12 pytań, które nurtują rodziców. Odpowiada laryngolog dziecięcy

12 pytań, które nurtują rodziców. Odpowiada laryngolog dziecięcy

Dodano: 
Dziewczynka z zapaleniem ucha
Dziewczynka z zapaleniem ucha Źródło: 123RF
Ratunku, to już trzecie zapalenie ucha w tym roku, co robić? Czy katar powinien minąć w ciągu siedmiu dni? Kiedy należy wyciąć trzeci migdałek? Na te i inna inne pytania z zakresu otolaryngologii dziecięcej odpowiada lek. med. Beata Zając z warszawskiej kliniki MML.

Z jaką dziecięcą dolegliwością rodzice zjawiają się w gabinecie otolaryngologa najczęściej?

Lek. med. Beata Zając: Zdecydowanie z zapaleniem ucha. Stan ten w przypadku dzieci rozwija się jako powikłanie infekcji w obrębie nosa i nosogardła. Wynika to z odmiennej budowy anatomicznej tego obszaru u dzieci. Trąbka słuchowa łącząca nosogardło z uchem środkowym jest szeroka i położona poziomo, dlatego łatwiej dochodzi do zakażenia ucha. Najczęściej chorują dzieci do drugiego roku życia oraz w wieku przedszkolnym.

To, że małe dzieci są podatne na zapalenie uszu, wynika nie tylko z tego, iż nie potrafią same oczyszczać nosa z wydzieliny. U niemowląt to także kwestia pozycji leżącej, w której na ogół przebywa dziecko. W przypadku maluszków, które mają tendencję do zapaleń uszu, odradzam układanie ich do spania całkowicie płasko czy karmienie na leżąco zwłaszcza w czasie infekcji.

Czy czapeczki chronią przed zapaleniem ucha?

To mit. Oczywiście niemowlę powinno nosić czapeczkę, gdy jest zimno, ponieważ w jego przypadku głowa stanowi znaczną powierzchnię ciała, przez którą szybko traci ciepło. Wyziębienie powoduje obniżenie odporności miejscowej i sprzyja rozwojowi infekcji, wtedy faktycznie może dojść do zapalenia ucha, ale rozwijającego się jako powikłanie.

Skrócone wędzidełko podjęzykowe – podcinać?

Wiele zależy od jego budowy – długości i grubości. Jeżeli wędzidełko jest cienkie i błoniaste, można wykonać zabieg podcięcia w gabinecie, w znieczuleniu miejscowym. Jednak zdarza się, że wędzidełko jest bardzo grube lub tak krótkie, czyli język właściwie jest przyrośnięty, i wtedy konieczny jest zabieg w znieczuleniu ogólnym.

Kiedy podcinać wędzidełko? Zdecydowanie jak najwcześniej, jeśli problem jest znaczny. W wielu szpitalach takie procedury wykonywane są jeszcze na oddziale noworodkowym. Są to sytuacje, kiedy występują problemy ze ssaniem. Często jednak dopiero w późniejszym czasie rodzice zauważają, że dziecko nie wysuwa i nie unosi prawidłowo języka wędzidełka i udają się do laryngologa. Zdarza się też, że problem z wędzidełkiem jest diagnozowany dopiero, gdy dziecko zaczyna mówić i nie radzi sobie z wymową niektórych głosek.

Pamiętajmy, że im starsze jest dziecko, tym mniej możemy liczyć na współpracę i czasami konieczne jest wykonanie zabiegu w znieczuleniu ogólnym.

Dziecko oddycha przez usta w czasie snu – czy to powód do niepokoju?

To zależy od sytuacji i nasilenia problemu. Oddychanie z uchylonymi ustami jest normalne w czasie infekcji, gdy nos jest niedrożny i zalega wydzielina. Jeśli jednak zauważymy, że problem nie wynika z infekcji i utrzymuje się także w okresie zdrowia, należy poszukać przyczyny. Najczęstszą jest powiększony trzeci migdałek.

Ten nieszczęsny trzeci migdał – wycinać czy nie?

Tu też sprawa nie jest prosta – zależy od objawów. Bezwzględnym wskazaniem do usunięcia jest towarzyszące przewlekłe, wysiękowe zapalenie ucha, które utrzymuje się w okresie zdrowia minimum trzy miesiące. Wycięcie zaleca się także w przypadku stałego oddychania przez usta, chrapania i bezdechów występujących w czasie snu.

Jakie są przyczyny chrapania u dziecka?

Najczęściej jest to przerośnięty trzeci migdałek i powiększone migdałki boczne. Czasem przyczyną jest skrzywiona przegroda nosa.

Jak często całkowicie usuwa się migdałki boczne?

Dość rzadko. Zazwyczaj zabieg polega na przycięciu i zmniejszeniu migdałków bocznych. Wskazaniem do całkowitego ich usunięcia jest przebycie ropnia okołomigdałkowego, będącego powikłaniem ostrego zapalenia migdałków.

Samoistne krwawienia z nosa u dziecka powinny zaniepokoić?

Najczęściej przyczyną są drobne urazy. Takie krwawienia występują głównie u dzieci, które często mają katary, a w dodatku – jak to dzieci – dłubią w nosie. Zdrapywanie zaschniętej wydzieliny może powodować uszkodzenie błony śluzowej na przegrodzie nosa, gdzie znajduje się splot naczyń krwionośnych. U niektórych osób są one umiejscowione bardzo płytko, co zwiększa ryzyko krwawień.

Jak przygotować dziecko do badania fiberoskopowego?

Powiem szczerze – nie jest to przyjemne badanie. Dziecko nie odczuwa bólu, ale raczej duży dyskomfort. Chociaż stosujemy bardzo cienkie endoskopy, wprowadzanie ich przez nos jest dla dziecka nieprzyjemnym doznaniem. Na szczęście badanie trwa naprawdę krótko. Zawsze potrzebna jest pomoc rodzica i pielęgniarki.

Zauważyłam, że rodzice mają swoje sposoby, by wynagrodzić maluchowi chwilę cierpienia. Jeden z moich małych pacjentów narzekał, że nie ma kolejnej fiberoskopii, bo poprzednio jako nagrodę dostał klocki.

Sądzę, że laryngolog zajmuje miejsce zaraz po stomatologu w dziecięcym rankingu nielubianych lekarzy. Dla mnie jako osoby wykonującej badanie najważniejsze jest, by przeprowadzane było w okresie zdrowia, gdy dziecko nie ma kataru ani infekcji. W przeciwnym razie trwa dłużej i nie pozwala na postawienie ostatecznej diagnozy.

Czy u dzieci także występuje zapalenie zatok?

To również jest powikłanie infekcji górnych dróg oddechowych. Przebiega nieco inaczej niż u dorosłych, ponieważ u dzieci zatoki dopiero się wykształcają, są małe. Główne objawy to katar, niedrożność nosa, wilgotny kaszel. W badaniu widać wydzielinę spływającą po tylnej ścianie gardła. Jeżeli tego typu objawy przedłużają się, trwają dłużej niż 7-10 dni, rozpoznajemy ostre zapalenie zatok. Kiedy dodatkowo towarzyszy im gorączka i pogorszenie stanu ogólnego, konieczne jest intensywne leczenie.

W wieku dziecięcym łatwiej dochodzi do rozwoju powikłań zapaleń zatok. Najczęściej rozwijają się powikłania oczodołowe zapalenia zatok sitowych. W tym przypadku poza typowymi, wymienionymi wcześniej objawami charakterystyczny jest obrzęk powiek.

Wodnisty, żółty, zielony – co możemy wyczytać z koloru kataru?

Katar wodnisty i śluzowy jest objawem infekcji wirusowych i alergicznego nieżytu nosa. W czasie infekcji wirusowej wydzielina stopniowo zmienia konsystencję, gęstnieje i mętnieje. Po tej fazie następuje albo zdrowienie, albo… dalszy rozwój infekcji. Katar staje się bardzo gęsty, zmienia kolor na zielony, żółty czy nawet brunatny w wyniku nadkażenia bakteryjnego. Interwencji wymaga stan, gdy katar trwa ponad tydzień, pojawia się gorączka i pogarsza stan ogólny dziecka. Zwykły katar towarzyszący infekcji wirusowej powinien ustąpić w czasie siedmiu, maksymalnie 10 dni.

A co z moczeniem uszu? Czy sprzyja zapaleniu?

To trochę jak z tymi czapeczkami. Samo zamoczenie w czasie kąpieli nie powoduje ostrego zapalenia ucha. I tu należy rozróżnić zapalenie ucha środkowego i zapalenie ucha zewnętrznego. Zapalenie ucha zewnętrznego to zakażenie skóry przewodu słuchowego. Może rozwinąć się w wyniku przedostania się bakterii z wody w czasie kąpieli. Pojawia się wyciek ropny, tkliwość, ból nasilający się przy dotyku. Nie występuje gorączka. Stan ten leczymy miejscowo.

Jeśli dziecko ma tendencję do nawrotów, zalecam, aby unikać zamaczania uszu. Zakaz ten dotyczy również pacjentów z ostrym zapaleniem ucha, ponieważ obecność wody w przewodzie słuchowych może utrudniać diagnostykę.


Specjaliści otolaryngologii i okulistyki dziecięcej z Centrum Medycznego MML zajmują się leczeniem:

  • chorych migdałków
  • skróconego wędzidełka
  • infekcji dróg oddechowych
  • stanów zapalnych uszu
  • chorób oczu

W klinice MML zapewniamy kompleksową opiekę od diagnostyki, poprzez zabiegi, szczepienia i bilanse zdrowia. Centrum Medyczne MML dysponuje w pełni wyposażonymi, nowoczesnymi gabinetami diagnostycznymi i zabiegowymi. Zobacz na: www.leczeniedziecka.pl

Lek. med. Beata Zając ‒ absolwentka wydziału lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie, specjalistka z zakresu otolaryngologii dziecięcej. Wiedzę i doświadczenie kliniczne zdobyła w Klinice Otolaryngologii Dziecięcej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Obecnie pracuje w klinice MML. Zajmuje się diagnostyką i leczeniem zachowawczym chorób laryngologicznych wieku dziecięcego. Wykonuje badania endoskopowe – fiberoskopię jam nosa i nosogardła. Przyjmuje dzieci od wieku noworodkowego do 18. roku życia.
Artykuł został opublikowany w 20/2020 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.