Tomka, a w zasadzie od niedawna oficjalnie Tomasza Makowieckiego, spotykałem w ciągu ostatnich miesięcy kilkakrotnie w radiowej Trójce. Naprzeciw mojego pokoju redakcyjnego mieści się studio nagraniowe, w którym powstała jego najnowsza płyta. Poznawałem ją na raty, od wczesnej wersji z kilkoma tylko, nieukończonymi jeszcze piosenkami, po wersję finalną. Teraz trochę żałuję, że ominął mnie ekscytujący moment pierwszego posłuchania „Moizmu” – od początku do końca. Ale historię powstania płyty poznałem na szczęście na koniec.
Tomek Makowiecki: Trzy lata temu skończyłem letnie koncertowanie i pojechałem z chłopcami z zespołu na Kaszuby. Znajoma wynajęła nam dom na skraju lasu, bez żadnego planu spędziliśmy tam upojne tygodnie, po prostu grając, bez żadnych narzuconych ograniczeń. Jamowaliśmy, dużo eksperymentując, często z instrumentami innymi niż te podstawowe, albo np. nagrywając bębny pod lasem do podkładu w słuchawkach. Nagraliśmy ogromną ilość muzyki, dużo lepiej się poznaliśmy. Po powrocie do Warszawy zacząłem wybierać co ciekawsze momenty kaszubskiego muzykowania. Posłużyły jako wzorzec. Na finalną wersję płyty trafił tylko krótki fragment z oryginalnego materiału. Reszta została zaaranżowana, skonstruowana i nagrana od nowa. Trwało to prawie trzy lata.
Dlaczego tak długo?
Utwory bardzo się zmieniły. Otwierające album „Dziecko księżyca” w oryginale miało raptem pięć minut, było zwykłą piosenką. W wersji finalnej stało się dziesięciominutową suitą. Pomyślałem, że jeżeli mam zachować fantastycznego muzycznego ducha naszego pobytu na Kaszubach, muszę się uwolnić od ograniczeń, pobawić dłuższymi formami. Potem zająłem się projektem „Muzyka z serca 2012” dla akcji charytatywnej Stop Bosym Stopom, a album trafił na półkę. Wreszcie sam sobie musiałem narzucić jakiś deadline, inaczej praca trwałaby w nieskończoność.
Album ma ewidentnie spójny pomysł, brzmieniowy, produkcyjny, ale nie tylko – tworzy trochę oldskulową opowieść z początkiem i końcem.
Duchem to płyta na wskroś analogowa. Pod każdym względem. Moje albumy nigdy nie miały za dużo elektroniki – tu ona jest, ale grana na klasycznych klawiszach [keyboard z lat 80. Makowiecki wozi w swoim samochodzie na tylnym siedzeniu – red.].
Tytułowy „moizm” to deklaracja, jak bardzo twój jest ten projekt?
Tak, ale nie tylko – to również deklaracja i wyznanie filozofii moizmu Krzysztofa Jerzego Cichosza z roku 1989. Mógłbym się pod nią podpisać. Skontaktowałem się z panem Krzysztofem i wyraził zgodę, ale nie tylko. Odsyłam do okładki płyty.
Tu dochodzimy do niezwykłych gości na twojej płycie – Józefa Skrzeka i Władysława Komendarka.
To zdarzyło się w ostatniej chwili, w zasadzie kiedy album był gotowy. Najpierw słuchaliśmy z Danielem Bloomem SBB i nagrań z corocznego światowego zjazdu muzyków – czarodziei od elektroniki. Wpadłem na kompletnie szalony pomysł poproszenia Józefa o dogranie solówki do otwierającego utworu. Największy kłopot miałem z wytłumaczeniem, o co mi chodzi. Skrzek był non stop zajęty. Dzwonię i dzwonię, a on: „Nie mam czasu, pogadamy jutro”. A mnie termin strasznie goni. Daj mejla – krzyczę, zanim się rozłączy. Napisałem w końcu, o co mi chodzi, wysłałem utwór – i on odpowiada, OK, jutro będziesz miał. I przysyła fenomenalną partię na klawiszach, która przenosi utwór w zupełnie nowe rejony. Ściszoną, dyskretną solówkę, daleką od wirtuozerskich popisów, jakich można by się spodziewać po gościnnych występach. Nigdy nie śledziłem uważnie elektroniki, nawet tej polskiej, teraz czuję, ile straciłem. Moim znajomym oczywiście nazwisko Skrzeka coś mówi, ale już Komendarka to być może niektórzy gdzieś tam kojarzą z czasów Exodus. To, że go poznałem, to też zasługa Daniela. Pojechaliśmy do Władysława i jego Tajemniczego Ogrodu razem. Już samo miejsce robi ogromne wrażenie, a pomieszczenie wypełnione po sufit elektroniką wręcz powala. Porozmawialiśmy trochę, puściłem mu muzykę, o której myślałem w kontekście jego udziału. „Bardzo interesujące” – usłyszałem. Wziąłem głęboki oddech i wypaliłem: „Generalnie masz oczywiście wolną rękę, ale mam kilka sugestii. No i strasznie mi się spieszy, płyta w zasadzie jest już zamknięta”. Na to Komendarek „Potrzebuję trzech dni”. OK, jeszcze się zmieścimy.
Co było dalej?
Dokładnie trzy dni później dostaję ślady. Znakomite, wręcz niewiarygodne, wpisały się cudownie w utwór, dając płycie coś w rodzaju klamry – udział mistrzów na otwarcie i zakończenie. Dzień później kolejna przesyłka i telefon – masz tu jeszcze coś do dołożenia. Dzięki, Władek, niestety płyta jest już skończona. Dwa kolejne dni i dostaję następne ślady – Władysławie drogi, bardzo ci dziękuję, ale nie mam tego już jak wykorzystać – album już się tłoczy. Po kilku dniach dostałem jeszcze jedną porcję do dołożenia… Na zakończenie naszej wizyty u Komendarka puścił nam swoje najnowsze dzieło, niesamowitą muzykę z mocno spreparowanym wokalem, kompletny kosmos, brzmiący niewiarygodnie, nawet nie współcześnie, ale futurystycznie. Pogrzebałem potem trochę w jego twórczości i odkryłem, że na początku lat 90. tworzył rzeczy brzmiące dziś absolutnie współcześnie. Komendarek to geniusz w skali światowej, niesłusznie przez ekscentryzm i tryb życia uważany przez niektórych za kosmitę. A jest znakomicie zorientowany we współczesnej muzyce. I jedyny w swoim rodzaju, a to dla artysty największy komplement.
Nagrałeś płytę będącą zaprzeczeniem obowiązujących w branży reguł – czy spotkanie na jej finał muzyków, którzy przez kilkadziesiąt lat szli konsekwentnie swoją drogą, jest dla tego projektu i dla ciebie kropką nad „i” utwierdzającą cię o słuszności obranej drogi?
Tak. Bez nich ta płyta byłaby tylko płytą, a to, jak wszystko się poukładało, powoduje, że zupełnie inaczej patrzę teraz i na to, jak zostanie przyjęta, i na to, co będę dalej robił.
Wyobrażasz sobie granie na koncertach tego materiału razem ze starymi piosenkami – często z zupełnie innej bajki?
Zupełnie sobie nie wyobrażam, będę grał na żywo wyłącznie ten album. Koncerty planujemy na wiosnę 2014 r. ■
Komentarze