Freedom House w swoim raporcie przyznaje państwom punkty w trzech kategoriach: otoczenie prawne (do uzyskania jest 30 pkt.), polityczne (40 pkt.) i ekonomiczne (30 pkt.). Im więcej punktów zdobywa dany kraj, tym mniejsza – według standardów organizacji – jest wolność mediów, skala obowiązuje od 1 do 100. Otoczenie prawne w Polsce zostało ocenione na 11 punktów (wzrost o 2 pkt.), ekonomiczne na 9 pkt. (wzrost o 1 pkt.), a polityczne na 14 (wzrost o 3 pkt.).
Polska w rankingu „Press Freedom 2017” za rok 2016 uzyskała więc 34 punkty, czyli o 6 punktów więcej niż w raporcie za rok 2015 (opublikowanym w roku ubiegłym). Jak czytamy w raporcie, spadek Polski jest największy na świecie, żaden inny kraj nie zanotował takiego wyniku. Na 2. miejscu pod tym względem ex aequo uplasowały się Turcja, Burundi, Belize i Nauru (straciły po 5 pkt. w zestawieniu).
34 punkty dały Polsce 66. miejsce spośród 199 państw i terytoriów (ex aequo z Koreą Południową oraz Antiguą i Burbudą). Rok wcześniej Polska była na 51. miejscu (wtedy współdzieliła je z Hiszpanią, Łotwą i Francją). Ten spadek spowodował, że Freedom House w najnowszym raporcie umieściło Polskę w grupie krajów z „częściowo wolnymi mediami”. Ostatni raz w tej grupie nasz kraj znalazł się w raporcie z 1990 roku, w którym podsumowywano rok 1989. Od tamtego czasu Polska notowana była wśród krajów z wolnymi mediami.
W uzasadnieniu tej zmiany Freedom House wskazało cztery główne czynniki:
- wycofanie przez rząd prenumerat „przyjaznych opozycji” mediów, przy jednoczesnym przekierowaniu sporych kwot na reklamę w mediach przychylnych nowej władzy.
- podważanie przez rząd Prawa i Sprawiedliwości głosów, które stały w kontrze do „preferowanej historycznej narracji”. W raporcie wskazane jest, że dotyczy to głównie „omijania tematu zaangażowania Polaków w okrucieństwa z okresu II wojny światowej”.
- wydarzenia z grudnia, gdy PiS zapowiedziało zmiany dla dziennikarzy pracujących w Sejmie. „Inicjatywa została jednak porzucona po tym, jak opór postawiła opozycja i opinia publiczna” – czytamy w raporcie.
- mała ustawa medialna, która wygasiła mandaty członków zarządów i rad nadzorczych w mediach publicznych. Freedom House wskazuje też, że po tych zmianach, tylko do kwietnia, z mediów publicznych odeszło lub zostało zwolnionych 140 osób.
Uzasadnienie Freedom House ws. Polski (wymagany j. angielski):
Najgorsi, najlepsi
W raporcie „Freedom Press” stwierdzono, że na całym świecie spada wolność mediów: w ujęciu globalnym zanotowano najniższy wynik od 13 lat. „Pojawiły się nowe zagrożenia dla dziennikarzy i mediów nawet w największych demokracjach. Wpływ na to miały też nowe działania w państwach autorytarnych, mające na celu kontrolę mediów. W 2016 roku zaledwie 13 proc. światowej populacji mogło cieszyć się wolną prasą, a 45 proc. osób żyje w państwach, gdzie nie możemy stwierdzić występowania wolnych mediów” – wynika z podsumowania organizacji.
Najgorsze kraje lub terytoria pod względem wolności prasy to Azerbejdżan, Krym, Kuba, Erytrea, Iran, Syria, Turkmenistan, Uzbekistan, Korea Północna (zajęła 198. miejsce ex aequo z Turkmenistanem, obydwa kraje zdobyły po 98 punktów) i Gwinea Równikowa. Z kolei najbardziej wolne media według Freedom House są w Norwegii (zdobyła tylko 8 punktów), Holandii i Szwecji (po 11 punktów).
Cały raport:
Raport Reporterów bez Granic
Niedawno podobny, doroczny raport wolności mediów na świecie opublikowała organizacja Reporterzy bez Granic. Polska zajęła w nim 54. miejsce, z wynikiem 26,47 (im mniej punktów „zdobył” dany kraj tym większa wolność mediów – zdaniem organizacji – w nim panuje – red.). Reporterzy bez Granic opisali również sytuację mediów w naszym kraju. Choć w minionym roku nie doszło do zabójstwa żadnego dziennikarza czy współpracownika mediów w Polsce, to według autorów zestawienia sytuacja pogorszyła się ze względu na klimat polityczny.
W poprzednim zestawieniu autorstwa Reporterów bez Granic (za rok 2015) Polska uplasowała się na 47. miejscu, a w 2014 – na 18.
Czytaj też:
Kolejny spadek Polski w rankingu wolności prasy. Sytuacja uznana za „problematyczną”