FESTIWAL
Kino środka
Po ubiegłorocznym festiwalu, który krytycy zgodnie uznali za najlepszy od 1989 r., trudno było utrzymać równie wysoki poziom. Konkurs 39. edycji imprezy nie przyniósł wielkich emocji ani nie rzucał na kolana. W chwili zamknięcia numeru werdykt jeszcze nie był znany. Dla mnie najważniejszym tytułem było „Miasto 44” Jana Komasy, najbardziej ambitny, ważny film świadomie opowiedziany współczesnym językiem. Ale rodzi się w Polsce także przyzwoite kino środka. Powstaje coraz więcej niezłych, sprawnie zrealizowanych produkcji. Takich, które nie roszczą sobie pretensji do tytułu arcydzieła, ale których reżyserzy rzetelnie opowiadają intrygujące historie. Łukasz Palkowski zrobił film o pierwszych transplantacjach serca przeprowadzanych przez Zbigniewa Religę w klinice w Zabrzu. „Bogów” dobrze się ogląda, choć bliżej im do trzymającego w napięciu obrazu biograficznego niż psychologicznego portretu kardiochirurga. Kinem biograficznym jest też „Jack Strong” Władysława Pasikowskiego. Odkryciem stał się „Jeziorak”, debiutanta Michała Otłowskiego. Kryminał, w którym tłem historii morderstwa prostytutki jest prowincjonalna, przeżarta przez korupcję Polska, gdzie koleżeństwo i pieniądze dominują nad prawem. Pewną ręką o współczesnej Rosji i bagażu polsko-rosyjskich relacji opowiada Waldemar Krzystek, w którego „Fotografie” morderstwo też staje się pretekstem do historii o moralności i degrengoladzie postępującej od dekad. Zaczynają też powstawać artystyczne komedie. Takie choćby jak gorzki i przewrotny „Kebab i horoskop” Grzegorza Jaroszuka, przywodzący na myśl niezależnych Amerykanów z Instytutu Sundance. Mocną stroną tegorocznej Gdyni było także aktorstwo. Prezentowane filmy dały szansę artystom różnych generacji: od Józefa Pawłowskiego i Anny Próchniak w „Mieście 44” przez Tomasza Kota, trafionego w punkt Religę w „Bogach”, Jowitę Budnik z „Jezioraka” aż po Ewę Wiśniewską, która tworzy kreację toksycznej matki ze „Zbliżeń” Magdaleny Piekorz. Tegoroczna Gdynia pozostawiła poczucie niedosytu i głód arcydzieła. Ale ogólnie: z polskim kinem jest w porządku. Krzysztof Kwiatkowski
DVD Z „WPROST”
Księżna na DVD
W PRZYSZŁYM TYGODNIU „Wprost” będzie można kupić z filmem „Księżna” Saula Dibba na DVD. To opowieść nie tylko o XVII-wiecznej Anglii, ale i władzy, miłości, polityce. I prywatnych niespełnieniach władców świata.
TVP
Rytm lat 90.
W DWÓJKOWYM CYKLU KOCHAM KINO – „Jesteś Bogiem”. Leszek Dawid opowiada historię hip-hopowego zespołu Paktofonika. I świetnie pokazuje polską transformację widzianą z perspektywy chłopaków z bloku.
„JESTEŚ BOGIEM”, REŻ. LESZEK DAWID, TVP2, CZWARTEK, 25 WRZEŚNIA, 22.40
TEATR
Popaprańcy bez celu
W POLSKICH TEATRACH HANOCH LEVIN ZROBIŁ NAJBARDZIEJ BRAWUROWĄ KARIERĘ WŚRÓD NOWYCH AUTORÓW OSTATNIEJ DE- KADY. Siłą autora „Udręki życia” jest prawda zapisu: słodko-gorzki obraz prozaicznego człowieka zdolnego do rzeczy pięknych, ale i okropnych. Jednak to, co uwodzi w lekturze – prostota języka, zmysłowość opisu, klasa i dowcip portretów bohaterów – w realizacji okazuje się trudne do uchwycenia. Spośród kilkudziesięciu wystawień sztuk Levina ledwie kilka jest naprawdę udanych. „Jakobi i Leidental” w Teatrze Powszechnym w reżyserii Marcina Hycnara klasyfikuje się mniej więcej pośrodku skali. Opowieść o dwójce przyjaciół, tytułowych Jakobim (Marcin Sitarski) i Leidentalu (Jacek Braciak), oraz „tej trzeciej” – żonie Jakobiego Rut (Edyta Olszówka), grzeszy staroświeckim pozycjonowaniem pierwiastków żeńskiego i męskiego. Od pierwszej minuty przedstawienia wiadomo, że celem życiowych popaprańców Levina będzie raczej bezcelowość. Spektakl jest natomiast swoistą konsekracją Hycnara na reżysera. Już nie ma żartów. Hycnar reżysersko okrzepł, potrafi bezbłędnie zapanować nad przestrzenią sceniczną, znajduje też doskonały kontakt z aktorami Teatru Powszechnego. Zaskoczy nas jeszcze niejeden raz. Łukasz Maciejewski
„JAKOBI I LEIDENTAL”, REŻ. MARCIN HYCNAR, TEATR POWSZECHNY W WARSZAWIE
MUZYKA
Skrzyżowanie kultur
24 września w Warszawie rozpoczyna się festiwal Skrzyżowanie Kultur, jedno z największych w Polsce wydarzeń tzw. world music. Tegorocznej 10. edycji festiwalu towarzyszy hasło „Legendy i odkrycia”. – To będzie konfrontacja historii z przyszłością. Tytani muzyki źródłowej pojawią się obok młodych, nieznanych, lecz niezwykle utalentowanych artystów – mówi Maciej Szajkowski z rady programowej festiwalu. Wśród legend znajdzie się Hugh Masekela, jeden z najwybitniejszych trębaczy, król afrojazzu i autor „Bring Him Home Back (Nelson Mandela)”, który stał się hymnem walki z apartheidem. Kolejną sławą jest Mahmoud Ahmed, najbardziej znany wokalista etiopski, zwany królem abisyńskiego soulu, a nawet etiopskim Michaelem Jacksonem. Ciekawie zapowiada się też koncert pochodzącego z Brazylii zespołu Barbatuques, którego członkowie do tworzenia muzyki wykorzystują własne ciała. W ramach projektu „Sounds Like Poland” na scenie pojawią się młode talenty rodzimej sceny folkowej. Iwona Maciszewska
KSIĄŻKA
Wschód jest tutaj
Andrzej Stasiuk już tak ma, że sam sobie wybiera kierunki – zarówno podróżując, jak i pisząc. Jest w tym naturalnie przekora, zwłaszcza dziś, gdy słowo „wschód” ponownie budzi raczej lęk niż tradycyjną wzgardę. Ale z samej przekory nie da się zrobić dobrej literatury – rozpisany na wiele książek projekt Stasiuka dotyka czegoś ważniejszego, trudno uchwytnej tożsamości „wyklętego ludu ziemi”. Autor „Dukli” posługuje się w tym celu kluczowym narzędziem: empatią. To pozwala mu uciec od łatwej satyry na prowincjonalizm i umożliwia choćby zrozumienie, dlaczego komunizm mógł być po wojnie postrzegany nie jako opresja, lecz jako błogosławieństwo. Czym jest zatem „Wschód”? Balladą o geografii, pamięci i wstydzie – i niewygodnym pytaniem, czy aby na pewno jesteśmy tymi, za których chcielibyśmy uchodzić. Piotr Kofta
FILM
Przedwojenna miłość
Patrice Leconte eksperymentuje. Najpierw „Sklepem dla samobójców” zadebiutował jako autor animacji. Teraz proponuje swój pierwszy film anglojęzyczny. – Zawsze podziwiałem brytyjskich aktorów – mówi mi w rozmowie. – Ich klasę, warsztat, dystyngowanie. A w pewnym wieku człowiek już chce realizować odkładane od dawna plany. Leconte zatrudnił więc Rebeccę Hall, Alana Rickmana i Richarda Maddena i zekranizował odnalezioną kilka lat temu powieść „Na zawsze twoja” Stefana Zweiga. Austriackiego pisarza przełomu wieków XIX i XX, którego historie o dawnej Europie kino odkrywa ostatnio na nowo. – Odnalazłem w tej prozie wielkie namiętności, miłość, o jakiej dzisiaj się nie pisze – mówi reżyser. Miłosny trójkąt: bogaty właściciel fabryki z młodą żoną i jego pomocnik wywodzący się z niższych klas. Różnice społeczne i uczucie, które chciałoby się zdławić. A w tle widmo zbliżającej się wojny. „Na zawsze twoja” jest propozycją dla widzów, którzy lubią kino kostiumowe. Dosyć starodawne, miejscami toporne, ale solidne. Leconte nie uwspółcześnia na siłę, nie wywraca powieści do góry nogami. I tylko na jedno sobie pozwolił: daje widzom odrobinę więcej nadziei niż książka: – Uwielbiam Zweiga – tłumaczy. – Ale czasem potrzebuję przedrzeć się przez ciemne chmury jego tekstu i zobaczyć kawałek błękitnego nieba. Krzysztof Kwiatkowski
„NA ZAWSZE TWOJA”, REŻ. PATRICE LECONTE, UIP
FILM
Stary satyr
„WITAMY W NOWYM JORKU”, film o głośnej sprawie gwałtu Dominique’a Straussa-Kahna na hotelowej sprzątaczce, wywołał we Francji skandal. Niestety, nie artystyczny. Abel Ferrara pokazuje DSK jako człowieka uzależnionego od seksu, który wierzy we własną bezkarność. Ale razem z odstręczającym Gérardem Depardieu w głównej roli reżyser bierze go w obronę. Całość zniechęca i odraża. Krzysztof Kwiatkowski
„WITAMY W NOWYM JORKU”, REŻ. ABEL FERRARA, KINO ŚWIAT
FILM
Okup za pisarza
WRZESIEŃ 2011. Tuż po kontrowersjach związanych z książką „Mapa i terytorium” Michel Houellebecq znika, a w prasie pojawiają się domniemania o jego porwaniu. Jedną z wersji wydarzeń przedstawia Guillaume Nicloux w swoim filmie. To brawurowa satyra na francuski światek artystyczny i przekorny portret pisarza „grającego” główną rolę. Pozornie prosty, ale inteligentny film. Krzysztof Kwiatkowski
PORWANIE MICHELA HOUELLEBECQA, REŻ. GUILLAUME NICLOUX, GUTEK FILM
MUZYKA
Kolejne zwycięstwo
WSZYSCY, KTÓRZY UWAŻALI ALBUM „THE JOSHUA TREE” za szczytowe osiągnięcie zespołu U2 i nie rozumieli jego popkulturowych wycieczek, będą pozytywnie zaskoczeni powrotem muzyków do swych korzeni i wczesnych inspiracji. Mimo całej rzeszy mniej lub bardziej znanych współpracowników jest to w 100 proc. płyta zespołu U2. Muzycy Radiohead na zaoferowaniu płyty za „co łaska” nieco się przejechali, U2 poszło, wraz z wynalazcą kochanego i nienawidzonego jednocześnie iTunesa na całość, „spamując” album za darmo. Medialne halo wokół premiery i nieco pretensjonalny tytuł nie powinny nas zniechęcać. Piotr Metz
U2 „SONGS OF INNOCENCE” UNIVERSAL
MUZYKA
Klasa i styl
ADRIAN UTLEY Z PORTISHED I JIM SCLAVUNOS Z BAD SEEDS, piosenki autorstwa m.in. Nicka Cave’a, Anny Calvi i Rogera Watersa. To didaskalia nowego albumu Marianne Faithfull, która wyrosła z co najmniej paru względów na żeński odpowiednik Keitha Richardsa. Trudno ten album oceniać według standardowych kryteriów. Wokalnie pół wieku rock’n’rolla brzmi przede wszystkim stylowo w sposób niepodrabialny, repertuarowo i muzycznie przyjaciele z górnej półki zapewniają filtr jakościowy. Całość broni się czymś najbardziej ulotnym. Klasą. Piotr Metz
MARIANNE FAITHFULL „GIVE MY LOVE TO LONDON” SONIC
KSIĄŻKA
Grób dla świata
„OCZYSZCZENIE” ANDREW MILLERA opowiada o narodzinach nowoczesności – ale czyni to za pomocą zmyślnego konceptu. Jest rok 1785. Prowincjonalny inżynier dostaje od ministra zlecenie życia, ma nadzorować likwidację paryskiego Cmentarza Niewiniątek. W mogiłach sięgających 30 m w głąb ziemi leżą tam miliony trupów, a fetor śmierci przenika całą dzielnicę. Inżynier Baratte bierze się do pracy, krok po kroku dosłownie niszcząc przeszłość. Tyle że przeszłość nie odchodzi tak po prostu, z nią odchodzą też dawne słowa i znaczenia oraz ludzie. Bo amnezja musi mieć swoją cenę. Wizyjna, czuła na detal, znakomicie przełożona na polski proza. Piotr Kofta
ANDREW MILLER OCZYSZCZENIE PRZEŁ. MICHAŁ KŁOBUKOWSKI, ZNAK LITERANOVA 2014
KSIĄŻKA
Aryjska śmierć
NAPRAWDĘ SPORO ZALEŻY OD TEGO, gdzie i kiedy się człowiek urodzi – Bernhard Gunther, bliski literacki krewny Philipa Marlowe’a, urodził się w Niemczech na przełomie XIX i XX w. To wystarczyło. Bo teraz, w 1938 r., chociaż z całego serca nie cierpi nazistów, pracuje w mundurze kripo dla samego Reinharda Heydricha, badając sprawę serii brutalnych morderstw nastolatek – wszystkie one są piękne, blondwłose, niebieskookie i aryjskie w każdym calu. A „Blady przestępca” Philipa Kerra, kolejny po „Marcowych fiołkach” historyczny kryminał z Guntherem w roli głównej, to świetna, rzetelna, gorzko ironiczna książka. Piotr Kofta
PHILIP KERR BLADY PRZESTĘPCA PRZEŁ. BARBARA KOPEĆ- -UMIASTOWSKA, W.A.B. 2014
TOP 10 KINO
1. „Zanim zasnę”
reż. Rowan Joffe
MONOLITH FILMS
2. „Zostań, jeśli kochasz”
R.J. Cutler
FORUM FILM POLAND
3. „Lucy”
reż. Luc Besson
UIP
4. „Wakacje Mikołajka”
reż. Laurent Tirard
KINO ŚWIAT
5. „Jak w piekle, tak i na ziemi”
reż. John Erick Dowdle
UIP
6. „Barbie i tajemnicze drzwi”
reż. Karen Lloyd
UIP
7. „Dawca pamięci”
reż. Phillip Noyce
KINO ŚWIAT
8. „Dzwoneczek i tajemnica piratów”
reż. Peggy Holmes
DISNEY
9. „Magia w blasku księżyca”
reż. Woody Allen
KINO ŚWIAT
10. „Grawitacja”
reż. Alfonso Cuarón
WARNER BROS
DANE WEDŁUG STATYSTYK MULTIKINA DOTYCZĄ OKRESU 12-14.09.2014
TOP 10 MUZYKA
1. „Muzyka do biegania”
Różni wykonawcy
MY MUSIC
2. „Utopia”
Pawbeats
STEP RECORDS
3. „Brzask”
Skubas
KAYAX/WARNER MUSIC PL
4. „Lullaby and... the Ceaseless Roar
Robert Plant
WARNER MUSIC/WARNER MUSIC PL
5. „Mini World”
Indila
UNIVERSAL MUSIC PL
6. „Składam się z ciągłych powtórzeń”
Artur Rojek
KAYAX/AGORA
7. „Buk – akustycznie”
Kat & Roman Kostrzewski
MYSTIC PRODUCTION
8. „Reversal”
Pokahontaz
MAXFLOREC/MYSTIC PRODUCTION
9. „The Escapist”
Gaba Kulka
MYSTIC PRODUCTION
10. „Hity na czasie – lato 2014”
Różni wykonawcy
MAGIC RECORDS/UNIVERSAL MUSIC PL
TOP 10 KSIĄŻKI
1. „Moje wypieki i desery na każdą okazję”
Dorota Świątkowska
EGMONT POLSKA
2. „Wyprawa wzdłuż Amazonki”
Ed Stafford
HACHETTE POLSKA
3. „Zostań, jeśli kochasz”
Gayle Forman
NASZA KSIĘGARNIA
4. „Dary anioła. Tom 6. Miasto niebiańskiego ognia”
Cassandra Clare
MAG
5. „Władca liczb”
Marek Krajewski
SPOŁECZNY INSTYTUT WYDAWNICZY „ZNAK”
6. „Moje przepisy i pomysły”
Dorota Świątkowska
EGMONT POLSKA
7. „Inicjały zbrodni”
Sophie Hannah
WYDAWNICTWO LITERACKIE
8. „Jedyna”
Kiera Cass
JAGUAR
9. „Tęsknię za tobą”
Harlan Coben
ALBATROS
10. „Zanim zasnę”
S.J. Watson
SONIA DRAGA
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.