Karlowe Wary: Siła polskiego kina

Karlowe Wary: Siła polskiego kina

Dodano:   /  Zmieniono: 
Kryształowy Globus zdobył w Karlowych Warach węgierski film „Le grand cahier” Janosa Szasza. Wybitna „Papusza” Joanny Kos-Krauze i Krzysztofa Krauze otrzymała wyróżnienie specjalne, a w sekcji East of the West zwyciężyły „Płynące wieżowce” Tomasza Wasilewskiego.
Festiwal w Karlowych Warach znalazł na siebie pomysł. Organizatorzy konsekwentnie interesują się na filmami z regionu. Chcą być platformą spotkań artystów z Europy Środkowej. Kraje postkomunistyczne są silnie reprezentowane w konkursie, im też jest poświęcony równoległy konkurs East of the West.

Uhonorowany Kryształowym Globusem węgierski film „Le grand cahier” to opowieść o braciach-bliźniakach, których dzieciństwo przypadło na czas drugiej wojny światowej. Janos Szasz pokazuje ich walkę o przetrwanie - ale i utratę wrażliwości. Portretuje chłopców, którzy aby żyć, muszą stwardnieć. Pozbywają się skrupułów i współczucia. Szasz analizuje też relację dwóch nierozłącznych, uzależnionych od siebie osób, które muszą pójść własną drogą, aby stać się sobą. To dla nich potwornie trudne. „Przeszliśmy przez wszystko, co najgorsze. Zostało nam jeszcze jedno doświadczenie” - zapisują w pewnym momencie w tytułowym zeszycie - dzienniku cierpienia, który prowadzą na polecenie ojca.

Manieryczna i mało nowatorska ekranizacja powieści Agoty Kristof to kolejna próba opowiedzenia o jednostkach w kołowrocie dwudziestowiecznej historii. Przyzwoita, choć są tu momenty pretensjonalne i odpychające. Również z środkowej Europy pochodzi nagrodzony za reżyserię „Miesiąc miodowy” Jana Hrebejka. Czeski twórca snuje historię o mężczyźnie, którego dogania przeszłość. Przypomina, jak łatwo w życiu zapomnieć się i zdeptać cudze uczucia. Szkoda jednak, że Hrebejk stracił swoją lekkość. Jego film to historia szyta grubymi nićmi, toporna, słabo przyjęta nawet przez rodzimą prasę.

Najmocniej brakuje wśród głównych nagród wyróżnionej „Papuszy” Joanny Kos-Krauze i Krzysztofa Krauze. To dzieło, którego - moim zdaniem - nie można porównywać z żadną inną konkursową propozycją. Jedyny film tak spełniony, precyzyjny, pełen wrażliwości. Nie jest to klasyczna biografia poetki - raczej życiorys emocjonalny. Bronisława Wajs, czyli Papusza, zamyka oczy, a pod jej powiekami pojawiają się kolejne obrazy z przeszłości. Wracają w niechronologicznej kolejności.

Właściwie nikt nie wie, dlaczego Papusza nauczyła się czytać. Nie czuła się zresztą poetką. Dopiero Jerzy Ficowski, który przez dwa lata wędrował z taborem po Polsce uciekając przed UB, namówił ją do zapisywania wierszy i doprowadził do ich wydania. Opublikował tez własną książkę „Cyganie polscy”. Dla Papuszy to był cios. Romowie oskarżyli ją o zdradę cygańskich tajemnic. Artystka wyparła się własnej twórczości, znienawidziła najintymniejszą część siebie.

Wspaniali są w „Papuszy” aktorzy – Jowita Budnik i Zbigniew Waleryś, świetna praca kamery Krzysztofa Ptaka i Wojciecha Staronia. W tym filmie każde zdanie się liczy. Każdy gest otwiera inną opowieść. Jest tu historia o wolności i walce o tożsamość. O pragnieniu przynależności do wspólnoty, ale i o indywidualności. Refleksja nad trudnością obcowania z ludźmi z innej kultury, nad postawą Ficowskiego, który odkrywa w Papuszy poetkę, lecz skazuje ją na cierpienie. Krauzowie pokazują mechanizm ostracyzmu. Ale jednocześnie składają hołd romskiej kulturze, która niemal nie przetrwała akcji przymusowego osiedlania „Wielki postój”. Opowiadają przy tym wszystkim o miłości.

Inność jest również tematem „Płynących wieżowców” Tomasza Wasilewskiego. Zwycięzca sekcji Na Wschód od Zachodu” to mocny, współczesny film. Młody pływak mieszka u matki ze swoją dziewczyną, ale przez przypadek trafia na innego chłopaka. I nie umie przestać o nim myśleć. Nie ma tu jednak schematów - ten miłosny trójkąt narysowany jest delikatnie. Reżyser opowiada o zazdrości, pożądaniu, sile uczucia, nietolerancji. Nie tylko nietolerancji dresiarza bijącego geja w bramie - także tej codziennej, która drzemie w każdym z nas.

„To po prostu film o miłości” - mówił Wasilewski na konferencji prasowej. W dramat wplecione są także rodziny obu chłopaków. Zaborcza matka głównego bohatera, niepotrafiący kochać rodzice drugiego. Wszystko tworzy bolesny układ uczuć, które choć szczere, niosą ból i niespełnienie. A jednocześnie to jeden z niewielu polskich filmów tak bliskich ciała i seksualności.

Polskie kino silnie wybrzmiało na festiwalu. Okazało się mocne, odważne, inne. Z dystansu ujawniło cechę, której często nie dostrzegamy w kraju. Oryginalność.

Wyniki festiwalu w Karlowych Warach

Nagroda Główna – Kryształowy Globus
Le grand cahier, reż.: János Szász, Węgry, Niemcy, Austria, 2013

Nagroda Specjalna Jury
„Pole w Anglii” , reż. : Ben Wheatley, Wielka Brytania, 2013

Najlepszy reżyser
Jan Hřebejk za film „Miesiąc miodowy, Czechy, Słowacja, 2013

Najlepsza Aktorka
Amy Morton, Louisa Krause, Emily Meade, Margo Martindale
za role w filmie „Bluebird”, reż. Lance Edmands, USA, Szwecja, 2012

Najlpeszy Aktor
Ólafur Darri Ólafsson za rolę w filmie „XL”, reż. Marteinn Þórsson. Islandia, 2013

Wyróżnienie Specjalne
„Papusza”, reż.: Joanna Kos-Krauze, Krzysztof Krauze, Polska, 2013

EAST OF THE WEST
Nagroda główna
„Płynące wieżowce”, reż. Tomasz Wasilewski, Polska, 2013

Wyróżnienie specjalne
„Cud”, reż. Juraj Lehotský, Słowacja, Czechy, 2013

Ostatnie wpisy

  • Cannes 2015: Tęskne westchnienia23 maj 2015Canneński konkurs zdominowały filmy pełne melancholii i tęsknoty. Za miłością, za młodością, za drugim człowiekiem.
  • Kino i Iran23 maj 2015W „Taxi Teheran” nie ma czołówki z nazwiskami twórców. Jafar Panahi chroni swoich współpracowników. Irańskiemu reżyserowi, represjonowanemu przez władze, nie wolno kręcić filmów. Jednak, mimo dwudziestoletniego zakazu, nie rozstaje się...
  • Berlinale: Mądry werdykt i triumf Szumowskiej15 lut 2015„Taxi” Jafara Panahiego zdobyło Złotego Niedźwiedzia tegorocznego Berlinale. Małgorzata Szumowska została nagrodzona za reżyserię „Body/Ciała”.
  • Wielki sukces „Idy”15 gru 2014To był wieczór „Idy”. W Rydze, na ceremonii rozdania Europejskich Nagród Filmowych (EFA), twórcy filmu wychodzili na scenę pięć razy. Za każdym razem z olbrzymim, rzadko spotykanym, aplauzem widowni złożonej z członków Europejskiej...
  • Igrzyska śmierci: popkulturowy bunt17 lis 2014W najbliższy piątek na ekrany wejdzie trzecia część „Igrzysk śmierci”. Z Ameryką musi być naprawdę słabo, jeśli filmy o rewolucji stają się hitami.