Pięć nie przespanych nocy

Pięć nie przespanych nocy

Dodano:   /  Zmieniono: 
Krall powykreślała wszystko, co niekonieczne, wszystkie ozdobniki tekstu - jest oszczędna jak skąpiec Moliera Pierwsza noc mija na czytaniu. Na czytaniu "Wyjątkowo długiej linii" - nowo wydanej książki Hanny Krall. "Kamienica jest trzypiętrowa, otynkowana, z dachem dwuspadowym o więźbie drewnianej z sienią pośrodku... zbudowano ją czterysta siedemdziesiąt lat temu" - tak zaczyna się ta niezwykła opowieść i do sto trzydziestej pierwszej strony trzyma za gardło. I nie puszcza, aż kończy się nocny chłód, zaczyna świtać i obecni mieszkańcy domu stwierdzą, że nic im nie wiadomo o dawnych lokatorach kamienicy, że "takie coś dyskutowane u nas nie było" - tak się kończy.
Jaka to sztuka - myślałam drugiej nocy - na stu trzydziestu stronach zawrzeć losy tylu ludzi zamieszkujących trzypiętrową kamienicę, która w XIX wieku "przeszła na własność małżeństwa Arnsztajnów - Franciszki i Marka. Ona była poetką, on doktorem medycyny". Krall powykreślała wszystko, co niekonieczne, wszystkie ozdobniki tekstu, jest oszczędna jak skąpiec Moliera. I to ona właśnie, ta do perfekcji skąpa w słowa pisarka, opisuje losy młodopolskiej, mało znanej poetki, lubującej się w stylu: "Blask słońca przeglądał się czerwienią w żelazie szabli i pługa" albo "Lśni niebios błękitów szmat siny". Popuszcza nieco swojemu stylowi, opisując warkocz pani Arnsztajnowej, i trzeciej nocy już ją wyraźnie widzę - tę młodą, uzdolnioną, piszącą wiersze dziewczynę o lśniącym, długim aż do pasa warkoczu, którego do końca życia nie zetnie. Pochodziła z zamożnej żydowskiej rodziny, była żoną lekarza, zauroczoną Polską i polskością. Porzuci ona żydowskiego Boga i gdy włosy warkocza "będą coraz cieńsze, coraz bardziej żałosne", a jej cały świat będzie się walił, wróci do swoich żydowskich korzeni i wejdzie dobrowolnie do warszawskiego getta. To ten pokręcony los, który może się przytrafić tylko polskiej Żydówce, zafascynował zapewne kronikarkę Krall.
Czwartego dnia o świcie już nie śpię, pieką mnie trochę oczy, śródziemnomorskie światło wpada do pokoju, jego ostry promień kładzie się na ciemnej okładce książki, na lubelskiej kamienicy - widoczek raczej sprzyjający melancholii. Ale już słychać tu i tam warkot autobusów, głosy przechodniów, każdy pędzi do swych codziennych obowiązków, więc dopiero wieczorem piątego dnia zabieram się raz jeszcze do książki "Wyjątkowo długa linia". Wyjątkowo długą linię życia ma młody poeta - Józef Czechowicz, jeden z najciekawszych polskich poetów, który w kamienicy nigdy nie mieszkał. Był "lokatorem dochodzącym" - przyjaźnił się z panią Arnsztajnową. Zginął od bomby, mając zaledwie 36 lat. Franciszka Arnsztajnowa go przeżyła, choć nie miała zapisanej na dłoni długiej linii życia i była od niego wiele, wiele lat starsza. I gdyby nie interwencja Hitlera, żyłaby jeszcze dłużej.
Myśli płyną z prądem dawnych mieszkańców kamienicy: już ich znam, czegoś tam jeszcze nie rozumiem, to i owo chyba przeoczyłam - tak mi się wydaje, coś mi się w ich życiu poplątało, więc wracam do książki raz jeszcze. "Nadlatywały samoloty - pisze Krall - i na wszystkich piętrach zaczynały dzwonić filiżanki w kredensach. W roku trzydziestym dziewiątym, gdy wojna zaczynała się, dzwoniły w żydowskich kredensach. W roku czterdziestym czwartym, gdy się kończyła - w pożydowskich".
Gdy byłyśmy na studiach, ćwiczenia z nauki o Polsce i świecie współczesnym (był taki przedmiot) prowadził młody, niechlujnie odziany asystent, zawsze na lekkim rauszu, acz partyjny, więc mu uchodziło, a jego głównymi zaletami były krzykliwość i zapędy sadysty. "Odpowiedz w jednym słowie, w jednym słowie! - darł się. - Co charakteryzowało komunę pierwotną? W jednym słowie!" Przyśnił mi się tej piątej nocy. Wrzasnął: "Odpowiedz w jednym słowie, w jednym słowie, jaka jest ostatnia książka Krall 'Wyjątkowo długa linia'?". Odwrzasnęłam: "Znakomita!".
Więcej możesz przeczytać w 26/2004 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 26/2004 (1126)

  • 100 najbogatszych Polaków27 cze 2004Im więcej w kraju kapitalistów i tych, którzy chcą zostać kapitalistami, tym lepsza jakość kapitalizmu. A Polska od lat jest fabryką przedsiębiorców, czyli kapitalistów. Wilczków Wilczka - młodych wilków przedsiębiorczości, uwolnionych z...1
  • Biznespospolita27 cze 2004Najbogatsi Polacy mnożyli swe majątki w 2003 r. cztery razy szybciej niż w 2002 r. Im więcej w kraju kapitalistów i tych, którzy chcą zostać kapitalistami, tym lepsza jakość kapitalizmu. A Polska od lat jest fabryką przedsiębiorców, czyli...1
  • Jak wycenialiśmy27 cze 2004Steve Forbes, redaktor naczelny i wydawca "Forbesa", amerykańskiego magazynu specjalizującego się w rankingach najzamożniejszych mieszkańców globu, przyznaje, że nie zawsze jest pewny, kto ile na świecie jest wart. Gdy ma "zbyt poważne"...1
  • Królowie biznesu27 cze 2004PRZEMYSŁ Stanisław Ciupiński, Grzegorz Grzelak, Andrzej Walczak - założyciele, właściciele i prezesi grupy Atlas, największego producenta chemii budowlanej w Polsce. Bogusław Cupiał - właściciel grupy firm skupionych pod logo Tele-Fonika Kable SA....1
  • Na stronie - Mleko - tak, krowy - nie27 cze 2004Chroń nas, Panie Boże, przed rządami równości, bo to czysty zamordyzm Wolność, równość, braterstwo - to hasło rewolucji francuskiej przyjmujemy jak dogmat demokracji. Jak każdy dogmat wydaje się ono na tyle podejrzane, że warto się zastanowić,...3
  • Wprost od czytelników27 cze 2004Niepełnosprawni w wyborach Frekwencja w wyborach do Parlamentu Europejskiego była w Polsce żenująco niska. Dziwi mnie, że Polacy nie chcą decydować o swoich przedstawicielach w unii. Jest pewien rzadko wspominany aspekt tej sprawy. Od kilku już...3
  • Skaner27 cze 2004Premier na platformie Jan Krzysztof Bielecki wraca do polityki. Choć formalnie nie jest członkiem Platformy Obywatelskiej, ma w niej coraz więcej do powiedzenia. Były premier zajął miejsce zarezerwowane dotychczas dla Andrzeja Olechowskiego...8
  • Dossier27 cze 2004MAREK BELKA premier RP Jeśli mój rząd uzyska wotum zaufania, to fakt, czy wynegocjujemy kompromis w sprawie konstytucji europejskiej, nie będzie miał znaczenia. Jeśli nie uzyska, to także nie będzie miał znaczenia na szczycie UE w Brukseli...9
  • Sawka27 cze 200410
  • Licznik27 cze 20040 plakatów wydrukował Jerzy Buzek podczas kampanii 3 minuty ma zwykle w debacie poseł PE na przedstawienie swoich racji 5 języków obcych zna Filip Adwent, reprezentant LPR 25 głosów najmniej w Polsce, otrzymali w wyborach...10
  • Kadry27 cze 2004Beckham polityki11
  • Playback27 cze 200413
  • M&M27 cze 2004 DO CZEGO SŁUŻY EUROKONSTYTUCJA Wpierw wyrwało się serce: - Ona jest jak płeć. Można jej nie używać, ale trzeba mieć. Potem rozum się włączył: - Owszem. Trafiasz blisko. Jest potrzebna, by służyć jak płeć... Feministkom.13
  • Poczta27 cze 2004Wykrywacz raka Przepraszamy rodzinę pana Edwarda Dziewońskiego, którego zdjęcie umieściliśmy na okładce tygodnika "Wprost" (nr 25), sugerując, że zmarł na raka. Śmierć Edwarda Dziewońskiego spowodowała inna choroba. Z wyrazami...13
  • Nałęcz - Pistolet przy skroni27 cze 2004Jeśli politycy zapragną porachować sobie kości w środku wakacji, zrobią to przy niewielkim udziale wyborców Większość komentatorów zgadza się, że wybory 8 sierpnia zaciążyłyby fatalnie na kilku ważnych sprawach; w pierwszej kolejności na losach...14
  • Z życia koalicji27 cze 2004Nerwówa potworna: przejdzie - nie przejdzie (rząd Belki), wyjdzie - nie wyjdzie (opozycja podczas głosowania), sierpień, jesień czy wiosna (wybory). Nie chciało nam się dedukować, więc spytaliśmy marszałka Sejmu, czy SLD ma wszystko...16
  • Z życia opozycji27 cze 2004W wyborach uczestniczyliśmy razem z grupą babć, które przyszły zagłosować zaraz po porannej mszy. Naradzały się donośnym szeptem kogo poprzeć, aż w końcu ustaliły, że liczy się tylko jeden kandydat - profesor Geremek! Widać babcie...17
  • Fotoplastykon27 cze 2004Henryk Sawka www.przyssawka.pl18
  • Torys z Kórnika27 cze 2004Sprawa przywództwa w ruchu narodowym za 30 lat nadal jest otwarta. Nie wiadomo, czy liderem endeków będzie Maria Faustyna czy Karolina Maria. Pierwsza ma dziś cztery lata, druga - cztery miesiące, ale kiedy nosi się nazwisko Giertych, to...20
  • Rzeczpospolita skopana27 cze 2004Wybory do europarlamentu są dramatyczną oznaką niewiary w system demokratyczny Wszystko w wyborach do europarlamentu było zaskoczeniem. Najpierw wysokie notowania Ligi Polskich Rodzin, a niskie - Samoobrony. Potem sukces Unii Wolności i...26
  • Zemsta kanclerza27 cze 2004Leszek Miller chce znowu być liderem SLD CO łączy Leszka Millera z Ferdynandem Habsburgiem? Poprzednik Franciszka Józefa na tronie w Wiedniu został zmuszony do abdykacji, gdy wybuchła Wiosna Ludów. Potem żył sobie spokojnie na prowincji i dopiero...28
  • Najdłuższa wojna nowoczesnego świata27 cze 2004Jak zakończyć drugą wojnę światową? Druga wojna światowa wcale się nie skończyła - wbrew niedawnym entuzjastycznym deklaracjom kanclerza Schrödera o pełnym pojednaniu. Można się było o tym przekonać m.in. podczas ciekawego spotkania przed...30
  • Śmierć idealisty27 cze 2004Jacek Kuroń stworzył fundamenty "Solidarności" Kiedy poznałem Jacka Kuronia w latach 70., on miał inne koncepcje niż ja. Był krytyczny wobec idei tworzenia związków zawodowych. Uważał, że zwycięstwo przyniosą inne działania prowadzone przez jego...34
  • Giełda27 cze 2004Hossa Świat Deprywatyzacja mafii Przez lata najżyźniejsze ziemie Sycylii należały do mafii. Nawet gdy właściciele nieruchomości siedzieli w więzieniu, mogli czerpać z nich zyski. Dziś włoskie władze rozpoczęły akcję konfiskaty gruntów...36
  • Telefon zadufania27 cze 2004Jak łatwiej i taniej łączyć się ze światem Spróbujmy szybko uruchomić szare komórki. Polska ma niemal dwukrotnie niższą liczbę telefonów stacjonarnych na mieszkańca niż średnia unijna. Dwukrotnie mniejszą niż Hiszpania i trzykrotnie mniejszą niż...38
  • Koza nostra27 cze 2004Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej gwarantuje swobodę urzędnikom Mosze, bohater starego dowcipu o Żydzie, rabinie i kozie, miał pewnie taki sam powód do radości jak nasi przedsiębiorcy, gdy Sejm uchwalił ostatnio ustawę o swobodzie...42
  • Kształt sukcesu27 cze 2004Design rynkowym hitom nadają dziś projektanci amerykańscy i brytyjscy Precz z szarlatanem!", "Wynocha z Monachium!" - tak w lutym 2004 r. na internetowych forach wielu miłośników samochodów BMW zareagowało na wiadomość o awansowaniu Chrisa...46
  • Papierowy komputer27 cze 2004Za pięć lat części do komputera będzie można drukować tak jak gazety! Nowy komputer osobisty za 100 USD? Już niedługo będzie to możliwe! Największe światowe firmy elektroniczne (m.in. Kodak, Motorola, Sony i Philips) pracują nad technologią...52
  • Załatwione odmownie - Symbole nowej socjaldemokracji27 cze 2004"Postępowcy" są skłonni wypisać na sztandarach każdy nonsens Nie ma żadnych wątpliwości. Nareszcie mamy nową, prawdziwie politycznie poprawną socjaldemokrację. To znaczy SDPL. Po czym możemy to poznać? Pismo Święte twierdzi wprawdzie, że "po...54
  • Supersam27 cze 2004Antykac po polsku Grupa polskich technologów, pracująca od 2002 r. nad rodzimym produktem, który umożliwi złagodzenie skutków picia alkoholu, wzorowała się na podobnych lekach z rynku amerykańskiego. Opracowując KC-24 Prevent,...56
  • Być jak Jennifer Lopez27 cze 2004Bardziej opłaca się być kopią idola niż oryginałem samego siebie Charlie Chaplin wziął kiedyś udział w konkursie na włas-nego sobowtóra. I zajął dopiero trzecie miejsce. "Nie warto być sobą!" - skomentował decyzję jury. Słowa Chaplina można...60
  • Religia futbolu27 cze 2004Dlaczego Zidane i Beckham są popularniejsi od Jezusa? Harry Potter ma w Holandii konkurenta. Za większego magika i prestidigi-tatora uchodzi tam Ruud van Nistelrooy. Mało tego, piłkarz Manchesteru United jest w Holandii obiektem niemal religijnej...64
  • Bikont do Makłowicza, Makłowicz do Bikonta - Chochlą nakładane27 cze 2004Drogi Przyjacielu! Ty sobie jeździsz po świecie, a my tu w Krakowie na Kazimierzu zupę zajadamy, bo to już trzeci Festiwal Zupy! Tłumy ludzi, koncerty, teatralne happeningi, tasiemcowe kolejki do większych i mniejszych garów z rozmaitymi zupami,...67
  • Księżna z awansu27 cze 2004Rozwódki poślubiane przez książąt ożywiają europejskie monarchie Oglądałem wieczorne wiadomości, gdy nagle poczułem, jakby ktoś uderzył mnie obuchem. To była ta kobieta: delikatna i zniewalająca, a jednocześnie silna i zdecydowana" - tak książę...68
  • Ukryte noże władzy27 cze 2004Hitler, eliminując 70 lat temu SA Röhma, skorzystał z doświadczeń Stalina Tylko celujcie dobrze, kamraci - rzucił z uśmiechem szef berlińskiej SA Karl Ernst w stronę plutonu egzekucyjnego esesmanów w koszarach Lichterfelde w Berlinie. Chwilę...70
  • Know-how27 cze 2004Muzyka leczy szumy Szumy uszne, jakie doskwierają kilku milionom dorosłych Polaków, można skutecznie wyleczyć muzyką - twierdzi prof. Henryk Skarżyński, dyrektor Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu w Warszawie. Piski, dzwonienie,...73
  • Stek lęków27 cze 2004Tajemnicza epidemia dziesiątkuje bydło w Wielkiej Brytanii Jałówka w jednym z gospodarstw w hrabstwie Cumbria na północy Anglii nagle zaczęła tracić siły z powodu, jak się okazało, postępującego paraliżu. Po sześciu dniach zwierzę już nie żyło....74
  • Titanic bogów27 cze 2004Atlantyda odnaleziona u wybrzeży Hiszpanii? Rainer Kühne z uniwersytetu w Wuppertalu przeanalizował zdjęcia satelitarne rejonu słonych bagien Marisma de Hinojos u południowych wybrzeży Hiszpanii, niedaleko Kadyksu. Jego zdaniem, widoczne są na...78
  • Bez granic27 cze 2004Terroryzm do muzeum "Ta urocza pani jest bardzo niebezpieczna" - ostrzega Reuven Erlich, dyrektor właśnie otwartego Muzeum Terroryzmu, wskazując na manekin ubrany w damską marynarkę. Spod bluzki wystaje gruby pas materiałów...80
  • Bomba światowego rażenia27 cze 2004Codziennie imperia zła dokonują kradzieży materiałów radioaktywnych Dziwię się, że jeszcze nie doszło do ataku z użyciem brudnej bomby - uważa dr Frank Barnaby z Oxford Research Group. Eliza Manningham-Buller, dyrektor generalna MI5, oświadczyła,...82
  • Gorący pokój27 cze 2004Dlaczego NATO jest militarnym karłem? Żadnych działań, tylko gadanie" - czy to złośliwe rozwinięcie skrótu NATO (No action, talks only) stanie się samospełniającą się przepowiednią? Zdaniem Tomasa Valaska, dyrektora brukselskiego Center for...88
  • Allah żywiciel27 cze 2004W bałkańskim kotle trwa wojna o rząd dusz między światem Zachodu i islamem W Mostarze podzielonym na zachodnią część chorwacką i wschodnią - boszniacką (Boszniakami nazywają samych siebie bośniaccy Muzułmanie) rozgorzał religijny bój. Mimo że...90
  • Traktat kapitulacyjny27 cze 2004Pod fundament europejskiego domu założono właśnie ładunki wybuchowe Kompromis wymęczony podczas szczytu Unii Europejskiej w Brukseli został okrzyknięty sukcesem. "Rozszerzona Europa uzyskała solidniejszą podstawę" - ucieszył się prezydent...92
  • Kompromisowa kompromitacja27 cze 2004Markowi Belce nie udało się zagrać va banque Toasty szampanem przypieczętowały zgodę przywódców 25 państw Unii Europejskiej na przyjęcie wspólnej konstytucji po dwudniowym maratonie sporów i przetargów. Nic co prawda nie podpisano, bo nie można...94
  • Kreml w Wilnie27 cze 2004Litwą chce rządzić Putin Głosowałam na Kazimierę Prunskiene. To jedyny normalny kandydat - mówi Maria Zaswakaite, czterdziestoletnia mieszkanka Wilna. - Nie przeszkadza pani, że ona była w KGB? - pytam. - A czy to ma znaczenie? - macha ręką...96
  • Klucz francuski - Pełnia pustki27 cze 2004Nie chodzi o to, czy wolno udzielać ślubów homoseksualistom, lecz o to, po co to robić Kampania przed wyborami do Parlamentu Europejskiego upłynęła we Francji na szczęście pod znakiem postępu społecznego. Nikt się nie bawił w reakcyjne debaty o...97
  • Menu27 cze 2004Muzyka Bardzo głęboka purpura Ze stuprocentową pewnością można przewidzieć przynajmniej dwa utwory, które będzie można usłyszeć 29 czerwca na stadionie Legii w Warszawie. Na scenie Deep Purple zagra jak zawsze "Smoke on The...98
  • Trendy na topie27 cze 2004Sopockie Top Trendy to pierwszy nie ustawiany festiwal muzyczny w Polsce Żaden polski ranking muzyczny nie ma choćby cienia rangi ani prestiżu amerykańskich Grammy Awards. Dzieje się tak, mimo że co roku dziesiątki polskich pism oraz stacji...100
  • Galicjada27 cze 2004W kulturze żydowskiej przechowała się pamięć o kulturze i języku polskim Polskość jest największym atutem tego festiwalu. To paradoks, bo chodzi o Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie. W istocie to impreza poświęcona przyjaźni...104
  • Polski desant na Brukselę27 cze 2004W wielką estradę dla polskiej muzyki pop i nie tylko przemienił się w sobotę jeden z najpiękniejszych placów świata - Grand Place w Brukseli (po flaman-dzku: Groote Markt).106
  • Igrzyska banału27 cze 2004Forum Barcelona 2004 to najdroższa i największa impreza kulturalna na świecie, ale też najbardziej banalna i pusta Budżet w wysokości 3 mld euro. Wielkie firmy, m.in. IBM, Telefonica i Henkel - jako strategiczni sponsorzy. Aż 7 mln uczestników,...108
  • Pięć nie przespanych nocy27 cze 2004Krall powykreślała wszystko, co niekonieczne, wszystkie ozdobniki tekstu - jest oszczędna jak skąpiec Moliera Pierwsza noc mija na czytaniu. Na czytaniu "Wyjątkowo długiej linii" - nowo wydanej książki Hanny Krall. "Kamienica jest trzypiętrowa,...110
  • Sława i chała27 cze 2004Kino Detektyw, który śpiewa Robert Downey Jr. to zły chłopiec Hollywood. Po świetnych początkach (nominacja do Oscara '93 za "Chaplina"), co rusz trafiał za kratki za posiadanie i używanie narkotyków. Mało kto chciał go...112
  • Ueorgan Ludu27 cze 2004TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 26 (91) Rok wyd. 3 WARSZAWA, poniedziałek 21 czerwca 2004 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Szampan nie musiał zbyt długo czekać Premier Belka uratował nasz honor Gdy kończyły się brukselskie negocjacje,...113
  • Skibą w mur - Samo się rób!27 cze 2004Z rzeczy, które same się robią, Polakom najlepiej wychodzą samobóje i samozadowolenie Ludzkość od stuleci marzy, by pewne rzeczy robiły się same. Niestety, podły ten świat jest tak urządzony, że samo nic nie chce się zrobić i zwykle trzeba trochę...114