Polityka senioralna na serio

Polityka senioralna na serio

Dodano:   /  Zmieniono: 
Rada Ministrów przyjmie dziś Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014-2020. To nie tylko świąteczny prezent dla seniorów, ale ważna deklaracja. Polityka dotycząca osób starszych i dla osób starszych staje się poważnym priorytetem rządu na najbliższe lata.
Ksiądz Adam Boniecki w lutym napisał: Nie ma co się pocieszać, że to jeszcze nie zaraz.

Do starości bowiem musimy się przygotować, póki jeszcze jesteśmy względnie młodzi. Te mądre słowa redaktora Tygodnika Powszechnego mają podwójne znaczenie. Po pierwsze, do starości musi przygotować się każdy z nas - żyjąc odpowiedzialnie, aktywnie i zdrowo, nieustanie inwestując w siebie, umiejętnie zarządzając czasem, budując swoją pozycję zawodową i bezpieczeństwo finansowe. Po drugie, do starości społeczeństwa muszą przygotować się polskie państwo i nasze miasta, rząd i władze samorządowe. Do 2035 roku udział osób w wieku 65 i więcej w polskim społeczeństwie zbliży się do ¼. Nieuchronna szybkość starzenia się Polaków musi więc budzić w osobach decyzyjnych potrzebę niezbędnych przygotowań o charakterze prawnym, instytucjonalnym i finansowym.

Profesor Halina Szwarc tworząc w 1975 roku na warszawskim Marymoncie pierwszy Uniwersytet Trzeciego Wieku, założyła, że jego celem ma być aktywizacja intelektualna i fizyczna osób starszych. W 1989 roku w Polsce było już 9 UTW, obecnie jest ich 450 i ponad 130 tysięcy słuchaczy.

W listopadzie 2009 r. na I Zjeździe Ogólnopolskiego Porozumienia UTW w stołecznej Szkole Głównej Handlowej narodziła się idea ustanowienia roku 2012 – Rokiem Uniwersytetów Trzeciego Wieku. W 2011 r. powstał Parlamentarny Zespół ds. Uniwersytetów Trzeciego Wieku. W marcu 2012 roku odbył się I Kongres Uniwersytetów Trzeciego Wieku - wydarzenie, które zgromadziło trzy tysiące liderów UTW z całego kraju. Obecność małżonki Prezydenta RP, premiera, szefa Kancelarii Prezydenta RP, ministrów pracy i polityki społecznej oraz zdrowia, parlamentarzystów i samorządowców na Kongresie potwierdziła fakt, że najważniejsze osoby w państwie dostrzegają potrzebę budowania polityki wobec osób starszych w sposób partnerski.

Na Kongresie UTW zapowiedziałem, że Parlamentarny Zespół ds. Uniwersytetów Trzeciego Wieku będzie dążył do ustalenia nowego działu administracji rządowej dotyczącego osób starszych, który podmiotowo obejmie tę grupę wiekową, uwzględniając jej liczebność, potencjał i potrzeby. Obecnie mamy trzydzieści cztery działy administracji, a jednak żaden z nich bezpośrednio nie obejmuje problematyki osób starszych. Istnieją dobre i sprawdzone przykłady, z których można korzystać, takie jak niemieckie Federalne Ministerstwo ds. Rodziny, Osób Starszych, Kobiet i Młodzieży. W Polsce pierwszy ważny krok zrobił minister pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak–Kamysz, wnioskując o zmianę statutu resortu i powołując Departament Polityki Senioralnej w 2012 roku. Drugim jego działaniem było przyjęcie przez Radę Ministrów i uruchomienie Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2012-2013 (Program ASOS). Program ASOS będzie kontynuowany w latach 2014-2020.

Rok 2012 obfitował także w ważne wydarzenia związane z obchodami Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej oraz Roku Uniwersytetów Trzeciego Wieku. Środowisko UTW przygotowało wówczas m.in. Pakt na rzecz seniorów stanowiący zbiór postulatów wobec władz publicznych. To ważny wkład Ogólnopolskiego Porozumienia UTW, a także Ogólnopolskiej Federacji Stowarzyszeń UTW w późniejsze przygotowania do polityki senioralnej.

W lutym 2013 roku rozpoczęły się natomiast prace Rady ds. Polityki Senioralnej w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, których celem było opracowanie założeń długofalowej polityki senioralnej. Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014-2020 (ZDPS) zawierają zdiagnozowane wyzwania w wielu obszarach: zdrowia i samodzielności osób starszych, rozwoju usług społecznych i opiekuńczych, bezpieczeństwa, przestrzeni i miejsca zamieszkania, aktywności zawodowej osób 50+, aktywności edukacyjnej, społecznej i kulturalnej, srebrnej gospodarki i relacji międzypokoleniowych. ZDPS wskazuje także na fakt, że skuteczna polityka senioralna musi być równocześnie budowana z góry jak i z dołu, na poziomie lokalnym, przy uwzględnieniu lokalnych kontekstów i zapotrzebowania.

W grudniu br., podczas II Ogólnopolskiej Konferencji UTW ważną polityczną deklarację złożyła z kolei marszałek Sejmu Ewa Kopacz, włączając niejako parlament jako partnera do prac prowadzonych przez rząd. Marszałek zapewniła o gotowości powołania w Sejmie podkomisji ds. polityki senioralnej, a być może docelowo stałej komisji, o którą wnioskują środowiska seniorskie.

Ostatni miesiąc 2013 roku przyniósł także zmiany w samorządach. Od grudnia rady gmin mogą powoływać rady seniorów mające charakter konsultacyjny, doradczy i inicjatywny. W życie weszła bowiem Ustawa o zmianie ustawy o samorządzie gminnym. Oczekiwana przez środowiska seniorskie inicjatywa legislacyjna Parlamentarnego Zespołu ds. Uniwersytetów Trzeciego Wieku tworzy czytelną podstawę prawną dla funkcjonowania rad seniorów w samorządzie. Dzięki pracy rad seniorów osoby starsze będą mogły skutecznie korzystać z prawa do współdecydowania o tym, jak gmina ma funkcjonować, wyglądać, czemu służyć, na jakie programy i inwestycje wydawać środki budżetowe. Dodatkowo, rada gminy będzie mogła w statucie jednostki pomocniczej upoważnić ją do utworzenia rady seniorów jednostki pomocniczej. Zapis ten umożliwi tworzenie np. dzielnicowych rad seniorów w Warszawie i innych dużych miastach.

Środowiska seniorskie często zauważają, że to politycy młodszego pokolenia – trzydziestolatkowie zajęli się polityką senioralną. Przyjmujemy razem z ministrem Kosiniak-Kamyszem to wyzwanie, mając świadomość, że to na nas ciąży odpowiedzialność za stworzenie trwałych warunków do przedłużania nie tylko aktywności zawodowej, ale i społecznej. Starzenie się społeczeństwa jest dla wyzwaniem, na które podstawową odpowiedzią powinno być wspieranie aktywności osób starszych oraz poprawa efektywności instytucji świadczących usługi publiczne. Stąd wspólne poszukiwanie przez rząd, parlament, rzecznika praw obywatelskich i partnerów społecznych najlepszych rozwiązań. Stąd też chęć i propozycja skorzystania z doświadczeń innych krajów UE i utworzenia ogólnopolskiej reprezentacji osób starszych jako partnera w kreowaniu polityki senioralnej. Dysponujemy dobrym przykładem Obywatelskiego Parlamentu Seniorów w Irlandii, który od 1994 roku jest największą organizacją przedstawicielską ludzi starszych w tym kraju i umożliwienia ponad 400 organizacjom seniorskim udział we współtworzeniu systemowych rozwiązań.

Przyjęcie przez rząd długofalowych założeń polityki senioralnej, świadczy o tym, że jesteśmy w bardzo ważnym momencie zmian. Wiele jednak jeszcze przed nami i horyzont roku 2020 to okres wymagający ogromnego nakładu pracy w tym zakresie, na każdym poziomie, od administracji centralnej przez samorządową po rady seniorów i organizacje pozarządowe. Jeśli powstająca polityka senioralna ma być polityką na serio, nie może być ona polityką ostrożnych działań, ale musi być polityką odwagi.

Michał Szczerba - warszawski poseł na Sejm RP VI i VII kadencji, przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Uniwersytetów Trzeciego Wieku i członek Rady ds. Polityki Senioralnej przy MPiPS.

Ostatnie wpisy

  • Ukraina ce Europa!1 gru 2013W piątek wieczorem wracałem z Kijowa rozczarowany, rozżalony i po ludzku smutny. Powiedzenie, że szczyt w Wilnie nie spełnił moich oczekiwań byłoby nadmierną dyplomacją. Trochę podobnie i bezradnie czułem się rok temu wracając z obserwacji wyborów...
  • Co dalej Ukraino?29 paź 2012Ukraińskie wybory to ważne wydarzenie, które może mieć istotny wpływ na integrację tego kraju z UE. Ważne ze względu na możliwe konsekwencje. Ewentualna negatywna ocena przebiegu tej elekcji wystawiona przez społeczność międzynarodową może...
  • Kongres Ruchów Miejskich15 paź 2012W ostatnią niedzielę uczestniczyłem w posiedzeniu plenarnym II Kongres Ruchów Miejskich w Łodzi. To było już drugie spotkanie organizacji miejskich aktywistów, które pracują nad propozycjami rozwiązań problemów, z którymi nie radzą sobie zarówno...
  • Marsz po władzę30 wrz 2012Jarosław Kaczyński wspierany przez związkowe ramię Piotra Dudy i toruński koncern medialny rozpoczął marsz po upragnioną władzę.