Rynek obiektów energetycznych, który bezdyskusyjnie jest rynkiem pojedynczych realizacji opartych na sprawdzonych technologiach, jest na wskroś innowacyjny. Zwłaszcza w obliczu kryzysu strategią musi być ucieczka w przyszłość – nie wolno ograniczać prac badawczych, by po ustabilizowaniu się sytuacji gospodarczej móc zaoferować nowe rozwiązania i odskoczyć od coraz mocniejszej konkurencji. Tak też się dzieje w RAFAKO: samodzielnie oraz we współpracy z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami naukowymi firma prowadzi kilkadziesiąt projektów badawczych, z których kilka jest współfinansowanych ze środków publicznych. Część z nich przynosi w efekcie rozwiązania, które można opatentować. Tylko w 2014 r. samodzielnie lub wspólnie z partnerami naukowymi spółka złożyła w Urzędzie Patentowym kilka zgłoszeń wynalazków dotyczących nowych technologii, z czego przynajmniej dwa we współpracy międzynarodowej.
KRYTERIUM RYNKOWE
– Nadrzędne kryterium podjęcia współpracy naukowo-badawczej stanowi dla nas oczywiście przydatność rynkowa oczekiwanych rozwiązań – mówi Paweł Mortas, prezes zarządu RAFAKO Grupa PBG. – Wiele nowości jest stosowanych lub powstaje w trakcie realizowania przez nas kontraktów. Taka musi być odpowiedź każdego kompetentnego dostawcy na wyzwania, które napotykamy w trakcie realizacji kontraktu w poszczególnych obiektach, także na te związane z kwestiami prawnymi. Nie brakuje nam pokory – zdarza się, że musimy kupić dobre rozwiązanie, jeśli nie mamy środków lub czasu na jego wypracowanie bądź istnieją ku temu na przykład powody prawne – dodaje.RAFAKO wychodzi z założenia, że tylko kompletnie zrealizowany i spełniający oczekiwania klienta obiekt stanowi referencje dla firmy. Przy okazji – strategia pozyskania wyłącznych praw, ich ochrony i obrotu nimi na dużych kontraktach to, niestety, niedoceniana jeszcze w Polsce dziedzina zarządzania własnością intelektualną. RAFAKO jest jednak do tego przygotowane.
– Problemem jest pokonanie w partnerze naukowym chęci oddania się badaniom dla dogłębnego przeanalizowania zjawisk i różnych wersji rozwiązania, co oznacza finansowanie maksymalnej liczby etatów w maksymalnym czasie – mówi Witold Rożnowski, pełnomocnik zarządu ds. badań i rozwoju. – To tworzy doskonałą okazję do tego, by konkurencja zidentyfikowała potrzebę i znalazła alternatywne rozwiązanie. Nawet jeśli nie będzie ono najdoskonalsze, to niski koszt jego dostępności skutecznie storpeduje wdrożenie naszej cudownie przebadanej machiny. W jej wypadku konieczność zwrotu nakładów na badania wyeliminuje też zyski z kilkuletniej oferty.
– Rozwiązania teoretyczne wypracowane przez naukowców dają nam „bazę wiedzy”, natomiast doświadczenie technologiczne przedsiębiorstwa pozwala ją wdrożyć – mówi Paweł Mortas, prezes zarządu RAFAKO Grupa PBG. – Grzechem jest twierdzenie, że to wyłącznie przedsiębiorstwo korzysta na przeznaczonych do wdrożenia projektach naukowych. Dla niektórych jednostek naukowych to jedyna szansa na wdrożenie swoich „półkowników” i weryfikację celowości wydawania środków publicznych do ich wytworzenia. Nasi partnerzy naukowi rozumieją to doskonale, dlatego też kierujemy się pragmatyzmem w naszej innowacyjności i zaangażowaniu w badania i rozwój, których efektem jest – bez fałszywej skromności – światowy poziom techniki w naszym budownictwie energetycznym.
KOTŁY, PYŁY I SILNIKI
Oferowana przez RAFAKO SA paleta produktów jest nieustannie doskonalona, zarówno w obszarze wytwarzania, jak i projektowania. Jest to możliwe wyłącznie poprzez dogłębne poznanie stanu techniki i otoczenia konkurencyjnego danej technologii, a następnie wypracowanie rozwiązań umożliwiających skorzystanie z istniejących nisz rynkowych, jednak zawsze z poszanowaniem praw osób trzecich. Taka przesłanka jest bazą dla prowadzonej przez RAFAKO własnej działalności badawczej. Szczególny nacisk położono na projektowanie i testy w zakresie technologii kotłów o parametrach nadkrytycznych. W ostatnich latach prowadzono cztery takie projekty i przeznaczono na nie największą część wydatków na badania i rozwój.
Kolejną technologią, której wprowadzenie wymuszają zarówno rynek, jak i prawo, są katalityczne metody obróbki spalin. Uzyskana przez RAFAKO licencja Termokimik stanowi dopełnienie własnych konstrukcji palników niskoemisyjnych dla kotłów energetycznych i instalacji odsiarczania spalin. Ich uzupełnieniem są badania zagadnień związanych z usuwaniem rtęci ze spalin – w tym obszarze RAFAKO uzyskała autorskie rozwiązania wypracowane wspólnie z Politechniką Wrocławską. W najbliższym czasie planowane są ich pierwsze wdrożenia przemysłowe. Nie można zapominać także o odpylaniu spalin. Doświadczenia RAFAKO SA w tym zakresie są wykorzystywane do opracowania innowacyjnych rozwiązań dotyczących najbardziej niebezpiecznych dla zdrowia pyłów o frakcji poniżej jednego mikrometra. Do tej pory takie rozwiązania w bardzo niewielkim stopniu znalazły zastosowania przemysłowe. A to właśnie te pyły przenikają bez większych problemów przez filtry przemysłowe i jak gaz przedostają się przez pęcherzyki płucne wprost do krwi. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z faktu, że – biorąc pod uwagę liczbę cząstek – stanowią one 90 proc. wszystkich emitowanych pyłów.
Jednym z obszarów, w których RAFAKO SA ma największe doświadczenia i referencje, jest grupa technologii odsiarczania spalin (mokre, półsuche, suche). Właśnie tej grupy technologii dotyczy największa liczba projektów badawczo-rozwojowych. Ustawiczne doskonalenie tych technologii jest możliwe m.in. dzięki komfortowi posiadania wielu obiektów referencyjnych i informacjom zwrotnym od klientów. Zaufanie, jakim darzą oni raciborską fabrykę i jej produkty, przekłada się na możliwości stałego dostępu i przeprowadzania prób obiektowych. W ostatnich latach prowadzono bądź nadal się prowadzi 12 takich projektów, zarówno w zakresie doskonalenia procesów, jak i ulepszania konstrukcji. Dobrze opanowano już produkcję handlowego gipsu. Obecnie RAFAKO przymierza się do przetwarzania popiołów, na przykład w celu uzyskania tworzywa budowlanego, a także do termicznej utylizacji ścieków.
Zupełnie nową dziedziną dla RAFAKO są silniki spalinowe. Firma pracuje nad rozwiązaniem ograniczającym emisję siarki z zasiarczonych paliw dla dużych silników Diesla. Zgłoszenie patentowe zostało już złożone i przygotowywane jest wdrożenie projektu. Inną rozwijaną przez projektantów RAFAKO technologią jest spalanie biomasy. Prowadzone w tym zakresie prace najczęściej dotyczą konkretnej techniki jej spalania, np. w kotłach rusztowych czy fluidalnych, ale także mają na celu zbadanie wpływu jej spalania na instalacje przykotłowe, np. obrotowe podgrzewacze powietrza, elektrofiltry, instalacje oczyszczania spalin czy też samo palenisko. Prowadzone są dwa takie projekty, ale ich elementy można odnaleźć w wielu innych. Jeszcze inną dziedziną trwających bądź przygotowywanych prac badawczych są same odpady powstające poza instalacjami.
NAUKA Z BIZNESEM
RAFAKO prowadzi stałą współpracę z uczelniami i instytucjami badawczymi, zwłaszcza z Politechnikami: Wrocławską, Śląską, Krakowską, Częstochowską; Akademią Górniczo-Hutniczą, Instytutem Metalurgii Żelaza, Instytutem Spawalnictwa i Instytutem Maszyn Przepływowych PAN, gdzie jest nie tylko klientem, ale przede wszystkim partnerem z unikatową wiedzą oraz doświadczeniem i możliwościami. Atuty te sprawiają, że firma jest obecnie bardzo pożądanym uczestnikiem grantów sponsorowanych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju czy Knowledge & Innovation Community, będącym agendą Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii.
Działania z zakresu badań i rozwoju są realizowane w RAFAKO SA w ramach oddzielnych projektów i zespołów badawczych prowadzonych przez komórki merytorycznie zainteresowane wynikami, nadzorowanych przez pełnomocnika zarządu ds. badań i rozwoju. Aktywność takich zespołów może jednak stanowić tylko część etatu – podstawą ich działania muszą być projekty komercyjne. Z innowacyjnością we współczesnej gospodarce jest trochę jak z podatkami – nie da się jej uniknąć. Ale w odróżnieniu od podatków można mieć z niej i pieniądze, i satysfakcję.
JACEK BALCER