Sąd ostateczny

Dodano:   /  Zmieniono: 
Trybunał Konstytucyjny sformułował podstawowe zasady państwa prawnego
- 17 października - dwa lata po wejściu w życie konstytucji z 2 kwietnia 1997 r. - orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego staną się ostateczne. Z mapy naszego kontynentu znika wreszcie ostatni europejski sąd konstytucyjny, nie mający kompetencji do wydawania ostatecznych orzeczeń. Urzeczywistni się konstytucyjna zasada trójpodziału władzy w demokratycznym państwie. Możliwość odrzucenia orzeczenia TK przez Sejm była z tą zasadą niezgodna.

Definitywność orzeczeń nakłada na nas jeszcze większą odpowiedzialność. TK nie może się już pomylić w swoich rozstrzygnięciach. Wpływają one nie tylko na kształt naszego systemu prawnego, ale i całej demokracji. Obecnie toczą się przed trybunałem sprawy dotyczące różnych dziedzin życia, na przykład czynszów regulowanych i prawa własności, odpłatności za studia, użytkowania wieczystego, ustroju Warszawy czy dziedziczenia gospodarstw rolnych. Do TK trafiają sprawy, którym na wcześniejszych etapach towarzyszy zazwyczaj emocjonalnie zabarwiona i stricte polityczna dyskusja. Rozstrzygnięcia trybunału będą definitywnie kończyć takie właśnie żywiołowe debaty - poprzez odwołanie się do zobiektywizowanych racji prawnych, a nie do kryteriów politycznych. W pierwotnym kształcie TK miał ograniczoną możliwość badania konstytucyjności ustaw. Zdarzało się, że Sejm ignorował orzeczenia trybunału. Dopiero w 1993 r. TK przyjął uchwałę stanowiącą, że nieodrzucenie orzeczenia trybunału przez Sejm w ciągu sześciu miesięcy od jego wydania powoduje, że nabiera ono mocy obowiązującej. Mimo tych barier, to właśnie TK sformułował i utrwalił podstawowe zasady państwa prawnego, w tym prawo do sądu, zasadę proporcjonalności w ograniczaniu podstawowych praw i wolności człowieka, ochronę praw nabytych, prawo do ochrony życia prywatnego, zakaz działania prawa wstecz. Orzecznictwo określiło kontury i treść takich wartości, jak ochrona życia ludzkiego, sprawiedliwość społeczna, niezawisłość sędziowska, zasada równego traktowania, wolność gospodarcza, swoboda sumienia i wyznania. Miało wpływ na uporządkowanie trybu postępowania legislacyjnego i zwiększenie przejrzystości podstawowych regulacji prawa podatkowego. Praktycznie wszystkie ważne problemy transformacji ustrojowej znalazły odzwierciedlenie w orzecznictwie trybunału. Stworzyło ono zatem warunki do ewolucyjnego przechodzenia do nowego systemu. Trybunał nie unikał rozstrzygania na gruncie konstytucyjnych zasad ostrych dylematów związanych z komunistyczną przeszłością, m.in. oceny ustaw lustracyjnych. Dwa lata temu w polskim systemie prawnym pojawiła się możliwość wnoszenia indywidualnej skargi konstytucyjnej do TK. Obecnie instytucja ta zakorzeniła się w świadomości prawnej - rozpoznaliśmy już ponad 330 skarg. Oznacza to, że każdy z nas zyskuje realny wpływ na kształt prawa w Polsce.
Więcej możesz przeczytać w 42/1999 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.