Cień Weimaru

Dodano:   /  Zmieniono: 
Republika berlińska znalazła się w najgłębszym kryzysie od czasów międzywojnia

Trzech Niemców z zachodu złapało złotą rybkę. - Chciałbym, by znowu stał mur berliński - zażyczył sobie pierwszy. - Żeby wróciła marka niemiecka - mówi drugi. Trzeci się zastanawia: - Mur berliński znowu stoi, marka wróciła, hm... to ja poproszę cappuccino. Ten dowcip Niemcy z zachodu opowiadali sobie od dawna. Ostatnie wybory pokazały zaś, jak wiele jeszcze brakuje do pełnego zjednoczenia Niemiec. Obecny kryzys w dużej mierze jest dziełem Niemców ze wschodu.



Noc długich twarzy
Niemiecką sceną polityczną wstrząsnęła Partia Lewicy, firmowana przez Gregora Gysiego i Oskara Lafontaina. Pierwszy z nich to szef PDS - spadkobierczyni SED Ericha Honeckera. Drugi to odstawiony na boczny tor polityk SPD, z powodu nikczemnego wzrostu zwany Napoleonem z Saary. Jest on jednak tylko kwiatkiem do kożucha - czołówka Partii Lewicy to ludzie reprezentujący postkomunistyczną NRD. Już po wyborach szefowa urzędu ds. akt Stasi, Marianne Birthler (następczyni pastora Joachima Gaucka), ujawniła, że co najmniej siedmiu nowych deputowanych tej partii to byli agenci. Zresztą, nie wszyscy z nich uważają to za powód do wstydu. Jeden z nich prowadził kampanię pod hasłem: "Mój życiorys nie zaczął się w 1989 r.". Postkomuniści odnieśli sukces, zwiększając swój stan posiadania prawie o 5 proc. Zarówno Angela Merkel, jak i Gerhard Schroeder od razu oświadczyli, że będą rozmawiać o koalicji ze wszystkimi, tylko nie z Lafontainem i Gysim. Mimo to Partia Lewicy nie rezygnuje z wpływania na bieżącą politykę. Kilku jej deputowanych zadeklarowało nawet, że mogliby wspierać po cichu czerwono-zieloną koalicję (SPD-Zieloni). Gdyby tak postąpili wszyscy posłowie tej formacji, Schroeder mógłby utworzyć rząd.
Po wyborach zarówno SPD, jak i CDU/CSU ogłosiły wolę tworzenia rządu i swoje zwycięstwo. De facto jednak obie partie przegrały. Niemiecka prasa określiła sytuację po ogłoszeniu wyników jako "noc długich twarzy". W tej sytuacji czerwoni (SPD) i czarni (CDU/CSU) muszą się z sobą dogadać albo szukać koalicjanta, który pozwoli im stworzyć większość parlamentarną. Najbardziej pożądanym partnerem są Zieloni (Die Gruene) Joschki Fischera i FDP Guido Westerwellego.

Harce jamajskie
SPD najbardziej liczyła na stworzenie tzw. Ampel, czyli "koalicji świateł ulicznych", złożonej z czerwonych, żółtych i zielonych (SPD - FDP - Zieloni). Westerwelle jednak wykluczył taką możliwość natychmiast po wyborach. W tej sytuacji najczęściej rozważanym wariantem stała się Schwampel, "koalicja czarnych świateł ulicznych", zwana również jamajską od kolorów flagi tego wyspiarskiego kraju: czarnego (CDU/CSU), żółtego (FDP) i zielonego (Die Gruene). Wydawało się, że chadeków Merkel i liberałów Westerwellego z lewackimi Zielonymi Fischera więcej dzieli, niż łączy, ale z tej konstelacji nikt się jeszcze definitywnie nie wykluczył. - Choć Zieloni uchodzą za partię lewicującą, ich elektorat składa się głównie z przedstawicieli klasy średniej, wykładowców uniwersyteckich i dziennikarzy, ludzi pokolenia `68, którzy zarabiają więcej niż przeciętnie - mówi Olaf Sundermeyer, dziennikarz współpracujący z "Frankfurter Allgemeine Zeitung" i "Financial Times Deutschland". Dodaje, że robotnicy na Zielonych nie głosują, bo takie problemy, jak wykorzystanie energii atomowej czy żywność genetycznie modyfikowana, są im obce. W tej sytuacji stworzenie koalicji jamajskiej nie wydaje się niemożliwe, choć Zieloni mają najwięcej do stracenia. Boją się, że sojusz z chadekami i liberałami zostanie przez ich elektorat uznany za zdradę i w efekcie po następnych wyborach nie przekroczą progu wyborczego. Bez wątpienia jeśli Zieloni zdecydują się na wariant jamajski, będą chcieli drogo sprzedać skórę. Na pewno prócz stanowiska szefa MSZ dla Joschki Fischera będą się domagać innych resortów i rezygnacji z rozwijania energetyki atomowej oraz niedopuszczenia do sprzedaży żywności genetycznie modyfikowanej. Na te ostatnie dwie sprawy CDU może się zgodzić. Na razie jednak po piątkowych rozmowach Zielonych i CDU negocjacje zawieszono. "Nic się nie zakończyło, ale nie podjęto żadnych ustaleń" - stwierdziła po rozmowie z liderką Zielonych Claudią Roth szefowa CDU Angela Merkel.
Targi z FDP może skomplikować sprawa wicekanclerstwa. Od tego zaś zależą bezpośrednio stosunki Polski z zachodnim sąsiadem, bo zgodnie z niemiecką tradycją polityczną, wicepremierem i szefem MSZ zostaje przedstawiciel mniejszościowego koalicjanta. Na stanowisko szefa dyplomacji od dawna szykował się drugi obok Westerwellego lider FDP - Wolfgang Gerhard. Niewykluczone jednak, że w wariancie jamajskim FDP przypadnie też stanowisko wicekanclerza i odpowiedzialność za resort gospodarczy, na przykład finanse. Paradoksalnie jamajskie rozwiązanie może dać CDU kanclerstwo i ograniczony wpływ na dwa najważniejsze resorty w państwie.

Realpolitik i Polska
Niezależnie od tego, kto zostanie szefem dyplomacji, dla Polski oznacza to poprawę stosunków z Niemcami. Naiwne są jednak nadzieje niektórych naszych polityków, że dojdzie do zasadniczego przełomu w sprawie niemiecko-rosyjskiego gazociągu czy Centrum przeciw Wypędzeniom. Deklaracje Angeli Merkel, że niemieccy politycy w drodze do Rosji będą lądować w Warszawie, uważane są za miły gest wobec Polaków, ale tylko gest. - Stosunki z Polską nigdy nie będą na takim samym poziomie jak stosunki z Rosją. W gruncie rzeczy CDU, choć krytykowała podpisanie rosyjsko-niemieckiej umowy gazowej ponad głowami Polaków, była zadowolona, że zrobił to Schroeder. Merkel zaś powiedział jasno: pacta sunt servanda, umów należy dotrzymywać - mówi Roland Goetz z Niemieckiego Instytutu Międzynarodowej Polityki i Bezpieczeństwa/Fundacja Nauka i Polityka (SWP). Mało prawdopodobne, by następnego kanclerza z prezydentem Rosji łączyła taka przyjaźń jak Schroedera z Putinem. Schroeder stosunki rosyjsko-niemieckie faktycznie wyjął spod kompetencji MSZ. W ciągu swoich rządów obaj politycy spotkali się ponad 40 razy. Z tego powodu kanclerza krytykowano nawet we własnej partii.
Również spodziewane ocieplenie stosunków RFN z USA nie musi być korzystne dla Polski, bo oznacza, że przynajmniej częściowo stracimy pozycję strategicznego partnera Ameryki w tej części Europy.

Niemieckie tsunami
Tylko pozornie podział niemieckiej sceny politycznej wydaje się jasny: SPD i Zieloni to zwolennicy rozwiązań socjalnych, a CDU i FDP to wielbiciele wolnego rynku, konserwatywni w dziedzinie moralności. W istocie głębokie podziały biegną również w poprzek głównych ugrupowań. Sam Schroeder, który wprowadził pakiet reform Hartz IV, jest zdecydowanie bardziej prorynkowy niż bawarska chadecja (CSU) Edmunda Stoibera. Bawarczycy zaciekle krytykowali pomysł Merkel, by powołać na stanowisko ministra finansów Paula Kirchhofa, zdecydowanego zwolennika drastycznego ograniczenia rozbudowanego socjalu.
Również w kwestiach obyczajowych na niemieckiej scenie politycznej panuje zamęt. Dla wielu wyborców CDU i CSU to, że na czele partii stoi kobieta, bezdzietna protestantka i w dodatku rozwódka, jest kamieniem obrazy. A to nie koniec komplikacji. Jeden z internautów zaproponował żartem nową koalicję. Jej liderów: Klausa Wowereita (burmistrza Berlina z SPD), Guido Westerwellego (szefa FDP) i Olego von Beusta (burmistrza Hamburga z CDU), łączy to, że cieszą się popularnością oraz deklarują, iż są homoseksualistami.
Niewykluczone, że wynik wyborczy zmiecie ze sceny politycznej liderów. Z szefowania frakcji parlamentarnej Zielonych już ustąpił Joschka Fischer, Schroeder dawno zrezygnował z funkcji szefa partii na rzecz Franza Muenteferinga. Angela Merkel otrzymała w wyborach szefa frakcji prawie jednogłośnie poparcie, ale potencjalni koalicjanci deklarują, że nie widzą jej na czele rządu. To zaś może oznaczać, że do stworzenia nowego gabinetu będzie potrzebna jej rezygnacja. Bez wątpienia CDU, która formalnie zwyciężyła wybory, będzie do kanclerstwa parła za wszelką cenę i może poświęcić Merkel. W kolejce po schedę po niej ustawiają się premier Hesji Roland Koch i premier Dolnej Saksonii Christian Wulff. Również Schroeder czuje na plecach oddech swoich baronów - premiera Nadrenii Północnej-Westfalii Peera Steinbruecka i szefa resortu obrony Petera Strucka.

Wielki pat
Wobec wyborczego pata coraz częściej jest rozważany wariant izraelski, czyli stworzenie wielkiej koalicji z rotacyjnym szefem rządu. - W 1984 r. dwie największe partie, które nie były w stanie stworzyć większościowego rządu, weszły w koalicję. Ustalono, że Icchak Rabin i Szymon Peres w połowie kadencji, po dwóch latach, zmienią się na stanowisku szefa rządu i dyplomacji. Okazało się to świetnym pomysłem. W rezultacie zduszono hiperinflację i poradzono sobie z konfliktem w Libanie - mówi Szewach Weiss, były przewodniczący izraelskiego parlamentu.
Niewątpliwie taka koalicja potrafiłaby wprowadzić reformy, które mogłyby wyciągnąć Niemcy z kryzysu. Przez lata model narzucony przez Amerykanów funkcjonował świetnie, czyniąc Niemcy ekonomicznym gigantem i politycznym karłem, po zjednoczeniu okazał się jednak niewydolny. Nie da się przeprowadzić reform, gdy największe partie są w ciągłym klinczu. Tradycyjnie układ sił w Bundestagu (izbie niższej parlamentu) i Bundesracie (izbie wyższej) jest odwrotny, co blokuje zmiany.
Kolejne rozmowy na temat tworzenia koalicji SPD-CDU/CSU zapowiedziano na 28 września. Wielka koalicja chadeków i socjalistów, choć raz już sprawowała rządy w Niemczech, wywołuje jednak obawy. Sęk w tym, że zarówno liberałowie, Zieloni, jak i postkomunistyczna Partia Lewicy nie będą prawdziwą opozycją. Taka sytuacja może doprowadzić do wzrostu znaczenia ugrupowań pozaparlamentarnych, głównie prawicowej ekstremy - NPD i Republikanów.
Na razie jako ostateczność traktowane jest rozpisanie nowych wyborów. W okresie międzywojennym ustawiczny konflikt między Partią Centrum (jej spadkobierczynią jest CDU) a SPD spowodował umocnienie się nazistów i komunistów. Niemożność stworzenia stabilnego gabinetu w końcu wyniosła do władzy NSDAP. Niemcy dobrze o tym pamiętają. Pozostaje mieć nadzieję, że zrobią wszystko, by republika berlińska nie przypominała weimarskiej. 
Więcej możesz przeczytać w 39/2005 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 39/2005 (1191)

  • Na stronie - Wyścig bez mety2 paź 2005Większość z nas już nie wie, ile i kiedy fiskus wyciąga z naszych portfeli3
  • Skaner2 paź 2005(SKANER - POLSKA) SALON PRASOWY Chwiejny Rokita i machina Kaczyńskich? Jak będą się zachowywać między wyborami parlamentarnymi a prezydenckimi Donald Tusk i Lech Kaczyński? Czy premier i prezydent będą braćmi? Dlaczego Polacy nie chcą głosować na...8
  • Dossier2 paź 2005DONALD TUSK kandydat na prezydenta RP, lider Platformy Obywatelskiej "Kancelaria Aleksandra Kwaśniewskiego przypominała dwór, a to, co się tam działo, bliższe było Moskwie niż Sztokholmowi" podczas konferencji prasowej AJANUSZ...9
  • Sawka czatuje2 paź 200510
  • Kadry2 paź 200511
  • Playback2 paź 200514
  • Poczta2 paź 2005PUŁAPKA NA LUDZI14
  • Okiem barbarzyńcy - Pamięć, salony i manicheizm2 paź 2005Tropiciele manicheizmu dostrzegają go u każdego, kto ośmiela się wskazać pojawiające się współcześnie zło15
  • Z życia koalicji2 paź 2005UWAGA, BĘDĄ BRZYDKIE SŁOWA! Nasz redakcyjny kolega rozmawiał z prominentnym działaczem sztabu Cimoszewicza, dopytując o nastroje po jego rezygnacji. Usłyszał tyle: "K..., przez p... żubra nie dostanę się do Sejmu!". Dziękujemy panu,...16
  • Z życia opozycji2 paź 2005WETERAN WALKI Z KAPITALIZMEM politycznym zmienia pracę. Wiesław Walendziak - bo o nim mowa - przenosi się do Prokomu. Ach, jak my lubimy tę sentencję o drogowskazie, który nie musi iść w stronę, którą pokazuje... PODOBNO RADIO MARYJA...17
  • Nałęcz - Uzdolniona rodzina2 paź 2005To najpiękniejszy dar losu, kiedy człowieka otaczają sami genialni krewni18
  • Fotoplastykon2 paź 2005© Henryk Sawka (www.przyssawka.pl)19
  • Wyścig świata2 paź 2005Czy Polacy wybrali wygraną?20
  • Czeka nas happy end2 paź 2005Rozmowa z Janem Rokitą, kandydatem Platformy Obywatelskiej na premiera28
  • Premier ma być silny2 paź 2005Rozmowa z Jarosławem Kaczyńskim, prezesem Prawa i Sprawiedliwości, kandydatem na premiera32
  • Balonizacja polityki2 paź 2005Miernoty kreowane przez lewicowe media przegrywają w starciu ze zdrowym rozsądkiem wyborców36
  • Nieznośna lekkość kampanii2 paź 2005Im ostrzejsza kampania wyborcza, tym lepszy wybór mają obywatele40
  • Iracki przekręt2 paź 2005W tajemniczych okolicznościach giną osoby negocjujące w Polsce kontrakty dla irackiej armii42
  • Pomnik nieznanego premiera2 paź 2005Czas ucieka i to, co dziś jest tylko konieczne, jutro będzie już nieuchronne44
  • Giełda2 paź 2005HOSSA ŚWIAT Psychopata na parkiecie Funkcjonalni psychopaci są najlepszymi graczami giełdowymi - wynika z badań amerykańskich naukowców. 41 osób wzięło udział w prostej grze inwestycyjnej. Piętnastu członków tej grupy doznało...46
  • Ministerstwo Łupienia Polaków2 paź 2005Bijemy rekord świata w liczbie i wysokości podatków48
  • Druga rewolucja gospodarcza2 paź 2005Rozmowa z Miltonem Friedmanem, laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii54
  • Państwo mafia2 paź 2005Kulisy funkcjonowania mafijnej Polski odsłoniła komisja śledcza ds. PKN Orlen56
  • Czeska osobowość2 paź 2005Premier Czech polemizuje z tygodnikiem "Wprost"60
  • 2 x 2 = 4 - Kogo sobie wybraliśmy?2 paź 2005Polacy wyleczyli się z marksizmu szybciej niż Niemcy64
  • Supersam2 paź 200566
  • Ścieżka Moss2 paź 2005"Biorą wszyscy: od modelek po fryzjerów. Biorą, aby rano wstać i móc pracować cały dzień. Presja jest tak wielka, że można ją znieść tylko dzięki kokainie" - wyznania byłej modelki Sophie Anderton zbiegły się ze zdjęciami opublikowanymi...66
  • Pretty fusion2 paź 2005 Mini morris, który jest nową wersją starej ikony, co już zapewniło mu sporo szumu, sięgnął po nowe szatki. Na tegorocznych targach w Mediolanie odbyła się premiera czterech modeli "Mini nosi Bisazzę", "ubranych" w...66
  • Domowy industrial2 paź 2005Organizatorzy ciekawych przedsięwzięć muzycznych zawsze borykali się z problemem odpowiedniego lokalu - dużego, ale z klimatem. Odkąd na mapie kulturalnej stolicy zabłysła Fabryka Trzciny, zachodzą w głowę, jak przebić się w jej napiętym grafiku...66
  • Masaż Diora2 paź 2005Od Polski zaczynamy ekspansję na rynku gabinetów kosmetycznych w Europie - zapowiada w rozmowie z "Wprost" Thierry Dugny, dyrektor generalny Christian Dior Cosmetics. Instytut Diora, którego otwarcie nastąpi 28 września w warszawskim...66
  • Czerwone specjalnej troski2 paź 2005Pinot noir to winiarskie dziecko specjalnej troski - wrażliwe, kapryśne, czasami kłopotliwe. Ten szczep wymaga od winiarza opieki, czułości, cierpliwości i pracy, by mógł w pełni rozwinąć swoją - często głęboko skrywaną - bogatą i fascynującą...66
  • Prezydent od pierwszego wejrzenia2 paź 2005Jacek Kuroń przegrał wybory prezydenckie, bo jego dziecinne rysy pokazywały, że jest uległy i naiwny68
  • Polisa od złego małżeństwa2 paź 2005Już co szóste małżeństwo w Polsce zawiera intercyzę74
  • Mieszkać na dachu świata2 paź 2005Madonnie odmówiono sprzedaży mieszkania w apartamentowcu na Manhattanie, by nie łamać tradycji76
  • Know-how2 paź 2005Mrówcze ogrodnictwo Mrówki potrafią przystosowywać roślinność do swoich upodobań za pomocą środka chwastobójczego. Amerykańscy uczeni zauważyli, że żyjący w Amazonii gatunek Myrmelachista schumanni tworzy enklawy nazywane...80
  • Nieśmiertelne serce2 paź 2005Na zawały serca będą umierać jedynie ludzie po osiemdziesiątce!82
  • Śmierć w poczekalni2 paź 2005W niektórych regionach Polski od dziesięciu lat nie pobrano od zmarłych żadnych narządów do przeszczepów!88
  • Harem ptaków2 paź 2005Aż 70 proc. wróbli domowych pochodzi z nieprawego łoża, a pingwiny i srokosze się prostytuują90
  • Bez granic2 paź 2005Smak demokracji VICTOR ASHE, ambasador USA w Polsce: Jeszcze cztery lata temu Afganistan cierpiał pod jarzmem represyjnego reżimu. Niewielu Afgańczyków skłonnych było uwierzyć, że kiedyś będą mieli prawo wyboru swoich...94
  • Cień Weimaru2 paź 2005Republika berlińska znalazła się w najgłębszym kryzysie od czasów międzywojnia96
  • Bardzo droga Rita2 paź 2005Ameryka nieco odetchnęła. Rita, wiejąca z prędkością 147-187 km na godzinę, początkowo zapowiadała się jeszcze gorzej od poprzedniczki Katriny. W czwartek została zaklasyfikowana jako huragan piątej, najwyższej kategorii.100
  • Cyrk Barroso2 paź 2005Portugalczyk Jose Manuel Barroso zerwał się z francusko-niemieckiej uwięzi102
  • Szymon z Buczacza2 paź 2005Wiesenthalowi należała się Nagroda Nobla za sprawiedliwość104
  • Idol demokracji2 paź 2005Przez Chiny przetoczyła się druga rewolucja kulturalna106
  • Menu2 paź 2005KRÓTKO PO WOLSKU American dream Powiedzonko: "Miłość jest ślepa" z pewnością nie ma zastosowania do naszych postkomunistów i ich rodzin. Zwłaszcza gdy idzie o miłość do Ameryki. Zapoczątkował ten trend Stefan Olszowski,...108
  • Recenzje2 paź 2005110
  • Powrót jąkały2 paź 2005*****Cesarz Klaudiusz uwielbiał potrawki z grzybów i lekturę dzieł historycznych. Pierwsza słabość kosztowała go życie, drugą wykorzystał Robert Graves, autor rzekomej autobiografii jąkającego się imperatora. Książka powstała z przyczyn...110
  • Wojna z lustracją2 paź 2005****"Wojna o lustrację" równie dobrze mogłaby być zatytułowana "Wojna z lustracją". Dzieje lustracji to przede wszystkim opowieść o zaciekłej walce jej przeciwników z próbami ujawnienia wstydliwych kart czasów PRL. Piotr...110
  • Kocham cię i nie opuszczę2 paź 2005***1/2Nareszcie mamy pierwszy tom "Listów do żony" Witkacego - książkę słynną na wiele lat przed jej wydaniem. Ma ona skorygować negatywną legendę "wariata z Krupówek". To jedno z większych wydarzeń literacko-edytorskich...110
  • Indiana Twist2 paź 2005****Wierna adaptacja powieści Karola Dickensa mogła być nudnym i statycznym obrazem bliższym teatrom telewizji niż filmom akcji. A właśnie filmem akcji jest "Oliver Twist" w wersji Romana Polańskiego. Szybkie zwroty akcji, dynamiczne...110
  • Minister kultury socjalistycznej2 paź 2005Waldemar Dąbrowski stworzył prawo powszechnego dołowania - spadania jakości kulturalnej produkcji112
  • Ojciec śmieszny2 paź 2005Szymon Majewski spuszcza powietrze z nabrzmiałego balonu pychy polskiej polityki115
  • Wszystkie wampiry Polańskiego2 paź 2005"Taniec wampirów" w Romie przebije rozmachem "Grease", "Miss Sajgon" i "Koty"118
  • Ueorgan Ludu2 paź 2005Jesteśmy niezawodnym ogniwem UE, ale bigosu nie oddamy TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 39 (154) Rok wyd. 4 WARSZAWA, poniedziałek 26 września 2005 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza Ueorgan Ludu Stanisław Klawe i Andrzej Paulukiewicz...120
  • Skibą w mur - Poszukiwacze nowych ról2 paź 2005Niektórzy szukają sensu życia, większość jednak - sklepu z tanim alkoholem122