdobyć broń masowego rażenia (WMD) i dać ją...84
  • Egzorcyzmy w Berlinie29 lut 2004Trójkąt Niemcy - Francja - Wielka Brytania pozostaje w sferze wirtualnej87
  • "Ty podły Żydzie"29 lut 2004Muzułmanie zainfekowali Francję antysemityzmem88
  • RasPutin29 lut 2004Rosja oficjalnie wprowadziła termin "cywilizacja prawosławna" do języka polityki90
  • Bananowce owocują29 lut 2004Jak USA zaszczepiły demokrację w Ameryce Środkowej91
  • Menu29 lut 2004Kraj Do tanga trzeba pięciu Zespół Tangata Quintet istnieje dopiero dwa lata, ale od początku podbił serca słuchaczy. Piątka wybitnych instrumentalistów młodego pokolenia postawiła na muzykę Astora Piazolli. Zmarły w 1992 r....94
  • Grocholiada29 lut 2004Jestem pierwszorzędnym pisarzem drugorzędnym. I to mi wystarcza - mówi królowa polskiej powieści popularnej96
  • Buntownik z nudy29 lut 2004Pieprzonymi cipami nazwał lider Sex Pistols dwunastomilionową telewizyjną widownię reality show98
  • DVD Kamila Śmiałkowskiego29 lut 2004Recenzje filmów DVD99
  • Nieprzyzwoicie przyzwoite piosenki29 lut 2004Śpiewający poeci ratują honor polskiej muzyki rozrywkowej100
  • Płyty Kuby Wojewódzkiego29 lut 2004KURT NILSEN 1 *** Śpiewający hydraulicy to rzadka profesja. Szerzej znanym na rynku wokalnym specem od kolanek i przepychania rur był niejaki Drupi. Makarroni zapiewajło, co to straszył nasze matki na festiwalach. Kurt też był specem od mokrej...101
  • Oderwańcy29 lut 2004Polska była jedynym krajem bloku wschodniego, w którym pozwalano kwitnąć abstrakcji102
  • Sława i chała29 lut 2004Recenzje: wystawa,kino, książki,106
  • Koń po szwedzku29 lut 2004W "Historiach kuchennych" Norwegowie niemiłosiernie kpią ze Szwedów, ale ostatecznie chcą się bratać107
  • Ludosamożerca29 lut 2004Szwabski ludożerca dostał osiem lat na literackie przetrawienie kawałka obywatela holenderskiego. Kuchnia niemiecka zawsze była ciężkostrawna, na przykład Günter Grass. Być może przetrawi wcześniej i już za rok wydali z siebie powieść i...108
  • Co-media - Kriegsmarine dawniej Łódź29 lut 2004Dwaj radni z Łódzkiego Porozumienia Obywatelskiego zaproponowali, by jednocześnie z aktualnymi nazwami niektórych łódzkich ulic funkcjonowały nazwy z okresu okupacji niemieckiej. Chcą w ten sposób upamiętnić rocznicę likwidacji getta.108
  • Organ Ludu29 lut 2004TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 9 (74) Rok wyd. 3 WARSZAWA, poniedziałek 23 lutego 2004 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Ku dalszej jedności moralno-politycznej narodu Stella Maris czyli Gwiazdka Pomyślności Niedostatecznie jeszcze...109
  • Skibą w mur - Ustąpić, by dalej trąbić29 lut 2004W dobie gdy poparcie dla lewicy spada szybciej niż stringi tancerek erotycznych, fotel szefa SLD jest tak samo atrakcyjny jak fotel dentystyczny110