Decyzja o budowie nowoczesnych wodociągów i kanalizacji w Warszawie zapadła ze względu na zły stan sanitarny miasta (budowa filtrów znacząco wpływała na zmniejszenie zachorowań na tyfus, który był plagą wielu miast europejskich drugiej połowy XIX wieku). Inicjatorem ich budowy był dobrze zapamiętany przez warszawiaków – mimo wkładu w rusyfikację Królestwa Polskiego i nacjonalistyczne poglądy – prezydent miasta Sokrates Starynkiewicz. W 1876 r. zawarł on umowę z brytyjskim inżynierem Williamem Lindleyem (1808–1900), autorem projektów kanalizacji w trzydziestu dużych miastach europejskich, m.in. w Hamburgu i Petersburgu.
W związku z budową sieci kanalizacji zostały wtedy dokonane pierwsze szczegółowe mapy Warszawy. Nadzór nad pierwszym etapem budowy sprawował od 1881 roku syn Lindleya, William Heerlein Lindley (1853–1917), pełniący funkcję naczelnego inżyniera budowy. Do współpracy przy tak wielkiej inwestycji W. H. Lindley pozyskał warszawskich specjalistów, którzy nie do końca byli przekonani o słuszności jego projektów, lecz ostatecznie zgodzili się na współpracę.
Budowa warszawskich Filtrów Lindleya
Miejsce, w którym postawiono Stację Filtrów, musiało być dobrane pod kątem przyszłej rozbudowy oraz dogodnego położenia (blisko centrum miasta). Wbrew potocznemu mniemaniu budowa nowoczesnej kanalizacji i wodociągów warszawskich miała miejsce w okresie, w którym podobne prace były prowadzone w wielu miastach europejskich i nie wynikały one z zapóźnienia cywilizacyjnego miasta.
Pierwszy etap budowy przypada na okres 1883–1915, ostatni miał miejsce dopiero w latach 1924-1926. Filtry były również dziełem polskich architektów i inżynierów, takich jak Alfons Grotowski, Józef Bandtkie, Józef Słowikowski i Julian Herde. Budowano je ze specjalnie wypalanej, odpornej na wilgoć cegły. Pierwsze filtry powolne uruchomiono już w 1886 roku, jednak rozbudowa infrastruktury zakładu była kontynuowana. Wraz ze zwiększaniem się liczby ludności miasta w 1933 roku przyspieszono proces oczyszczania wody budując Zakład Filtrów Pospiesznych.
Rozbudowa Filtrów została przerwana w 1939 roku; wiele obiektów stacji doznało uszkodzeń w czasie działań wojennych. Po wojnie przystąpiono do rozbudowy i modernizacji stacji, która jest prowadzona po dziś dzień z zachowaniem pierwotnej konstrukcji, architektury i wystroju obiektu (od 2012 roku Filtry zostały uznane za pomnik historii). Najbardziej charakterystycznym elementem Filtrów jest zbudowana w latach 1883–1886 czterdziestodwumetrowa wieża ciśnień, będąca przez długi okres najwyższy budynkiem w Warszawie.
Autorem tekstu W Warszawie uruchomiono filtry Lindleya jest A.F. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA 3.0
Czytaj też:
Ostatni skok pierwszego ułana. Rocznica samobójczej śmierci jednej z najbarwniejszych postaci II RP