Druga kobieta w historii wybrana królem Polski. Wszystko dlatego, że była ostatnia z rodu Jagiellonów

Druga kobieta w historii wybrana królem Polski. Wszystko dlatego, że była ostatnia z rodu Jagiellonów

Dodano: 
Anna Jagiellonka
Anna Jagiellonka Źródło: Wikimedia Commons / domena publiczna
13 grudnia 1575 roku w Warszawie Anna Jagiellonka została wybrana w wolnej elekcji na króla Polski. Dzień później stronnictwo szlacheckie pod przewodnictwem Jana Zamoyskiego uznało ten fakt, przydając jej na małżonka księcia Siedmiogrodu Stefana Batorego. Powszechnie uznawana za mało urodziwą, nie miała szczęścia w miłości. Przez większość życia była lekceważona i pomijana przez los.

Anna Jagiellonka urodziła się 18 października 1523 roku jako czwarte dziecko króla Zygmunta Starego i jego żony Bony Sforzy. Dzieciństwo spędziła na Wawelu, gdzie była wychowywana zgodne z renesansową etykietą i standardami. Otrzymała staranne wykształcenie, znała języki obce, uczyła się również elementów historii i geografii.

Mimo tego rodzice wyraźnie faworyzowali najstarsze dzieci – Zygmunta Augusta i Izabelę, dążąc do zapewnienia im jak najlepszych mariaży. Młodsze królewny – Anna oraz jej siostry Zofia i Katarzyna, przez lata pozostawały na uboczu.

W chwili śmierci ojca Anna miała już 25 lat, co według ówczesnych przekonań oznaczało staropanieństwo. W wyniku konfliktu w rodzinie, odsunięta od wpływów Bona rozpoczęła wraz z córkami tułaczkę po kraju, ostatecznie osiadając na Mazowszu. W dalszym ciągu nie dbała o zapewnienie córkom odpowiedniej przyszłości, nie interesował się nimi również brat.

Ostatecznie udało się wydać za mąż siostry Anny – Zofia wyszła za księcia brunszwickiego Henryka II, a Katarzynę poślubił Jan Waza, książę Finlandii i późniejszy król Szwecji. Anna uchodziła za najmniej ładną spośród trzech królewien i nie wyróżniała się żadnymi szczególnymi cechami charakteru. Miała kilku konkurentów, jednak nie były to poważne kandydatury. Dobiegała pięćdziesiątki i powoli zaczęła już tracić nadzieję na zamążpójście.

Sytuacja zmieniła się w momencie bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta. Anna Jagiellonka, jako jedyna dziedziczka rodu, z lekceważonej i zapomnianej starej panny zmieniła się nagle w jedną z najlepszych partii w Europie. Stała się również bardzo bogata – odziedziczyła dobra ziemskie i kosztowności pozostawione przez Zygmunta.

Cieszyła się dużym szacunkiem wśród polskiej szlachty, która nadała jej tytuł Infans Regni Poloniae. Oznaczało to, że o rękę Anny zabiegali najpoważniejsi kandydaci do polskiego tronu, przedstawiciele europejskich dynastii – car Iwan IV Groźny, brat króla Francji Henryk Walezy i syn cesarza Ernest Habsburg. Anna, początkowo nieśmiała i nieposiadająca doświadczenia politycznego, z czasem zaangażowała się w rywalizację o koronę.

Udzieliła poparcia Henrykowi Walezemu, który ostatecznie został wybrany królem. Liczyła na małżeństwo z przystojnym francuskim księciem. Niestety, nowy władca nie podzielał jej uczuć i wyraźnie unikał swojej przyszłej żony.

Pół roku po objęciu rządów Henryk Walezy uciekł z Polski do Francji, by objąć tam tron po śmierci swojego starszego brata. Złośliwi twierdzili, że prawdziwą przyczyną ucieczki była konieczność małżeństwa z prawie dwa razy starszą od niego Anną, która odstraszyła młodego króla swoją brzydotą, dewocją i nieprzyjemnym charakterem.

Żona Stefana Batorego

W wieku 52 lat Anna Jagiellonka znowu została „panną na wydaniu”. Tym razem szlachta wybrała ją, na wzór Jadwigi Andegaweńskiej, na króla Polski, a jej mężem został książę siedmiogrodzki Stefan Batory. W maju 1576 roku odbył się ślub i koronacja nowej pary królewskiej w katedrze na Wawelu.

Małżeństwo, zawarte wyłącznie ze względów politycznych, nie było zbyt udane. Batory po kilku dniach pożycia odsunął od siebie żonę. Anna bezskutecznie zabiegała o przychylność i zainteresowanie małżonka, który spędzał więcej czasu na wojnach niż na dworze. Chociaż teoretycznie współrządziła, nie miała żadnego wpływu na decyzje państwowe. Zajęła się interesami – doprowadziła do renowacji pałacu w Ujazdowie i podkrakowskiej rezydencji królewskiej w Łobzowie, kontynuowała przebudowę zamku warszawskiego.

Z jej inicjatywy w Warszawie powstał pierwszy most na Wiśle. Po śmierci Stefana Batorego powinna była przejąć władzę jako formalny król Polski, jednak elity polityczne zlekceważyły to, ogłaszając bezkrólewie. Podczas elekcji w 1586 roku Anna Jagiellonka po raz ostatni odegrała ważną rolę w historii Polski, udzielając poparcia kandydaturze swojego siostrzeńca Zygmunta Wazy.

Anna przeżyła swojego męża o prawie dziesięć lat. Ostatni okres życia spędziła w Warszawie. Nie nawiązała bliskich stosunków z nowym królem, pozostawała natomiast w serdecznej przyjaźni z jego młodszą siostrą. Zmarła 9 września 1596 roku. Razem z nią do historii przeszła epoka polskiego złotego wieku.

Autorem tekstu Anna Jagiellonka: ostatnia z rodu jest Monika Kaniecka. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0.

QUIZ:
Potrafisz rozpoznać polskich królów? Sprawdź się w naszym quizie!
Czytaj też:
Książę, który mógł zostać królem Polski. W tym celu chciał porwać Jadwigę Andegaweńską

Źródło: Histmag.org