Licząca blisko 60 stron opinia Biura Analiz Sejmowych koncentruje się na zgodności ustawy przygotowanej przez partię rządzącą z prawem unijnym. Przywoływane jest orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zgodnie z którym sądy mogą odstąpić od stosowania prawa krajowego, jeśli według nich jest ono sprzeczne z prawem wspólnotowym. Eksperci z BAS wskazują, że ustawa przygotowana przez PiS może stanowić naruszenie niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
„Przez ustalenie niedookreślonych i trudnych do zweryfikowania według obiektywnych kryteriów przewinień dyscyplinarnych sędziów i asesorów oraz powiązanie z nimi rygorystycznych kar; łącznie z usunięciem z urzędu, projektowane przepisy (...) rodzą poważne ryzyko stwierdzenia naruszenia zasady niezależności i bezstronności sądów / niezawisłości sędziów jako podstawowego składnika zasady zapewnienia efektywnej ochrony sądowej uprawnień wynikających z prawa Unii Europejskiej, będącej zasadą ogólną prawa UE i znajdującej wyraz w art. 47 Karty praw podstawowych Unii, jak również potwierdzonej w bogatym orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości” - czytamy w konkluzjach opinii.
Eksperci BAS podkreślają, że zaproponowane rozwiązania dotyczące swobody wypowiedzi kolegiów sądów i samorządu sędziowskiego oraz zakresu obowiązku informacyjnego „mogą zostać uznane (...) za naruszenie zasad niezależności sądu/niezawisłości sędziów”.
Co zakłada projekt autorstwa posłów PiS?
Projekt nowelizacji zakłada wprowadzenie zmian dyscyplinujących sędziów. W projekcie zapisano, że podważanie statusu innych sędziów – w tym wskazanych przez nową Krajową Radę Sądownictwa – będzie najcięższym deliktem dyscyplinarnym. W projekcie stwierdzono, że sędziom sądów powszechnych będzie groziło przeniesienie do innego miejsca pracy albo usunięcie z zawodu. Z kolei w przypadku sędziów Sądu Najwyższego pojawia się konieczność złożenia z urzędu sędziego. Ponadto, do katalogu kar parlamentarzyści chcą dopisać również karę pieniężną w wysokości miesięcznego wynagrodzenia z dodatkami.