Kino w komórce
Metodę filmowania procesów przebiegających w żywych komórkach opracował prof. William Sullivan z University of California w Santa Cruz. Do swoich obserwacji wykorzystał zarodki popularnej muszki owocowej, ponieważ ich komórki ułożone są w jednej warstwie. Żeby uwidocznić poszczególne struktury, znakował je substancjami fluorescencyjnymi. Okazało się, że metoda prof. Sullivana pozwala stwierdzić nie tylko, w którym momencie cykl komórkowy ulega zaburzeniu, lecz również, jaki ma ono charakter. Uczony zaczął ją więc stosować także do badania leków przeciwnowotworowych. Zamierza nakręcić filmy przedstawiające wszystkie substancje (jest ich około 80) używane obecnie w terapii nowotworów. Nowa metoda może w przyszłości posłużyć jako znakomite narzędzie przy tworzeniu leków o określonych właściwościach - pozwoli ona stwierdzić, czy dana substancja działa zgodnie z oczekiwaniami. Nakręcone przez profesora filmy można oglądać na jego stronie internetowej pod adresem: www.biology.ucsc.edu/people/sullivan/index.html.
Efekt w mózgu
Pacjentom cierpiącym na depresję pomagają zarówno środki antydepresyjne, jak i placebo. Andrew Leuchter z University of California w Los Angeles wykazał po raz pierwszy, że tzw. efekt placebo powoduje charakterystyczne zmiany w funkcjonowaniu mózgu. Uczony podawał 51 pacjentom środki antydepresyjne lub pastylki cukrowe, a następnie badał ich skutki za pomocą tzw. elektroencefalografii ilościowej (QEEG). U 52 proc. pacjentów przyjmujących leki (tj. 13 z 25) oraz 38 proc. chorych otrzymujących placebo (10 z 26) odnotowano poprawę - zachowanie osób z obu grup niczym się nie różniło. Szczegółowe badania wykazały jednak, że w ich mózgach nastąpiły zmiany o różnym charakterze. U chorych przyjmujących leki już po 48 godzinach stwierdzono obniżenie aktywności kory przedczołowej odpowiedzialnej za nastrój. Zmiany u osób przyjmujących placebo wystąpiły dopiero po dwóch tygodniach. Co zdumiewające, aktywność ich mózgów wyraźnie wzrosła. Świadczy to o tym, że poprawa stanu chorych może następować w wyniku różnych mechanizmów - nie tylko wskutek stosowania środków chemicznych.
Sztuka pieczenia
Jak sprawić, żeby pieczony kurczak był rumiany i aromatyczny? Trzeba odwinąć folię, w której się piecze. Bronek Wedzicha, specjalista do spraw żywności z University of Leeds, stwierdził, że nieznany dotychczas proces (zwany efektem kapilarnym) sprawia, iż prekursory związków chemicznych nadających potrawie charakterystyczny smak i barwę są "wysysane" na powierzchnię. Aby dowieść, że ma rację, uczony nasączył barwnikami do żywności grubą warstwę podgrzanej wilgotnej celulozy i umieścił ją w piekarniku. Jak się okazało, woda, parując z celulozy, pociągała za sobą cząsteczki barwnika. Jego koncentracja w warstwie powierzchniowej była ponad sto razy większa niż w głębi, dzięki czemu reakcje prowadzące do powstania charakterystycznego koloru i aromatu pieczonego drobiu przebiegały tam milion razy szybciej.
Co za dużo…
Przyjmowanie dużych dawek witaminy A osłabia kości - wynika z raportu opublikowanego w ostatnim numerze "Journal of American Medical Association". Trwającymi 20 lat badaniami objęto 72 tys. pielęgniarek w wieku od 34 do 77 lat. W latach 1980-1998 u 603 z nich stwierdzono uszkodzenia szyjki kości udowej spowodowane nawet lekkim urazem. Szczegółowa analiza ujawniła, że kobiety te przyjmowały dziennie 3 tys. mikrogramów retinolu. Ryzyko urazu było w ich wypadku aż o 48 proc. wyższe niż w grupie otrzymującej najmniej witaminy A (1250 mikrogramów). Na szczęście istnieje łatwy sposób zapobieżenia osłabieniu kości: u kobiet stosujących estrogen w ramach hormonalnej terapii zastępczej ryzyko złamań było znacznie niższe niż wśród pozostałych. Witamina A, występująca w wątrobie, żółtkach jajek, produktach mlecznych i wielu owocach, wspomaga widzenie, wzrost oraz regenerację systemu odpornościowego. Od dawna jednak podejrzewano - co zostało właśnie potwierdzone - że wpływa ujemnie na układ kostny.
Metodę filmowania procesów przebiegających w żywych komórkach opracował prof. William Sullivan z University of California w Santa Cruz. Do swoich obserwacji wykorzystał zarodki popularnej muszki owocowej, ponieważ ich komórki ułożone są w jednej warstwie. Żeby uwidocznić poszczególne struktury, znakował je substancjami fluorescencyjnymi. Okazało się, że metoda prof. Sullivana pozwala stwierdzić nie tylko, w którym momencie cykl komórkowy ulega zaburzeniu, lecz również, jaki ma ono charakter. Uczony zaczął ją więc stosować także do badania leków przeciwnowotworowych. Zamierza nakręcić filmy przedstawiające wszystkie substancje (jest ich około 80) używane obecnie w terapii nowotworów. Nowa metoda może w przyszłości posłużyć jako znakomite narzędzie przy tworzeniu leków o określonych właściwościach - pozwoli ona stwierdzić, czy dana substancja działa zgodnie z oczekiwaniami. Nakręcone przez profesora filmy można oglądać na jego stronie internetowej pod adresem: www.biology.ucsc.edu/people/sullivan/index.html.
Efekt w mózgu
Pacjentom cierpiącym na depresję pomagają zarówno środki antydepresyjne, jak i placebo. Andrew Leuchter z University of California w Los Angeles wykazał po raz pierwszy, że tzw. efekt placebo powoduje charakterystyczne zmiany w funkcjonowaniu mózgu. Uczony podawał 51 pacjentom środki antydepresyjne lub pastylki cukrowe, a następnie badał ich skutki za pomocą tzw. elektroencefalografii ilościowej (QEEG). U 52 proc. pacjentów przyjmujących leki (tj. 13 z 25) oraz 38 proc. chorych otrzymujących placebo (10 z 26) odnotowano poprawę - zachowanie osób z obu grup niczym się nie różniło. Szczegółowe badania wykazały jednak, że w ich mózgach nastąpiły zmiany o różnym charakterze. U chorych przyjmujących leki już po 48 godzinach stwierdzono obniżenie aktywności kory przedczołowej odpowiedzialnej za nastrój. Zmiany u osób przyjmujących placebo wystąpiły dopiero po dwóch tygodniach. Co zdumiewające, aktywność ich mózgów wyraźnie wzrosła. Świadczy to o tym, że poprawa stanu chorych może następować w wyniku różnych mechanizmów - nie tylko wskutek stosowania środków chemicznych.
Sztuka pieczenia
Jak sprawić, żeby pieczony kurczak był rumiany i aromatyczny? Trzeba odwinąć folię, w której się piecze. Bronek Wedzicha, specjalista do spraw żywności z University of Leeds, stwierdził, że nieznany dotychczas proces (zwany efektem kapilarnym) sprawia, iż prekursory związków chemicznych nadających potrawie charakterystyczny smak i barwę są "wysysane" na powierzchnię. Aby dowieść, że ma rację, uczony nasączył barwnikami do żywności grubą warstwę podgrzanej wilgotnej celulozy i umieścił ją w piekarniku. Jak się okazało, woda, parując z celulozy, pociągała za sobą cząsteczki barwnika. Jego koncentracja w warstwie powierzchniowej była ponad sto razy większa niż w głębi, dzięki czemu reakcje prowadzące do powstania charakterystycznego koloru i aromatu pieczonego drobiu przebiegały tam milion razy szybciej.
Co za dużo…
Przyjmowanie dużych dawek witaminy A osłabia kości - wynika z raportu opublikowanego w ostatnim numerze "Journal of American Medical Association". Trwającymi 20 lat badaniami objęto 72 tys. pielęgniarek w wieku od 34 do 77 lat. W latach 1980-1998 u 603 z nich stwierdzono uszkodzenia szyjki kości udowej spowodowane nawet lekkim urazem. Szczegółowa analiza ujawniła, że kobiety te przyjmowały dziennie 3 tys. mikrogramów retinolu. Ryzyko urazu było w ich wypadku aż o 48 proc. wyższe niż w grupie otrzymującej najmniej witaminy A (1250 mikrogramów). Na szczęście istnieje łatwy sposób zapobieżenia osłabieniu kości: u kobiet stosujących estrogen w ramach hormonalnej terapii zastępczej ryzyko złamań było znacznie niższe niż wśród pozostałych. Witamina A, występująca w wątrobie, żółtkach jajek, produktach mlecznych i wielu owocach, wspomaga widzenie, wzrost oraz regenerację systemu odpornościowego. Od dawna jednak podejrzewano - co zostało właśnie potwierdzone - że wpływa ujemnie na układ kostny.
Więcej możesz przeczytać w 3/2002 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.