Zapomniany naukowiec, który skonstruował pierwszy polski balon. Dziś 210 rocznica jego śmierci

Zapomniany naukowiec, który skonstruował pierwszy polski balon. Dziś 210 rocznica jego śmierci

Dodano: 
Rysunek balonu z 1784 r. załączony do jednego z warszawskich czasopism
Rysunek balonu z 1784 r. załączony do jednego z warszawskich czasopismŹródło:POLONA / domena publiczna
Jan Dominik Piotr Jaśkiewicz jest uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela polskich nauk ścisłych w okresie oświecenia. Polski naukowiec skonstruował w Warszawie balon zaledwie rok po pierwszym na świecie balonie braci Montgolfier.

Jan Dominik Piotr Jaśkiewicz przyszedł na świat 6 lipca 1749 r. we Lwowie w zamożnej rodzinie ormiańskiej. W 1775 r. ukończył uniwersytet wiedeński z tytułem doktora medycyny. Pięć lat później otrzymał katedrę historii naturalnej i chemii w Szkole Głównej Koronnej w Krakowie, w której od 1782 r. był profesorem. W latach 1781-1782 udał się w podróż po Austrii, Włoszech i Francji oraz Rzeczypospolitej.

Angażował się w prace nad reformą szkolnictwa Komisji Edukacji Narodowej, współpracując z Hugonem Kołłątajem i Janem Śniadeckim. Starał się szczególnie o jak najlepsze wyposażenie gabinetów naukowych w zakładach edukacyjnych, zwłaszcza gabinetów historii naturalnej. Stosował również eksperymentalne formy wykładu oraz pracował nad nowoczesnym podręcznikiem akademickim.

Oddawał się jednocześnie pracy naukowej, dużo pisząc i publikując m.in. prace Nauka o naturze, Metalurgia, O rozkładzie chemicznym roślin, o sokach i ekstraktach, O wodach siarczystych krzeszowickich, O nowej teorii ognia, Dysertacja fizyczna o atmosferze i jej składzie. Pozostawił po sobie ponadto zapis jego wykładów Krótkie zebranie mineralogii, czyli nauki o półkrószcach, kruszcach i wodach mineralnych.

Na grunt polskiej nauki starał się przeszczepić idee Antoine’a Lavoisiera, ojca nowoczesnej chemii. W 1781 przyjęto go w poczet członków Królewskiej Akademii Nauk w Paryżu, gdzie też wygłosił odczyt. W 1784 r. wraz z Janem Śniadeckim skonstruował pierwszy polski balon (rok po pierwszym na świecie - braci Montgolfier).

W 1787 r. zrezygnował z pracy uniwersyteckiej i został konsyliarzem domowym u ordynata Wielopolskiego w Pińczowie. W 1789 r. powołano go do Komisji Skarbu Koronnego na stanowisko konsyliarza generalnego do spraw przemysłu i górnictwa. Wówczas też rozpoczął próbną eksploatację złóż węgla kamiennego pod Siewierzem oraz podjął próby otrzymania koksu.

W czasie Powstania Kościuszkowskiego został członkiem Rady Najwyższej Narodowej jako szef Wydziału Instrukcji Naukowej. W 1800 był członkiem współzałożycielem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, nie brał jednak czynnego udziału w jego pracach. Zmarł 14 listopada 1809 r. w Krakowie.

Artykuł zatytułowany Zmarł Jan Jaśkiewicz, konstruktor pierwszego polskiego balonuzostał pierwotnie opublikowany na stronie Muzeum Historii Polski. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.

Czytaj też:
Tajemnica Nilu odkryta. Rzeka jest starsza niż przypuszczali naukowcy

Źródło: Muzeum Historii Polski