Niedługo po klęsce powstania kościuszkowskiego za sprawą Cesarstwa Rosyjskiego, Królestwa Prus i imperium Habsburgów, Rzeczpospolita Obojga Narodów zniknęła z map. Europejskie echa III rozbioru Polski, w obliczu rewolucyjnej fali zapoczątkowanej przez Francję, były znikome, by nie powiedzieć żadne. Wielkie mocarstwa żyły toczącą się rewolucją, kształtowaniem się ekonomii politycznej i pierwszymi wielkimi wynalazkami, które zwiastowały rewolucję przemysłową.
Legiony Polskie we Włoszech – geneza
Sprawa polska długo nie znajdowała żadnych sojuszników na arenie międzynarodowej. Z uwagi na zawiązanie przez państwa zaborcze koalicji antyfrancuskiej, to właśnie kraj nad Sekwaną stał się dla Polski naturalnym koalicjantem. Grupa polskich wojskowych i polityków rozpoczęła starania o utworzenie korpusu walczącego po stronie francuskiej, który w przyszłości mógłby stanowić podstawę regularnej armii. Projekt ten początkowo został przez stronę francuską przyjęty z niechęcią z uwagi na niekonstytucyjność takich założeń. Udało się jednak znaleźć rozwiązanie, które zakładało utworzenie na terenie północnych Włoch polskiego korpusu pod dowództwem Napoleona Bonaparte.
Nadzieje na odzyskanie niepodległości odżyły wraz ze zmaterializowaniem się projektu korpusu i utworzeniem powstałych z inicjatywy gen. Jana Henryka Dąbrowskiego Legionów Polskich we Włoszech. 9 stycznia 1797 roku Dąbrowski podpisał umowę ze sprzymierzoną z Francją republiką Lombardii, a już 20 stycznia wystosował on odezwę, w której zachęcał Polaków do wstąpienia w szeregi nowej formacji zbrojnej:
„Wierny ojczyźnie mojej do ostatniego momentu, walczyłem za jej wolność pod nieśmiertelnym Kościuszką. Upadła ona przed przemocą i nie pozostaje nam, jak pocieszające wspomnienie, żeśmy krew przelewali za ziemie przodków naszych, żeśmy widzieli nasze chorągwie zwycięskie pod Dubienką, Racławicami, Warszawą i Wilnem. Polacy, nadzieja powstaje! Francja zwycięża, ona się bije za sprawę narodów, starajmy się osłabić jej nieprzyjaciół. Francja pozwala nam schronienia, czekając lepszych losów dla kraju naszego, idźmy pod jej chorągwie, te są znakiem honoru i zwycięstwa. Legiony polskie formują się we Włoszech, na tej ziemi, niegdyś świątyni wolności. Już oficerowie i żołnierze, towarzysze trudów naszych i męstwa są ze mną, już się bataliony formują. Przybywajcie, koledzy, rzucajcie broń, którą wam nosić przymuszono, bijmy się za sprawę wspólną wszystkich narodów, za wolność pod walecznym Bonaparte, zwycięzcą Włoch! Triumfy Rzeczypospolitej Francuskiej są naszą jedyną nadzieją, za jej pomocą i jej aliantów może zobaczymy jeszcze domy nasze, któreśmy z rozrzewnieniem porzucili”.
Nieocenioną rolę w tworzeniu Legionów Polskich odegrała Francja, a konkretnie Napoleon Bonaparte, który rozbudził nadzieję na poskromienie europejskiego absolutyzmu i zaprowadzenie nowego porządku państwowego nie tylko we Francji, ale na całym kontynencie. Dąbrowski, podobnie jak pozostali założyciele Legionów (Karol Kniaziewicz, Antoni Kosiński i Józef Wybicki), dopatrywał się w tym szansy na odzyskanie przez Polskę niepodległości. Staraniami Dąbrowskiego Legiony mające zasilić Republikę Lombardzką otrzymały polskie umundurowanie, odznaki i kadrę na szczeblu oficerskim.
Legiony Polskie we Włoszech – struktura
W szeregi nowej formacji licznie włączali się polscy jeńcy i dezerterzy z armii austriackiej, a także oficerowie stanowiący polskie wychodźstwo na terenie Włoch i Francji. W błyskawicznym tempie kilku miesięcy, jesienią w Legionach służyło już ponad osiem tysięcy żołnierzy. Sam Dąbrowski zdawał się być zdumiony skalą z jaką zasilana była jego nowa formacja. W swoich pamiętnikach pisał:
„(…) Rekrutacya i organizacya nasza postępowała przewybornie; – od czasu do czasu major Tremo nadsyłał nam wielką liczbę nowo-zaciężnych z Dyżonu(…)”
Legiony były pierwszą formacją powołaną do odzyskania niepodległości Polski w czasie zaborów, biorąc udział w wielu kluczowych europejskich i światowych bitwach. Pierwsze walki, w których wzięli udział podkomendni Dąbrowskiego, objęły starcia z armią austriacką w północnych Włoszech, które wbrew oczekiwaniom strony polskiej zakończyły się rozejmem, nie tworząc szansy na przedarcie się formacji do Polski.