Jak argumentuje Rada Ministrów w komunikacie, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w imieniu którego zadania i kompetencje wykonuje Generalny Konserwator Zabytków, ponosi indywidualną odpowiedzialność za stan spraw w dziedzinie ochrony zabytków. Dlatego musi mieć większy niż dotychczas wpływ na dobór osób, którym powierza się stanowiska związane z nadzorowaną dziedziną.
Zgodnie z propozycją, wojewódzkiego konserwatora zabytków powoływał będzie wojewoda wyłącznie na wniosek Generalnego Konserwatora Zabytków. W projekcie zawarto także przepis przewidujący udzielanie tymczasowej ochrony zabytkom w toczącym się postępowaniu o wpis do rejestru zabytków lub na Listę Skarbów Dziedzictwa, przez zakaz prowadzenia w tym czasie działań, które mogłyby prowadzić do naruszenia substancji lub zmiany wyglądu zabytku.
Zaproponowano, aby w ewidencji gruntów i budynków ujawniana była informacja o rozpoczęciu postępowania w sprawie wpisania zabytku nieruchomego do rejestru. Dzięki temu rozwiązaniu osoba zainteresowana nabyciem nieruchomości będzie miała dostęp do informacji, czy nieruchomość nie jest objęta postępowaniem w sprawie wpisania zabytku do rejestru zabytków.
Zabytki a ochrona przyrody
Ponadto, projekt zakłada uspójnienie przepisów ustawy o ochronie przyrody oraz ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, które dotyczą usuwania drzew i krzewów z terenu nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków. W konsekwencji zamiast dwóch pozwoleń na wycinkę drzew lub krzewów będzie wydawane jedno pozwolenie na podstawie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
Usuwanie drzew i krzewów znajdujących się na terenie wpisanym do rejestru zabytków nie będzie objęte zwolnieniem z uzyskania pozwolenia nawet w przypadku, gdy teren ten należy do osoby fizycznej.
Nowe rozwiązania mają wejść w życie po 14 dniach od daty ich publikacji w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem jednego przepisu, który zacznie obowiązywać w innym terminie.