Zapomniane zwycięstwo polskiej kawalerii. W tej bitwie Polacy rozbili 3 razy większa armię

Zapomniane zwycięstwo polskiej kawalerii. W tej bitwie Polacy rozbili 3 razy większa armię

Dodano: 
Bitwa pod Obertynem, fragment ryciny z kroniki Marcina Bielskiego
Bitwa pod Obertynem, fragment ryciny z kroniki Marcina Bielskiego Źródło: Wikimedia Commons / domena publiczna
Wielkie polskie zwycięstwo w bitwie pod Obertynem miało miejsce 22 sierpnia 1531 roku. Rozbicie 3-krotnie liczniejszych wojsk mołdawskich to zasługa polskiej kawalerii, w której główną rolę zaczęła odgrywać husaria i świetnego dowódcy, jakim był hetman wielki koronny Jan Amor Tarnowski.

Stosunki Królestwa Polskiego z jego długoletnim lennem, Hospodarstwem Mołdawii, nie zawsze układały w sposób pokojowy. Początek ich kontaktów to kilka dziesięcioleci w miarę harmonijnej współpracy, kiedy to hospodarowie mołdawscy z rodu Besarabów, uznający zwierzchnictwo Polski, korzystali z opieki potężnych Jagiellonów dla wzmocnienia swojego panowania w kraju i sami czasami wspierali polskie rycerstwo w jego wyprawach, jak chociażby pod Grunwaldem w 1410 roku. Na pogorszenie się wzajemnych relacji nałożyły się sprawy tureckie.

Za panowania hospodara Stefana III Wielkiego doszło do przejściowego zerwania stosunku lennego Mołdawii z Królestwem, co Turcy skwapliwie wykorzystali, opanowując w 1484 roku mołdawskie miasta portowe nad Morzem Czarnym – Kilię i Białogród (Akerman). Ponowne podporządkowanie się Mołdawii Kazimierzowi Jagiellończykowi nie doprowadziło do odzyskania tych strat, a wyprawa króla Jana Olbrachta z 1497 roku, przeprowadzona w celu ich odzyskania oraz ściślejszego związania Mołdawii z Polską, skończyła się sromotną klęską polskiego rycerstwa w lasach bukowińskich pod Koźminem, poniesioną z rąk Mołdawian, Tatarów i Turków. Mołdawia podporządkowała się Imperium Osmańskiemu.

W następnych latach doszedł jeszcze konflikt o nadgraniczne Pokucie, do którego opanowania dążył syn Stefana Wielkiego, hospodar Piotr IV Raresz, zwany w Polsce Petryłą. Pod koniec 1530 roku Petryła wkroczył z wojskiem na Pokucie, gdzie zajął kilka nadgranicznych twierdz. Polska zdobyła się na kontrakcję zbrojną dopiero pół roku później, po wyczerpaniu środków dyplomatycznych i upewnieniu się co do intencji zwierzchnika Petryły – sułtana Sulejmana Wspaniałego.

Bitwa pod Obertynem

Na czele niezbyt licznej, ale świetnie wyposażonej i zaprawionej w bojach polskiej armii stanął hetman wielki Jan Amor Tarnowski. Po kilku zwycięskich potyczkach z wydzielonymi oddziałami Mołdawian hetman stanął obwarowanym obozem pod Obertynem. Tam dnia 22 sierpnia 1531 roku zaatakowały Polaków główne siły mołdawskie pod wodzą samego hospodara. Wojska koronne liczyły niewiele ponad 5 500 żołnierzy i 12 dział wobec około 17 000 wojsk mołdawskich, w większości jazdy, dysponujących aż 50 działami, skupionymi na prawym skrzydle armii Petryły; zdecydowana przewaga była zatem po stronie Mołdawian.

Jan Amor Tarnowski, zwycięzca spod Obertyna

Po kilkugodzinnym pojedynku artyleryjskim udało się hetmanowi Tarnowskiemu sprowokować hospodara do nieprzemyślanego rozdzielenia sił i skupienia całej lekkiej jazdy na lewym skrzydle. Wobec kolejnych szarż nielicznej, ale świetnie wyszkolonej, wyposażonej i dowodzonej polskiej kawalerii, lekka jazda mołdawska okazała się zbyt słaba i poszła w rozsypkę.

Bitwa została wygrana, a prawie połowa żołnierzy hospodarskich poległa lub dostała się do niewoli, tracąc też tabory oraz całą artylerię. Sam ranny Petryła z trudem uszedł do Mołdawii, gdzie już go nie ścigano wobec wyraźnego zakazu króla Zygmunta Starego, obawiającego się wojny z sułtanem.

Po bitwie

Pokucie zostało przy Polsce, a ambitne plany hospodara legły w gruzach. W 1532 roku zawarto rozejm, potwierdzony w następnym 1533 roku bezpośrednim układem z tureckim sułtanem Sulejmanem Wspaniałym. Pomimo powtarzających się w późniejszych latach konfliktów granicznych na odcinku mołdawskim oraz późniejszych interwencji polskich magnatów w wewnętrzne sprawy tego państwa, układ ten dał Rzeczypospolitej pokój ze strony Imperium Osmańskiego na okres osiemdziesięciu siedmiu lat.

Artykuł zatytułowany Bitwa pod Obertynempierwotnie został opublikowany na stronie Muzeum Historii Polski. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.

Źródło: Muzeum Historii Polski