Lex iniusta non est lex

Lex iniusta non est lex

Dodano:   /  Zmieniono: 

W kontekście nasilających się awantur o Trybunał Konstytucyjny warto zwrócić uwagę na głośną wypowiedź Kornela Morawieckiego, gdyż pokazuje ona, jak ważna dla dobrego sprawowania władzy jest znajomość historii i filozofii prawa. Podczas dyskusji o TK powiedział on: „Prawo jest ważną rzeczą, ale prawo to nie świętość! Nad prawem jest dobro narodu! Jeżeli prawo to dobro zaburza, to nie wolno uważać tego za coś, czego nie możemy naruszyć, czego nie możemy zmienić! Prawo ma służyć nam, prawo, które nie służy narodowi, to bezprawie!”. I zawrzało.

Jedni się zachwycili, że oto mamy męża stanu, który stawia nas wyżej od bezdusznych przepisów. Inni z oburzeniem zaczęli wskazywać, że takie sformułowania brzydko pachną totalitarnymi praktykami i że jest to uderzenie w elementarną zasadę państwa prawa. I co do zasady krytycy tezy o wyższości narodu nad prawem mają rację. Uzasadnianie łamania praworządnie ustalonych norm prawnych dobrem narodu czy innej grupy społecznej (np. proletariatu), której „prawo ma służyć”, to bardzo niebezpieczna idea. To właśnie na niej opierają się teoretyczne koncepcje uzasadniające bezprawie w celurealizacji mniej lub bardziej zbrodniczych pomysłów władzy. Takim tezom należy się zatem bezwzględnie sprzeciwiać i bronić idei praworządności.

Czy jednak oznacza to, że zawsze mamy poddawać się bezwzględnej machinie przepisów? I tu dochodzimy do sedna problemu. Ufam, że Kornel Morawiecki miał dobre intencje, wypowiadając cytowane słowa, a ten bardzo źle brzmiący błąd wynika z niedostatecznej wiedzy w zakresie filozofii prawa. Jeśli chciał on bowiem podkreślić fakt, że nie możemy bezwzględnie podporządkowywać się każdemu prawu niezależnie od wartości etycznej jego norm, to znaczy, że po prostu nieświadomie odwołał się do niewłaściwego niemieckiego prawnika.

Zamiast bowiem użycia semantyki wskazującej na ideologiczny flirt z Carlem Schmittem, który uzasadniał działanie suwerena ponad prawem, powinien był odwołać się do Gustava Radbrucha. Ten drugi był twórcą koncepcji, która powstała właśnie w reakcji na nadużycia reżimu nazistowskiego, wynikające ze skrajnie pozytywistycznego podejścia do prawa, zgodnie z którym prawo zapisane w ustawach obowiązuje nas z racji tego, że zostało uchwalone przez suwerena.Ogrom zbrodni dokonanych w świetle takiego pozytywistycznie rozumianego prawa sprawił, że Radbruch ukuł swoją słynną formułę, iż prawo, które jest rażąco niesprawiedliwe, traci przymiot obowiązującego prawa. Inaczej mówiąc: istnieją normy, które ze względu na ich rażącą niezgodność z podstawowymi normami moralnymi nie uzyskują powagi prawa, a są jedynie ustawowym bezprawiem. I do tej koncepcji warto się odwoływać i o niej pamię tać. �

* Prezes Stowarzyszenia KoLiber

Więcej możesz przeczytać w 51/2015 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 51/2015 (1716)

  • Bezbronni pychą własnych elit13 gru 2015, 20:00Gdyby jedyną miarą dobrobytu i bezpieczeństwa było tempo, w jakim zbliżamy się do najbogatszych państw Europy, to perspektywy wyglądałyby nieźle. Już dziś w połowie tak bogaci, rośniemy szybciej niż średnia strefy euro. Z prężnym rynkiem...3
  • SKANER13 gru 2015, 20:00SŁUŻBA ZDROWIA 13 lat w kolejce do lekarza Kolejki w służbie zdrowia nie maleją. Według kolejnego raportu Fundacji WHC pacjenci oczekują na wizytę do lekarza średnio blisko trzy miesiące (dane za październik i listopad). Długość kolejek w służbie...9
  • ZDARZYŁO SIĘ JUTRO13 gru 2015, 20:00Historia histerii, Toruńska Kempa i fejkowe trollowanie Ryszarda Swetru, czyli cotygodniowa parada atrakcji.16
  • Szok po przejęciu władzy13 gru 2015, 20:00Rząd Beaty Szydło wysłał do obywateli tyle sprzecznych sygnałów, że prawdopodobnie wyczerpał limit do końca kadencji. Na dodatek prezydent Andrzej Duda zaskoczył nowy gabinet dwiema kosztownymi ustawami, które przygotował bez konsultacji z nim.20
  • Jaka promocja jest… nie każdy widzi13 gru 2015, 20:00Turystyka Prawie 90 proc. działań mających zachęcić turystów zagranicznych do przyjazdu do Polski jest, co zrozumiałe, realizowanych za granicą. To powoduje, że tak naprawdę niewiele osób wie, w jaki sposób promowany jest nasz kraj. A przecież...23
  • Kupowaliśmy broń bez strategii13 gru 2015, 20:00Nie mamy takiego sprzętu, który byłby w stanie przeciwdziałać głównym zagrożeniom. Co z tego, że mamy myśliwce, jeśli nie mają systemów, aby uchronić się przed zestrzeleniem – mówi „Wprost” Bartosz Kownacki, wiceminister obrony...24
  • Państwo w kryzysie13 gru 2015, 20:00Demokracja konstytucyjna wiąże rządy większości z regułami gry, których organy państwa i obywatele powinni przestrzegać. Jeśli reguły te faworyzują interes grup aktualnie dominujących, będą obowiązywać tylko tak długo, jak trwa ta dominacja....27
  • Zmiany rozpisane na godziny13 gru 2015, 20:00W spółkach z udziałem Skarbu Państwa trwa przeliczanie kontraktów menedżerskich. Prezesi kalkulują, czy bardziej im się opłaca podać do dymisji, czy czekać na zwolnienie. Czasu zostaje mało, bo zmiany w spółkach mają się zakończyć w styczniu.28
  • Przykrótki pakiet demokratyczny13 gru 2015, 20:00Rządząca partia zamierza zwiększyć uprawnienia opozycji. Jednak nie tak bardzo, jak proponowała, gdy sama nią była.30
  • Sędziom chodzi o kasę13 gru 2015, 20:00W tej nowelizacji zapisano podwyżki dla sędziów TK, sześciomiesięczne odprawy, czy zwroty ryczałtów mieszkaniowych. Czy sędzia Rzepliński milczał, bo miał interes, czy milczał, bo nie wiedział, co się dzieje? W obu przypadkach jest to dla niego...32
  • PO będzie łowiła na lewicy13 gru 2015, 20:00Platforma próbuje budować szeroki front centrolewicowy. Były lider lewicy Grzegorz Napieralski, który do Senatu dostał się z listy PO, rozpoczął wewnętrzną kampanię w sprawie transferów z SLD.34
  • Tarcza czy atomowy miecz13 gru 2015, 20:00Rząd zrobił mocne wejście w temat sądownictwa i obronności. O kwestiach prawnych niech piszą prawnicy. Dodam tylko, że statystycznie dużo częstsze jest rozstrzyganie przez sądy różnych instancji – od powszechnych po TK – na korzyść...35
  • Dać siebie pod choinkę13 gru 2015, 20:00Zamiast obdarowywać bliskich kolejną parą skarpet czy zestawem kosmetyków wolą wysłać paczkę do domu dziecka. W Polsce kiełkuje właśnie nowa świąteczna moda – na rezygnację z prezentów na rzecz potrzebujących.36
  • Ciśnienie na gimnazja13 gru 2015, 20:00Reforma programowa jest niezbędna, a czteroletnie liceum wydaje się lepszym rozwiązaniem, jeżeli chcemy dać uczelniom lepiej wykształconych maturzystów – mówi „Wprost” Anna Zalewska, minister edukacji narodowej.40
  • Lex iniusta non est lex13 gru 2015, 20:00W kontekście nasilających się awantur o Trybunał Konstytucyjny warto zwrócić uwagę na głośną wypowiedź Kornela Morawieckiego, gdyż pokazuje ona, jak ważna dla dobrego sprawowania władzy jest znajomość historii i filozofii prawa. Podczas dyskusji o...43
  • Nie jedź głodny na zakupy13 gru 2015, 20:00Jeśli tylko możesz, przemyśl, czy warto zabierać do sklepu dzieci. Bez nich łatwiej ograniczysz ilość śmieciowego jedzenia w koszyku, a co za tym idzie, sporo oszczędzisz – mówi „Wprost” kucharz Pascal Brodnicki.44
  • Z energią do niższych cen13 gru 2015, 20:00Dzięki liberalizacji rynku energii pojawiło się mnóstwo firm oferujących tańszy prąd i gaz. Za ten biznes biorą się nawet operatorzy komórek czy telewizji kablowych. Dla klientów to dobra wiadomość, ale czają się też pułapki.48
  • O pułapkach w polityce monetarnej13 gru 2015, 20:00Amerykańscy ekonomiści Carmen Reinhart i Kenneth Rogoff w 2010 r. opublikowali tekst, w którym dowodzili, iż przekroczenie przez dług publiczny pułapu 90 proc. PKB powinno prowadzić do spadku tempa rozwoju gospodarczego, a nawet możliwości...51
  • Niebezpieczny czynnik ludzki13 gru 2015, 20:00Stara prawda, że człowiek jest najsłabszym ogniwem zabezpieczeń, pozostaje aktualna. Przekonują się o tym również przedsiębiorcy.52
  • IT – zawód z przyszłością13 gru 2015, 20:00Sektor IT to bardzo specyficzna część trudnego w dzisiejszych czasach rynku pracy. To najmłodszy, a przy tym najprężniej rozwijający się obszar branżowy w kraju. O sytuacji w branży IT mówi Mariusz Mendygrał, kierownik zespołu rekrutacji w firmie...53
  • Rozwijają skrzydła za granicą13 gru 2015, 20:00Rodzimy rynek stał się zbyt ciasny nie tylko dla państwowych gigantów, ale również dla prywatnych firm, które mają ambicje liczyć się w Europie i na świecie. Potwierdza to ranking „Wprost” największych inwestycji zagranicznych polskich...54
  • NAJWIĘKSZE POLSKIE PRZEDSIĘBIORSTWA ODNOSZĄCE SUKCESY POZA KRAJEM13 gru 2015, 20:00MIEJSCE NAZWA FIRMY KRAJ DZIAŁALNOŚCI BRANŻAUDZIAŁ W PRZYCHODACH SPÓŁEK MATEK (PROC.) PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY W 2014 R. (MLD ZŁ) WŁAŚCICIEL POSIADANY PAKIET AKCJI (PROC.) 1 Grupa Orlen Lietuva Litwa paliwowa 19 589 18,3 PKN Orlen 100 2 Grupa...56
  • Lider z Polski13 gru 2015, 20:00Zagraniczne akwizycje, inwestycje, udział w międzynarodowych stowarzyszeniach – Grupa Azoty buduje globalną markę. A wszystko w wyścigu o tytuł najsilniejszego gracza w branży chemicznej w Europie.58
  • HOSSA BESSA13 gru 2015, 20:00Strzyżenie prezesów Kolejna odsłona walki Komisji Nadzoru Finansowego z działającymi w kraju bankami. Były już kary finansowe albo zakaz wypłaty dywidendy. Teraz przyszedł czas na obcinanie pensji prezesów. KNF chce, żeby banki wprowadziły...60
  • Francuski front Putina13 gru 2015, 20:00Kreml zainwestował miliony euro we Front Narodowy. Wyniki wyborów regionalnych we Francji wskazują, że to była opłacalna inwestycja.62
  • Krymski blackout polityczny13 gru 2015, 20:00Odłączając Krym od dostaw prądu, Tatarzy rozpętali kolejny wątek wojny hybrydowej między Kijowem a Moskwą. Tym razem jednak karty rozdaje Ukraina.66
  • Największykoszmar Zachodu13 gru 2015, 20:00Przeraża was okrucieństwo i fanatyzm Daeszu? To przygotujcie się na długi marsz wojowników Proroka, których nikt nie chce albo nie potrafi zatrzymać.68
  • Oblubienice dżihadu13 gru 2015, 20:00Porzucają wygodne życie, by rodzić dzieci bojownikom Państwa Islamskiego. W rzeczywistości czekają na nie poniżenie i śmierć.72
  • Gwiezdne wojny z marką13 gru 2015, 20:00„Gwiezdne wojny” – jedna z najmocniejszych marek na świecie – atakują nas dziś zewsząd. A przecież to tylko cykl filmów, którego siódma część „Przebudzenie mocy” wchodzi właśnie do kin. No właśnie, czy na pewno...74
  • Piwo. Za każdym gatunkiem stoi historia.13 gru 2015, 20:00Tradycja warzenia piwa jest tak stara jak nasza cywilizacja. Wraz z jej rozwojem, rozwijały się kolejne piwne style i powstawały nowe gatunki.77
  • Rosja zawsze ma trudny czas13 gru 2015, 20:00Przeciętny Rosjanin nie rozumie historycznych pretensji Polaków. Mało kto wie, że w 1939 r. ZSRR razem z Hitlerem zaatakował II RP. Gdybym użył określenia „rosyjski okupant”, dostałoby mi się od rodaków – mówi Iwan Wyrypajew,...78
  • Myśl w koncentracie13 gru 2015, 20:00„Kiedy znalazłem się na dnie, usłyszałem pukanie od spodu” – dzięki dziesiątkom paradoksalnych „myśli nieuczesanych” Stanisław Jerzy Lec zdobył światową sławę.80
  • Szata czyni bohatera13 gru 2015, 20:00Wymyślamy nie odzienie wierzchnie, tylko bohaterów – mówi „Wprost” Sandy Powell, autorka kostiumów m.in. do „Zakochanego Szekspira” i „Gangów Nowego Jorku”.82
  • Falangiści Hitlera13 gru 2015, 20:00Prawie 50 tys. Hiszpanów walczyło w szeregach Wehrmachtu na froncie wschodnim. Niemcy do dziś wypłacają weteranom renty za wierną służbę III Rzeszy.86
  • Szpiedzy nastrojów13 gru 2015, 20:00„Ziarnko do ziarnka i dla wywiadu zbierze się miarka” – tak komentowano w prasie nikłość prokuratorskich zarzutów wobec sądzonych zdrajców ojczyzny.90
  • Wnioski z ratowania General Motors w polskim prawie upadłościowym13 gru 2015, 20:00Specjalizuje się w prawie upadłościowym i restrukturyzacyjnym oraz prawie handlowym. Radca prawny i wspólnik w Kancelarii Zimmerman i Wspólnicy sp.k.93
  • Cieplarniane szaleństwo13 gru 2015, 20:00Nie ma naukowej debaty na temat teorii ocieplenia klimatu. Jej zwolennicy nie chcą słyszeć o żadnych wątpliwościach, a sceptycy wolą milczeć, żeby nie stracić pracy.94
  • Świecki dogmat13 gru 2015, 20:00Lobbing zwolenników teorii globalnego ocieplenia jest tak silny, że media boją się przedstawiać sceptyczne opinie na ten temat. To bardzo wpływowa, w większości antyrynkowa inteligencja, opłacana z podatków, która wierzy, że państwo może wpływać...95