Absurd skargi nadzwyczajnej
Artykuł sponsorowany

Absurd skargi nadzwyczajnej

Wymiar sprawiedliwości, zdjęcie ilustracyjne
Wymiar sprawiedliwości, zdjęcie ilustracyjne Źródło: Fotolia / fot. Brian Jackson
Wraz z początkiem kwietnia do grona nadzwyczajnych środków zaskarżenia dołączyła szumnie zapowiadana skarga nadzwyczajna. Nowe rozwiązanie umożliwia naprawienie sądowych krzywd, a z drugiej strony – sprzyja wydłużaniu się w nieskończoność postępowań sądowych oraz wznawianiu spraw nawet sprzed 20 lat. Mimo sporego zainteresowania ze strony obywateli eksperci nadal widzą więcej wad skargi nadzwyczajnej niż jej zalet.

Przesłanki wniesienia skargi

Skarga nadzwyczajna jest środkiem subsydiarnym, przysługuje jedynie wtedy, gdy nie zachodzi możliwość uchylenia lub zmiany orzeczenia w drodze innego rodzaju nadzwyczajnych środków zaskarżenia. Można ją wnieść od kończącego postępowanie prawomocnego rozstrzygnięcia sądu powszechnego lub wojskowego, jeżeli jest to niezbędne dla zapewnienia praworządności oraz sprawiedliwości społecznej, a orzeczenie narusza konstytucyjne zasady wolności i prawa człowieka. Skarga może zostać wniesiona, gdy orzeczenie rażąco narusza prawo lub gdy zachodzi oczywista sprzeczność zebranego w sprawie materiału dowodowego z ustaleniami sądu. Wprowadzone rozwiązanie może zatem służyć do zakwestionowania prawie każdego prawomocnego orzeczenia sądowego. Skorzystanie z nowego instrumentu nie jest możliwe w przypadku postanowienia o przysposobieniu, wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa, jego unieważnienie bądź rozwód, gdy chociaż jedna ze stron po jego uprawomocnieniu zawarła nowy związek małżeński. Skarga nie może być także wniesiona w sprawach wykroczeń i nadużyć skarbowych. Jeżeli zostanie złożona w sprawie, w której wcześniej rozpoznawana była kasacja lub skarga kasacyjna, to wówczas nie będzie można jej oprzeć na wcześniejszych zarzutach.

Podmioty uprawnione do wniesienia skargi

Skargę mogą wnieść tylko rzecznik praw obywatelskich i prokurator generalny oraz uprawnieni do jej złożenia wyłącznie w sprawach należących do ich właściwości: rzecznik praw dziecka, prezes Prokuratorii Generalnej RP, rzecznik praw pacjenta, rzecznik finansowy, przewodniczący KNF i prezes UOKiK. Aby więc wnieść skargę, należy się zwrócić z wnioskiem do jednego ze wspomnianych organów i zainteresować go sprawą. Organ będzie miał obowiązek przeanalizować go i zapoznać się z aktami. Może odmówić sporządzenia i wniesienia skargi, gdy stwierdzi, że byłaby ona nieuzasadniona lub istnieją negatywne przesłanki do jej wniesienia.

Terminy do złożenia skargi

Skargę będzie można wnieść w ciągu pięciu lat od uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia, gdy wniesiono kasację lub skargę kasacyjną w terminie roku od ich rozpoznania. Jednocześnie niedopuszczalne jest uwzględnienie skargi wniesionej na niekorzyść oskarżonego, gdy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia minął ponad rok. Jeżeli zaś od uprawomocnienia się orzeczenia upłynęło pięć lat, a wywołało ono nieodwracalne skutki prawne, Sąd Najwyższy będzie mógł ograniczyć się do stwierdzenia, że zaskarżone orzeczenie wydano z naruszeniem prawa.

Absurd skargi nadzwyczajnej

Skarga może się wydawać dobrym rozwiązaniem, jednak budzi sporo kontrowersji. Po pierwsze, skąd pewność, że ponowne rozpatrzenie sprawy zakończy się sprawiedliwym rozstrzygnięciem – niektóre akta są niszczone lub giną, świadkowie umierają, a pamięć żyjących się zaciera. Odtwarzanie materiałów dowodowych jest procesem niezwykle czasochłonnym. Prawdopodobieństwo, że rozstrzygnięcie sprawy sprzed lat zakończy się sukcesem, jest bardzo małe.

Po drugie, wymogi złożenia skargi są na tyle ogólne, że organ polityczny subiektywnie podejmuje decyzję o tym, które wyroki mogą zostać wzruszone. Czy istnieje lepsze narzędzie nacisku niż możliwość zmiany prawomocnego wyroku?

Fundamentalną wartością państwa prawa jest zaufanie, że ostateczne rozstrzygnięcie sądowe rzeczywiście jest ostateczne. Wprowadzenie skargi nadzwyczajnej powoduje, że nie jest ono ostateczne. Słabością polskiego sądownictwa są niekończące się postępowania, które idea skargi jeszcze wydłuży.

Czy wprowadzenie skargi nadzwyczajnej naprawdę było niezbędne?

Skarga nadzwyczajna to środek, który powiela istniejące rozwiązania, narusza zasadę pewności prawa, a politykom daje kolejny instrument wpływu na sądownictwo. Zamiast leczyć problemy wymiaru sprawiedliwości i przywracać poczucie sprawiedliwości, potęguje przedłużanie się postępowania i wprowadza konflikty.

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców.

radca prawny Robert Nogacki
założyciel Kancelarii Prawnej Skarbiec

Źródło: Portal Skarbiec.biz