Falklandy czy Malwiny? Mrzonki argentyńskiej junty wywołały konflikt, którego nie rozwiązano do dziś

Falklandy czy Malwiny? Mrzonki argentyńskiej junty wywołały konflikt, którego nie rozwiązano do dziś

Dodano:   /  Zmieniono: 
Falklandy (fot. Aleksandar Mijatovic/Fotolia.pl)
Po tym, jak kilka dni temu brytyjskie media poinformowały, że  Ministerstwo Obrony Zjednoczonego Królestwa chciałoby zwiększyć budżet przeznaczany na infrastrukturę obronną na Falklandach oraz wysłać na wyspy więcej żołnierzy, ponownie rozgorzała dyskusja co do relacji argentyńsko-angielskich. Dlaczego tak naprawdę Argentyna rości sobie prawa do Falklandów, nazywanych przez Argentyńczyków Malwinami?
Powodem planowanych przez Brytyjczyków działań są informacje o dozbrajaniu Argentyny przez Rosjan, a w efekcie obawa przed kolejną próbą inwazji podjętą przez Buenos Aires. O sprawie informują także argentyńskie media. Plany powiększenia garnizonu na Falklandach ma ogłosić minister obrony Michael Fallon. Aktualnie na wyspie stacjonuje około 1200 żołnierzy oraz myśliwce Eurofighter Typhoon oraz śmigłowce Sea King. W grudniu 2013 roku na Falklandach, nazywanych przez Argentyńczyków Malwinami przeprowadzono referendum, w którym 98,8 proc. biorących udział w referendum opowiedziało się za postaniem częścią Zjednoczonego Królestwa. Prezydent Argentyny Cristina Fernandez de Kirchner zadeklarowała, że nie uzna wyników referendum.

Falklandy - kawałek ziemi niczyjej


Pierwsza wzmianka o Falklandach lub Malwinach (spolszczenie hiszp. nazwy archipelagu "Islas Malvinas", której używają Argentyńczycy) pojawia się w roku 1600, gdy archipelag odkrył Sebalda de Weert, z Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. Holenderski kapitan przeniósł swoje odkrycie na mapy, wyspy nazwał Wyspami Sebalda.

Przez prawie 90 lat na Falklandach nic się nie działo. W 1690 r. gdy na archipelag zawitał kapitan John Strong. Strong przemianował jego nazwę na Wyspy Falklandzkie, opracował pierwszą mapę wysp i odpłynął. Pierwsi mieszkańcy pojawili się na Falklandach dopiero w 1764 r. Sprowadził ich tam Louis Antoine, hrabia de Bougainville. Wtedy też na Wschodnim Falklandzie założono osadę Port Louis, podległą Francji.

Anglicy rok później, czyli w 1765 r., założyli Port Egmont na wschodnim Falklandzie i ogłosili, że cały archipelag jest ziemią podległą ówczesnemu królowi Anglii Jerzemu III. Francja nie widziała powodów, by z powodu kilkuset wysp wszczynać wojnę. W 1767 r. zrzekła się swoich praw do Falklandów na rzecz Hiszpanii.

Hiszpanie okazali się mniej pokojowo nastawieni w sprawie Falklandów i w 1770 r. wydali rozkaz ataku na angielski Port Egmont. Po rozmowach pokojowych, Wielka Brytania ostatecznie nie utraciła swoich wpływów na Falklandach, jednak koloniści brytyjscy 4 lata później opuścili wyspę (Falklandy Wschodnie) i przekazali ją Hiszpanii.  Władza Hiszpanii nad archipelagiem nie potrwała jednak długo. Wyspy nawiedziła epidemia i w 1811 r. również hiszpańscy koloniści opuścili Falklandy.

Między Anglią a Argentyną

Przez 9 lat wyspy były niezamieszkałe. W 1820 r. Wielka Brytania ponownie spróbowała skolonizować Falklandy. W tym samym roku pretensje do wysp zgłosiły Zjednoczone Prowincje Rio de la Plata, czyli państwo, które przekształciło swoją nazwę na Argentyna w 1826 r. Brytyjczycy oczekiwali, że uda im się dojść do porozumienia ze Zjednoczonymi Prowincjami w sprawie archipelagu.

Stało się jednak inaczej. W 1821 r. na Falklandach Zjednoczone Prowincje stworzyły obóz karny, którym dowodził komandor Mestiviera. Na krótko po powstaniu obozu, na jego terenie wybuchł bunt. Więźniowie zabili Mestiviera i przejęli kontrolę nad obozem. By zaprowadzić pokój na wyspach musiała interweniować armia brytyjska, której oddziały stłumiły bunt. Po tej interwencji z 1833 r. argentyńska obecność na Falklandach zakończyła się, a prawa do wysp zachowali Anglicy. W 1892 r. Falklandy uznano kolonią brytyjską
 
Zasadniczym problemem w sprawie Falklandów jest ustalenie, kto tak naprawdę ma pełne prawa do wysp. Wielka Brytania trafiła na archipelag jako druga (przed Francuzami), jednak pojawiła się na nim na wiele lat przed Argentyńczykami. Z kolei Argentyna swoje prawa do Falklandów może argumentować tym, że państwo argentyńskie powstało z hiszpańskiego imperium kolonialnego, czyli państwa, które na archipelagu pojawiło się wcześniej.

Argentyńska junta przypomina sobie o Malwinach

Konflikt o Falklandy/Malwiny wybuchł ponownie w II połowie XX w. Przyczyn tzw. wojny o Falklandy z 1982 r. należy szukać w sytuacji argentyńskich władz. Od 1976 r. tym krajem zarządzali generałowie, a w państwie panowała dyktatura wojskowa. Gdy w 1982 r. w Argentynie rząd złożony z generałów musiał zacząć radzić sobie z kryzysem gospodarczym jaki dotknął ten kraj, a związki zawodowe zaczęły coraz ostrzej przeciwstawiać się dyktaturze, postanowiono naprawić wizerunek rządzącej junty.

Chcąc odwrócić uwagę społeczeństwa od problemów kraju, argentyński rząd stworzył plan inwazji na Falklandy/Malwiny. 26 marca 1982 rządzący Argentyną Generał Galtieri zaakceptował plany "Operacji Różaniec" (Operación Rosario), która miała odbyć się w rocznicę argentyńskiej rewolucji (25 maja) lub w argentyński dzień niepodległości (9 lipca). Ostatecznie, z powodu coraz większych problemów wewnętrznych, inwazja na Falklandy rozpoczęła się wcześniej, bo 2 kwietnia 1982 r.

Na Malwinach wylądowało wtedy około tysiąca argentyńskich żołnierzy. Brytyjskie siły na wyspie (niewiele ponad setka żołnierzy) próbowały stawić opór, jednak daremnie. Po krótkim starciu, gubernator Falklandów Rex Hunt rozkazał Brytyjczykom złożyć broń. Falklandy zostały zajęte przez Argentynę. Tego samego dnia rząd brytyjski, któremu przewodziła Margaret Thatcher, zdecydował, że wyspy zostaną odbite.

Dzień po zajęciu Malwin rozpoczęły się pierwsze pojedyncze starcia między Argentyńczykami i Brytyjczykami. 3 kwietnia Rada Bezpieczeństwa ONZ wezwała Argentynę o wycofanie wojsk z Falklandów. Rządząca krajem junta zignorowała to wezwanie. Kolejne dni przynosiły nowe rozstrzygnięcia. Roszczenia Wielkiej Brytanii wobec archipelagu poparły Stany Zjednoczone, a Wspólnota Europejska nałożyła na Argentynę sankcje gospodarcze.

"Empire Strikes Back"

25 kwietnia rozpoczęła się operacja Paraquat: brytyjscy komandosi SAS i piechota morska odbiła Georgię Południową. Argentyńskie rządy na Malwinach zaczęły się łamać. Dalsze losy konfliktu trafnie opisuje Przemysław Mrówka, autor tekstu "O perfidnym Albionie, bohaterskim Buenos Aires i bezlitosnej ekonomii":

"Pech chciał, że Buenos Aires nie przewidziało akcji dwóch lotniskowców, HMS Hermes i HMS Invincible, nie przewidziało, że komandor Wreford-Brown odpali z pokładu HMS Conqueror dwie torpedy Mk 8 i przerobi ARA General Belgrano na żyletki, nie przewidziało kompanii SAS i komandosów Królewskiej Piechoty Morskiej, nie przewidziało bombowców Avro Vulcan z operacji Black Buck… Newsweek z 19 kwietnia 1982 stwierdzał na okładce: „Empire Strikes Back”. Trafnie. Liderzy junty nie przewidzieli, że świat nie ma zamiaru dopasować się do ich fantasmagorii i życie potoczy się w swoją stronę, miażdżąc po drodze plany uśpienia Argentyńczyków propagandą sukcesu" - pisze Mrówka.

20 czerwca 1982 r. Wielka Brytania odzyskała Sandwich Południowy, a wojna o Falklandy została oficjalnie uznana za zakończoną.

Skutki wojny

Po 73 dniach wojny, straty po obu stronach wynosiły: 255 żołnierzy, 3 mieszkańców, 7 okrętów i 10 samolotów, 24 śmigłowce (Wielka Brytania) i  649 żołnierzy, 6 okrętów i 75 samolotów, 25 śmigłowców (Argentyna). Łączne koszty działań wojskowych oszacowano na 2 miliardy dolarów.

Po wojnie o Falklandy do dymisji podał się rządzący Argentyną gen. Leopoldo Galtieri. Od tego momentu zaczął się stopniowy upadek rządów wojskowej junty, a w 1983 r. w Argentynie przywrócono demokrację.

"Falklandy potrzebne były Argentynie tak samo, jak rybie rower. Sytuacja oczywiście zmieniła się po odkryciu złóż ropy, ale w 1982 roku nikt nawet nie przypuszczał, że wyspy kryją jakieś bogactwa naturalne oprócz wodorostów i owiec" - stwierdza Przemysław Mrówka w swoim tekście.

Źródła:

Podczas tworzenia powyższego artykułu, wykorzystałem niektóre treści tekstu Przemysława Mrówki ze strony Histmag.org.