Wsparcie dla innowacji

Deklaracje przedsiębiorców prowadzących działalność innowacyjną w krajach Unii Europejskiej wskazują szeroki wachlarz podmiotów, z którymi współpracują, z czego najczęściej przywoływani są ich codzienni partnerzy – dostawcy, klienci, konsumenci. Znacznie rzadziej wymieniane są instytucje związane z nauką – prywatne laboratoria badawczo-rozwojowe, uniwersytety, instytucje rządowe i publiczne instytucje naukowe. Biznes i nauka to często dwa odrębne światy. Ich wzajemne zbliżanie się nie należy do priorytetów ani przedsiębiorców ani naukowców. Dlatego współpraca nauki i biznesu, jest tak ważna z punktu widzenia rozwoju gospodarki w oparciu o innowacje, wymaga uruchomienia dodatkowych zachęt.

Taką zachętą i wsparciem dla przedsiębiorstw chcących rozwijać działalność badawczo-rozwojową są środki unijne. Przed rozpoczęciem projektów dofinansowanych przez PARP, w grupie przyszłych beneficjentów niespełna 3 na 5 przedsiębiorców (59%) prowadziło wewnętrzną działalność B+R. Obecnie taką działalnością może się już pochwalić 3 na 4 przedsiębiorców (76%). Podobny pozytywny trend widać w zewnętrznej działalności B+R. Przed rozpoczęciem realizacji projektu takie działania prowadził co trzeci przedsiębiorca, obecnie już co drugi (53%). Konsekwentnie firmy podejmują też wysiłki w celu tworzenia własnych działów badawczo rozwojowych. Przed realizacją projektu takie działy posiadało 60% beneficjentów, obecnie 71% z nich.

W 2008 r. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości po raz pierwszy ogłosiła konkurs pilotażowy na dofinansowanie projektów celowych skierowany do małych i średnich przedsiębiorstw – była to inauguracja schematu 1.4–4.1 realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007–2013, współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Był to pierwszy konkurs przeznaczony na wsparcie prac badawczych i rozwojowych skierowany do firm i uruchomiony przez PARP. W ramach konkursu firmy mogły prowadzić badania samodzielnie lub we współpracy z jednostkami naukowymi, natomiast pełna odpowiedzialność za realizację projektu spoczywała na przedsiębiorcy. Takie podejście akcentowało biznesowy charakter projektu – firma dążąca do uzyskania korzyści ekonomicznych z przedsięwzięcia i wykładająca na jego realizację własne pieniądze weryfikuje wszystkie badania i prace rozwojowe pod kątem ekonomicznym. A główny cel, który przyświeca przedsiębiorcy to wprowadzenie na rynek nowego lub ulepszonego produktu. Ponad 60% przedsiębiorców przewidziało współpracę z podmiotami zewnętrznymi przy realizacji projektu. W niektórych przypadkach w trakcie realizacji okazało się jednak, że łatwiej nawiązać współpracę z pracownikami niektórych jednostek naukowych, np. uczelni, niż sformalizować współpracę z samymi jednostkami. W ciągu 3 lat Agencja ogłosiła 5 konkursów w tym obszarze. Cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem – wpłynęło prawie 3 tys. wniosków, z czego dofinansowanie otrzymało około 750 projektów na łączna kwotę ok. 1,5 miliarda zł.

W przypadku współpracy biznesu z nauką, oprócz jakości tej współpracy, nie mniej istotna jest jej intensywność. Im więcej wytworzymy powiązań między biznesem a światem nauki, tym nawiązywanie kolejnych relacji będzie łatwiejsze i bardziej efektywne. Co ciekawe, te powiązania powinny mieć miejsce przede wszystkim między nauką a małymi firmami z sektora MSP. Niewielkie podmioty gospodarcze nie posiadają własnego zaplecza infrastrukturalnego B+R, za to często są kuźnią innowacyjnych pomysłów, które przepadają bez wsparcia z zewnątrz. Jednym z instrumentów, których zadaniem jest pobudzenie w małych firmach ducha współpracy z polskimi jednostkami naukowymi jest program Bon na innowacje wdrażany przez PARP. Od 2008 r., o dotację wynoszącą do 15 tys. złotych na zakup w jednostce naukowej usługi dotyczącej wdrożenia lub rozwoju produktu lub technologii wystąpiło ponad 4 tys. firm, z czego prawie 2,9 tys. przyznano wsparcie na kwotę około 43 milionów złotych. W grupie beneficjentów, 80% stanowiły firmy mikro, zatrudniające do 10 osób. W ramach tego instrumentu przedsiębiorcy, może nie zawsze otrzymują technologię na najwyższym światowym poziomie (program wspiera np. innowacje na poziomie konkretnej firmy, czy na poziomie lokalnym), ale po raz pierwszy zainteresowani mają okazję do kontaktu ze światem nauki. Program stanowi dla mikro i małych firm swoisty „poligon doświadczalny”, często kontynuowany poza konkursem. Badania ewaluacyjne PARP pokazują, że 2 na 5 przedsiębiorców kontynuuje rozpoczęte działania z jednostkami naukowymi lub podejmuje się realizacji całkiem nowych projektów, finansując je samodzielnie. To, że tego typu wsparcie ma korzystny wpływ na działalność mikro i małych firm potwierdziły wspomniane wcześniej badania PARP. Wskazały one, że program ma pozytywne przełożenie na wizerunek firm, konkurencyjność (pozycję rynkową) oraz jakość oferowanych produktów i usług.