"Na tej wystawie pragniemy pokazać, że architektura to nie są tylko style, kwestie gustów czy estetyki, ale że to jest coś, co kształtuje nasze życie. Żyjemy w przestrzeni i ją kształtujemy, ale ona też kształtuje nas. I te budynki czy plany urbanistyczne mogą mieć swoją ideę i zadajemy pytanie czy ta idea dzisiaj jest wciąż żywa czy idee, które w okresie międzywojennym były planowane są nadal aktualne. Na wystawie pragniemy na nie spojrzeć przez pryzmat takich wartości jak piękno, wygoda, tożsamość i współpraca, które są istotnymi elementami życia w mieście" - mówił podczas czwartkowego spotkania z dziennikarzami komisarz wystawy Krzysztof Mordyński.
Ekspozycja "Architektura Polski Niepodległej" składa się z trzech części - dwie pierwsze opowiadają o urbanistyce i architekturze okresu międzywojennego, ostatnia określana przez twórców jako "forum" ma być miejscem, gdzie zwiedzający będą mogli podzielić się swoimi przemyśleniami dotyczącymi kwestii architektonicznych współczesnego miasta.
Miasta- ogrody
W części pierwszej poświęconej urbanistyce zwiedzający może zapoznać się z problemami miast okresu zaborów, związanymi z przeludnieniem i złymi warunkami życia w miastach oraz prześledzić rozwiązania tej sytuacji proponowane przez międzywojennych projektantów. Jedną z nich była idea miast-ogrodów zakładająca, że w centrum metropolii znajdą się najważniejsze budynki administracyjne i kulturalne, a wzdłuż rozchodzących się z centrum ulic powstaną prywatne domy zanurzone w zieleni ogrodów i publicznych parków. Koncepcja ta spotkała się z dużym zainteresowanie polskich miast i na jej kanwie powstały podmiejskie kolonie czy letniska, takie jak wówczas podwarszawskie Młociny czy Ząbki, a także Żoliborz czy Czerniaków.
Urbanistyka okresu międzywojennego, zaprezentowana na ekspozycji, ukazuje także koncepcje czysto funkcjonalne, takie jak budowa osiedli mieszkaniowych np. na Kole czy Woli, a także Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa na Żoliborzu czy Towarzystwa Osiedli Robotniczych dla mniej zamożnych. Wśród bardziej ambitnych idei przedstawiono budowę warszawskiego wysokościowca Prudential, projekt willowej Dzielnicy Piłsudskiego i monumentalnej Świątyni Opatrzności Bożej na Polu Mokotowskim czy niezrealizowany projekt Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenie Publicznego w miejscu obecnej Trasy Łazienkowskiej.
Projekty Muzeum Narodowego
Segment poświęcony architekturze przybliży zwiedzającym konkretne projekty budynków autorstwa tak znanych międzywojennych architektów jak Zbigniew Mączyński, Stanisław Brukalski czy Tadeusz Nowakowski. Ich plany nawiązują zarówno do stylu dworkowego, jak i willowego, często oprócz wyglądu zewnętrznego zawierają także koncepcje rozmieszczenia pomieszczeń czy wyglądu detali architektonicznych. Na ekspozycji można także zobaczyć projekty tak znanych budynków jak stołeczne Muzeum Narodowe czy obejrzeć fotografię obrazująca budowę najwyższego budynku stolicy Prudentialu. Zwiedzający mają także okazję zapoznać się z fakturą materiałów, z których powstawały budowle; ich próbki umieszczono w specjalnym schowku pod zdjęciem jednego z budynków. Do schowka można włożyć dłoń i dotknąć próbek.
Pracownia architekta sprzed stu lat
Projektom towarzyszy gablota, gdzie zaprezentowano wyposażenie pracowni ówczesnego architekta m.in. deskę kreślarską, specjalne ołówki, nożyki do ich ostrzenia, cyrkle czy suwaki logarytmiczne. W kolejnych znalazły się publikacje poświęcone architekturze, dyplomy znanych planistów czy przedmioty z wyposażenia ówczesnych domów, takie jak kałamarz biurowy, maszyna do liczenia z lat. 20 i telefon z lat 30. XX w. Najmłodsi będą także mogli zobaczyć drewniane klocki z lat 20., z których ich międzywojenni rówieśnicy mogli tworzyć różnego typu budowle.
Wystawa będzie dostępna dla zwiedzających do 15 grudnia.
em, pap