Umowa warszawska z 21 kwietnia 1920 roku została zawarta w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Polska uznała w niej istnienie Ukraińskiej Republiki Ludowej i jej niepodległość. Uznano też, że tereny Galicji Wschodniej i zachodniego Wołynia, zamieszkane przez rzesze Ukraińców, miały się znaleźć w granicach Polski.
24 kwietnia 1920 r. przedstawiciele Polski i Ukraińskiej Republiki Ludowej zawarli wchodzącą w skład umowy konwencję wojskową. Układ podpisali: w imieniu ukraińskiego Dyrektoriatu gen. Wołodymyr Sinkler i ppłk Maksym Didkowski, a w imieniu Polski mjr Walery Sławek i kpt. Wacław Jędrzejewicz.
Zgodnie z podpisaną konwencją, obie armie miały współdziałać przeciw wojskom sowieckim pod kierunkiem Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich. Na zdobytych terenach Ukraińcy mieli wprowadzić swoją administrację. Cała zdobycz, z wyjątkiem pociągów pancernych i własności ruchomej zdobytej w boju, miała należeć do Ukraińców.
Symon Petlura i Ukraińskia Republika Ludowa
W momencie zawarcia umowy przywódcą Ukraińskiej Republiki Ludowej - państwa utworzonego w 1917 r. - był Semen Petlura. Młode państwo ukraińskie, podobnie jak Polska, od początku stało się wrogiem bolszewickiej Rosji. Jedynym wyjściem dla URL było podpisanie układu z Polską, która spodziewała się ataku bolszewików. Jednak wielu Ukraińców sprzeciwiało się polityce Dyrektoriatu, który zrzekł się na rzecz Polski Galicji Wschodniej, uważanej przez nich za integralną część ukraińskiego terytorium narodowego.
Na mocy podpisanego układu pod koniec kwietnia 1920 r. wojsko polskie wraz z oddziałami Petlury ruszyło do ataku na Rosję. 7 maja armia polska wkroczyła do Kijowa. Wkrótce jednak Armia Czerwona rozpoczęła kontratak i zmusiła sprzymierzone wojska do odwrotu.
12 października 1920 r. w Rydze, już po odparciu ataka bolszewików w Bitwie Warszawskiej, delegacja polska podpisała zawieszenie broni w wojnie polsko-bolszewickiej. Jednocześnie wycofano uznanie dyplomatyczne dla Ukraińskiej Republiki Ludowej, poprzez oficjalne uznanie zależnej od Rosji Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Ukraińska Republika Ludowa kontynuowała wojnę o prztrwanie z sowiecką Rosją. Jednak bez bezpośredniej pomocy militarnej Polski (za to z aktywnym wsparciem poprzez dostawy zaopatrzenia) Ukraińcy przegrali swoja walkę. 21 listopada 1920 roku armia i władze URL ewakuowały się do Polski, gdzie zostali internowani. Polska nie miała dość sił i woli politycznej, żeby stanąc w obronie niezależnej Ukrainy, co przez wielu zostało odebrane jako zdrada.
15 maja 1921 roku po podpisaniu pokoju ryskiego z Rosją ukraiński obóz internowania pod Kaliszem odwiedził Naczelnik Państwa Józef Piłsudski, który wypowiedział tam słynne słowa: Ja was przepraszam Panowie, ja was bardzo przepraszam, tak nie miało być.
Tekst Podpisanie polsko-ukraińskiej konwencji wojskowejzostał opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0. Został przeredagowany i rozbudowany.
QUIZ:
Rozpoznasz kto to powiedział? Józef Piłsudski, czy współcześni politycy?Czytaj też:
Dziś Marsz Niepodległości, kiedyś defilady i pokazy. Święto Niepodległości na przedwojennych zdjęciach