Test

Jedną z wiadomości ze świata, którą podało w ubiegłym tygodniu Polskie Radio, była sensacja dyplomatyczna z Londynu. Ambasador Republiki Czeskiej Pavel Seifter postanowił poświęcić weekend na mycie okien w jednym z biurowców nad Tamizą. "Skoro przez lata mogłem zarabiać na życie, myjąc praskie okna - powiedział ambasador - bo na żadną inną aktywność zawodową reżim mi nie pozwalał, trzeba spróbować, czy potrafię to jeszcze robić". Czeski dyplomata przeznaczył gratyfikację za tę pracę na cele charytatywne. Wiadomość kończyła chłodna informacja, że ambasador czeka na zgodę szefa MSZ, aby pogwałcić protokół, wsiadając z kubełkiem i szczotką do windy wieżowca. Wszyscy, którzy przeczytali "Nieznośną lekkość bytu" Milana Kundery, docenią subtelność gestu czeskiego ambasadora.
Test ten przypomina mi o innym antidotum na zawrót głowy od sukcesu, opisanym przez Sołżenicyna. Nawet na wygnaniu raz na rok urządzał on sobie dzień zeka - zakljuczonnego. W tym dniu łagiernej ascezy gotował sobie obozową zupę, by nie zapomnieć, kim był i że ocalał po to, by dać świadectwo.
Te przykłady nie tylko imponują wiernością sobie. Są indywidualnym testem wolności. Tylko wtedy jesteśmy wolni, gdy umiemy w każdej chwili opuścić gabinety, lśniące marmurowe posadzki i rozstać się z atrybutami władzy czy prestiżu związanymi z publiczną rolą. I że stać nas na to tak samo, jak niegdyś czuliśmy się wolni, myjąc okna czy jedząc więzienną zupę. Im bardziej rynek, pieniądz i frazes polityczny zamykają nas w świecie banalnej konsumpcji, tym bardziej warto poddać się testowi prawdy. Choćby na chwilę. To przecież historyczna chwila - 31 sierpnia 1980 r. - zdecydowała o tym, że mury runęły. Nigdy nie dość ćwiczeń przygotowawczych. Ku przestrodze kombatantów prawdziwych i fałszywych.