Na stronie Komisji Europejskiej pojawiła się informacja, że w związku z opublikowaniem 28 lipca ustawy o sądach powszechnych w Dzienniku Ustaw, zostało wszczęte postępowanie przeciwko Polsce o naruszenie unijnego prawa. Komisja wysłała już oficjalne pismo w tej sprawie do polskich władz, którym KE dała miesiąc na odpowiedź w tej sprawie i podjęcie kroków mających na celu „naprawienie” ustawy.
KE przekazało również informację, że wiceszef Komisji Frans Timmermans skierował pismo do ministra spraw zagranicznych Witolda Waszczykowskiego i ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry, w którym zaprasza na spotkanie w Brukseli „w jak najszybszym czasie”, by „na nowo otworzyć dialog”.
Jednym z zastrzeżeń Komisji do ustawy o sądach powszechnych jest „dyskryminacja ze względu na płeć z powodu wprowadzenia odmiennego wieku wcześniejszego przejścia na emeryturę dla kobiet (60 lat) i mężczyzn (65 lat) sprawujących urząd sędziowski”. Według KE to naruszenie art. 157 Traktatu o funkcjonowaniu UE. Oprócz tego KE krytycznie ocenia uprawnienia ministra sprawiedliwości, które są nadawane mu na mocy ustawy.
Ustawa przewiduje między innymi:
– wprowadzenie losowego przydziału spraw poszczególnym sędziom. To wymóg, który obecnie obowiązuje tylko w postępowaniu karnym i to w bardzo ograniczonym zakresie (pozostałe sprawy przydzielają przewodniczący wydziałów). Losowy przydział spraw, zwłaszcza w II instancji, ma chronić przed nadużyciami i dawać pewność, że sprawa nie została przydzielona sędziemu umyślnie wybranemu do danego procesu.
– zapewnienie równego i sprawiedliwego obciążenia pracą sędziów oraz zagwarantowanie bezstronności stronom postępowań. Specjalny elektroniczny system wzorowany na niemieckim „zważy” gatunkowo poszczególne sprawy i doprowadzi do sytuacji, że żaden z sędziów w Polsce nie będzie miał większego zakresu obowiązków niż jego kolega z wydziału czy sądu.
– wprowadzenie zasady niezmienności składu orzekającego. Raz wylosowany skład sądu nie powinien ulegać zmianie do zakończenia sprawy. Dziś w wielu sądach nowemu sędziemu w wydziale przydziela się sprawy już rozpoczęte przez innych sędziów – ze szkodą dla sprawności postępowania. Oczywiście ustawa przewiduje możliwości odstępstwa od tej zasady, ale są to przypadki ściśle określone, np. gdy sędzia zachoruje.
– zwiększenie kompetencji Ministra Sprawiedliwości w powoływaniu i odwoływaniu prezesów i wiceprezesów sądów. Minister Sprawiedliwości jest prawnie zobowiązany do zapewnienia właściwego funkcjonowania sądownictwa powszechnego w wymiarze administracyjnym.
Czytaj też:
Ultimatum KE. Schetyna apeluje do prezydenta o nowelizację ustawy o ustroju sądów powszechnych