Wybór Karola Wojtyły na papieża w 1978 r., pielgrzymki Jana Pawła II do USA i wystąpienia na forum Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych zainspirowały Ronalda Reagana do włączenia walki o prawa człowieka do swego programu. W 1988 r. prezydent zwrócił się do przywódcy ZSRR Michaiła Gorbaczowa z apelem: "Panie Gorbaczow, niech pan zburzy ten mur!".
USA odegrały kluczową rolę w doprowadzeniu do zmiany ustroju w Polsce w roku 1989. Dziesięć lat później pomogły Polsce we wstąpieniu do NATO. W 2004 r. wsparły wejście Polski do UE. Polacy nie powinni się martwić odrzuceniem konstytucji europejskiej we Francji i Holandii, gdyż są to chwilowe porażki, które mogą się okazać zbawienne. W USA mówi się, że polscy "uczniowie" przejęli rolę francuskich "profesorów" w dążeniu do zredagowania zwięzłej i efektywniejszej wersji konstytucji UE.
Atak na Amerykę
12 września 2001 r., dzień po ataku terrorystycznym na Amerykę, Polska ze zwykłego sojusznika stała się strategicznym partnerem USA. Była pierwszym państwem, które poparło wezwanie prezydenta Busha do globalnej wojny z terroryzmem. Śmiała decyzja RP zbiegła się z poparciem USA przez premiera Blaira i przyniosła Polsce międzynarodowy prestiż. Donald Rumsfeld, sekretarz obrony USA, nie żartował, twierdząc, że Polska jest liderem nowej Europy.
W amerykańskim żargonie mówi się, że Polska "włożyła pieniądze w dobry interes", wysyłając spory kontyngent do Iraku. Ta decyzja była zgodna z polską tradycją szerzenia demokracji i wolności. Od 1991 r. Polska bierze udział w kampanii w Afganistanie pod egidą NATO. Przez ponad 10 lat polski dyplomata w Bagdadzie był łącznikiem między Irakiem a Zachodem. Następnym krokiem było powierzenie Polsce dowództwa nad oddziałami 11 państw w Iraku tworzącymi część "koalicji zdecydowanych". Polscy żołnierze szybko zyskali reputację walecznych, a jednostka specjalna Grom odegrała kluczową rolę w wyzwoleniu portu Um Kasr. Bliskie kontakty między Amerykanami a Polakami w Iraku doprowadziły do rozwoju wspólnej taktyki w walce z terroryzmem, z użyciem helikopterów i samolotów bezpilotowych (UAV). USA rozważają przeniesienie europejskich baz i poligonów z Niemiec do Polski. Taka decyzja nie tylko wzmocniłaby więzy między obu narodami, lecz także byłaby pomocna w rozwoju polskiej gospodarki.
W zgodzie z UE i Ameryką
Polityczne zbliżenie między krajami pozwoliło na wspólne podejście do stosunków z sąsiadami Polski. Amerykanie i Polacy dostrzegają potrzebę utrzymywania przyjaznych relacji z Rosją, jednocześnie wyrażając dezaprobatę dla naruszania przez prezydenta Putina praw człowieka i zaniechania demokratycznych reform. Prezydenci Polski i USA opowiadają się za silnymi związkami swoich krajów z Ukrainą i - mimo protestów Rosji - połączyli siły, wspomagając ukraińską "pomarańczową rewolucję".
Bliskie stosunki wojskowe i polityczne utorowały też drogę do związków gospodarczych między USA a Polską. Akces do UE zwiększył obroty Polski z Europą i Azją, poprawił warunki handlu z USA, co z kolei doprowadziło w Polsce do wyższego niż w innych krajach Europy przyrostu dochodu per capita. W miarę jak kraj odcina się od letargicznej, komunistycznej etyki pracy i biurokracji, polskie produkty stają się coraz bardziej konkurencyjne na światowym rynku. Porozumienia o badaniach i rozwoju (R&D), zawarte przez amerykański Departament Obrony z polskim Ministerstwem Obrony, które w dużej mierze umożliwił George Handy, wybitny ekspert z waszyngtońskiego Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych, może się stać zaczynem rozwoju badań w wielu dziedzinach niewojskowych.
Wspólnota wartości
Polityczne, wojskowe i gospodarcze stosunki między naszymi krajami opierają się na historycznym podobieństwie podstawowych wartości. Nie jest przypadkiem, że te wartości zostały prawie identycznie wyrażone w konstytucji amerykańskiej z roku 1789 i w polskiej Konstytucji 3 Maja z roku 1791. I choć Ameryka była wolna, a Polska wkrótce stała się ofiarą rozbiorów, te ideały Polacy zachowali w sercach.
Stosunki amerykańsko-polskie są znakomite, ale możemy zrobić więcej. Polska może okazywać przyjaźń USA, dalej walcząc z nimi przeciw terroryzmowi i utrzymując obecność wojskową w Iraku. USA mogą się wykazać przyjaźnią wobec Polaków, przyznając Polsce większą pomoc wojskową. Oba kraje mogą sobie pomóc przez zlikwidowanie drażliwych punktów - problemu zniesienia wiz dla Polaków i w sprawach imigracyjnych. Condoleezza Rice, komentując możliwość zniesienia wiz, powiedziała m.in.: "Polska może mieć czyste konto, co znaczy, że [nielegalne] przedłużanie pobytu przed rokiem 1989 nie będzie już argumentem przeciwko Polsce". I dodała: "Mamy nadzieję, że to pomoże w zwiększeniu szans wielu Polaków na przyjazd do USA". Przez ponad dwa stulecia Ameryka i Polska udowodniły, że łączą je wspólne wartości i ideały. Teraz mają szansę, by umocnić swe strategiczne partnerstwo.
Edward L. Rowny, emerytowany generał armii USA. W latach 1971-1990 był negocjatorem prezydentów USA w rozmowach z ZSRR na temat redukcji zbrojeń strategicznych, a w latach 1985-1990 - doradcą prezydentów Reagana i Busha ds. kontroli zbrojeń oraz specjalnym wysłannikiem (w randze ambasadora) m.in. do papieża i przywódców państw Europy Środkowej i Wschodniej. Jest autorem wspomnień "It Takes One to Tango", które wkrótce zostaną wydane w Polsce.
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.
