„Dzięki zmianom, które nastąpiły w skutek świetnych zwycięstw armij sprzymierzonych – wznowienie niepodległości i suwerenności Polski staje się odtąd faktem dokonanym” – pisał Józef Piłsudski w depeszy nadanej 16 listopada 1918 roku do prezydenta Stanów Zjednoczonych oraz władz brytyjskich, francuskich, niemieckich, włoskich i japońskich, a także rządów wszystkich tych krajów, które brały udział w Wielkiej Wojnie lub też pozostawały neutralne w czasie konfliktu.
Treść depeszy została nadana drogą radiową z terenu Cytadeli Warszawskiej w chwili, kiedy ten obiekt opuszczały ostatnie oddziały niemieckie. Uznanie suwerenności państwa polskiego na arenie międzynarodowej było jednak niepewne i wymagało żmudnych działań dyplomatycznych. Piłsudski, któremu Rada Regencyjna Królestwa Polskiego przekazała kilka dni wcześniej najwyższą władzę wojskową i cywilną w kraju, był bowiem na Zachodzie powszechnie utożsamiany z przegranym obozem państw centralnych, co utrudniało szerszą akceptację dla działań władz w Warszawie.
Ponadto do sformowanego 18 listopada 1918 roku socjalistycznego rządu premiera Jędrzeja Moraczewskiego z rezerwą odnosiły się środowiska konserwatywne oraz narodowcy, którzy za swoją oficjalną reprezentację uważali działający najpierw w Lozannie, a później w Paryżu Komitet Narodowy Polski.
Dopiero przybycie do Warszawy w styczniu 1919 roku Ignacego Jana Paderewskiego oraz przekazanie mu przez Józefa Piłsudskiego funkcji prezesa rady ministrów oraz ministra spraw zagranicznych rozwiązało kryzys wewnętrzny. Paderewski podjął się udanej próby mediacji między Tymczasowym Naczelnikiem Państwa a Romanem Dmowskim i środowiskiem narodowej demokracji. Ponadto, będąc światowej sławy pianistą, mistrz Jan wykorzystał swoje kontakty na arenie międzynarodowej i doprowadził do unormowania stosunków z państwami ententy.
Depesza Piłsudskiego – treść
„Jako Wódz Naczelny Armii Polskiej pragnę notyfikować rządom i narodom wojującym i neutralnym istnienie Państwa Polskiego Niepodległego, obejmującego wszystkie ziemie zjednoczonej Polski. Sytuacja polityczna w Polsce i jarzmo okupacji nie pozwoliły dotychczas narodowi polskiemu wypowiedzieć się swobodnie o swym losie. Dzięki zmianom, które nastąpiły w skutek świetnych zwycięstw armij sprzymierzonych – wznowienie niepodległości i suwerenności Polski staje się odtąd faktem dokonanym.
Państwo Polskie powstaje z woli całego narodu i opiera się na podstawach demokratycznych. Rząd Polski zastąpi panowanie przemocy, która przez sto czterdzieści lat ciążyła nad losami Polski – przez ustrój zbudowany na porządku i sprawiedliwości. Opierając się na Armii Polskiej pod moją komendą, mam nadzieję, że odtąd żadna armia obca nie wkroczy do Polski, nim nie wyrazimy w tej sprawie formalnej woli naszej. Jestem przekonany, że potężne demokracje Zachodu udzielą swej pomocy i braterskiego poparcia Polskiej Rzeczypospolitej Odrodzonej i Niepodległej”.
Artykuł zatytułowany Józef Piłsudski wysyła telegram informujący o powstaniu państwa Polskiego napisał Paweł Cichocki. Tekst został pierwotnie opublikowany na stronie Muzeum Historii Polski. Materiał opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.
Czytaj też:
Wiele dróg, jeden cel – odrodzenie Rzeczpospolitej. Kim byli ojcowie Niepodległości?