Pomnik polskiego emigranta

Uroczystościom przewodniczyli lord major Portsmouth i ambasador RP Stanisław Komorowski. Pomnik w kształcie obelisku z krzyżem i  dwóch skrzydeł z tablicami, jest symbolicznym wyrazem wdzięczności powojennej polskiej emigracji za gościnność okazaną przez społeczność Portsmouth uchodźcom z Polski.

Powstańcy (w tym jedna kobieta, żona oficera) po upadku insurekcji byli internowani przez władze pruskie. Uwolniono ich pod warunkiem, że udadzą się na banicję do USA. Silna burza w  drodze zmusiła ich do szukania schronienia w Portsmouth, gdzie zdecydowali się pozostać.

Za tym, żeby nie płynąć dalej przemawiało także i to, że z  Portsmouth mieli bliżej do Paryża - głównego ośrodka Wielkiej Emigracji, z którego działalnością łączyli nadzieje na powrót do  kraju.

Żołnierze, w których było 13 kawalerów orderu Virtuti Militari i  37 weteranów słynnego Pułku Czwartaków, zamieszkali w koszarach portowych, gdzie nie mogąc się zasymilować przeważnie żyli w nędzy.

Większość pochowano na cmentarzu Kingston w nieoznakowanych grobach.

Próby upamiętnienia pierwszego na większą skalę osadnictwa polskiego na Wyspach podjęło się w stuletnią rocznicę przybycia okrętu do Portsmouth koło kombatantów 4. Pułku Piechoty Legionów w  Londynie - spadkobierców tradycji Czwartaków z Powstania Listopadowego.

Prace finansowane ze składek społecznych rozpoczęto w 1968 roku i  kontynuowano do 1971 roku. Osobno do 1977 roku trwały prace nad tablicami. Prac nie udało się zakończyć z powodu śmierci organizatorów i powrócono do nich dopiero w ostatnich latach.

W niedzielnych uroczystościach wzięły udział poczty sztandarowe kombatantów Polskich Sił Zbrojnych, młodzież z sobotnich szkół polskich, harcerze, działacze polonijni, przedstawiciele władz miejskich Portsmouth i Anglicy mający związki z Polską.

em, pap