W czwartek 28 września miało miejsce uroczyste otwarcie nowego gmachu Muzeum Historii Polski, a już kolejnego dnia od godziny 13.00 Muzeum Historii Polski otworzyło swoje progi dla zwiedzających. Do niedzieli 1 października trwa Festiwal Otwarcia, podczas którego inauguracyjną wystawę czasową „Wielkie i małe historie. Tworzenie kolekcji Muzeum Historii Polski” można zwiedzać zupełnie za darmo. Na zwiedzających czeka również wiele atrakcji, zarówno ze wstępem wolnym, jak i takich, na które wcześniej rozdano wejściówki. Do tych drugich zalicza się specjalny koncert sanah.
Prezydent: Muzeum największe i absolutnie najnowocześniejsze
W oficjalnej inauguracji Muzeum Historii Polski wzięli udział przedstawiciele najwyższych polskich władz. Na uroczystym otwarciu byli m.in. prezydent Andrzej Duda z małżonką, premier Mateusz Morawiecki, prezes Trybunału Konstytucyjnego Julia Przyłębska, wicepremier Jarosław Kaczyński, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński, a także parlamentarzyści, europarlamentarzyści, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego oraz przedstawiciele związków wyznaniowych.
– To wydarzenie, które w autentyczny sposób chwyta mnie za serce – mówił podczas uroczystości otwarcia muzeum prezydent Andrzej Duda. – Powinien tutaj przed państwem stać pan prezydent prof. Lech Kaczyński. To było jego marzenie, to była jego idea, aby takie właśnie Muzeum Historii Polski powstało. Uważał to za jedno z najważniejszych zadań, które powinni zrealizować ci, którzy ponoszą odpowiedzialność za Rzeczpospolitą dla przyszłych pokoleń – dodał.
Prezydent mówił, że Muzeum Historii Polski to „muzeum największe, z całą pewnością najpiękniejsze w tej chwili w Polsce i absolutnie najnowocześniejsze”. – Wyobrażam sobie już te tłumy pielgrzymujących tutaj grup z całej Polski, młodzieży z naszych szkół, ten wspaniały proces edukacji, który będzie następował w tym gmachu. Gmachu, który będzie przyciągał samym swoim pięknem, swoją monumentalnością i niezwykłą nowoczesnością prezentacji – mówił prezydent. – Jeszcze raz ogromnie dziękuję za to, że mam ten wielki zaszczyt i przyjemność być z Państwem tu dziś i móc stanowić grupę tych pierwszych, na oczach których następuje otwarcie tego niezwykłego obiektu, który, nie mam żadnych wątpliwości, będzie kształtował przyszłą Rzeczpospolitą – podkreślił.
Głos zabrał również premier Mateusz Morawiecki, który zwrócił uwagę, że siedziba Muzeum od momentu jego powołania w 2006 roku powstawała 17 lat, z czego budowa muzeum na warszawskiej Cytadeli została zatwierdzona dopiero na przełomie 2015 i 2016 roku.
– Przez wiele lat mówiono, że nie ma środków, nie ma woli do wybudowania, ale myślę, że niestety trzeba powiedzieć, że brakowało jeszcze czegoś. Brakowało przede wszystkim wiary w to, że takie miejsce jest potrzebne do budowania polskiej tożsamości, do budowania i umacniania polskiej dumy – stwierdził Morawiecki. – To fatum zostało wreszcie przełamane. Dzisiaj Muzeum Historii Polski będzie służyło wszystkim pokoleniom i wszystkim mieszkańcom Polski i każdy mieszkaniec każdej miejscowości jest tutaj zaproszony – podkreślił.
„Największa inwestycja w dziedzinie kultury”
– To jest największa inwestycja państwa polskiego w dziedzinie kultury – podkreślił z kolei minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński. – Największa i na pewno najważniejsza spośród ponad 300 projektów muzealnych i prawie 8 tysięcy inwestycji w kulturze zrealizowanych w ciągu ostatnich niespełna 8 lat. Nie tylko dlatego, że liczy 45 tysięcy metrów kwadratowych, 800 pomieszczeń i prawie 9 tysięcy metrów kwadratowych powierzchni wystaw i nie tylko dlatego, że ta przestrzeń muzealna jest przemyślana i dopracowana, ale przede wszystkim dlatego, że dokładnie tak powinno wyglądać miejsce, które będzie mieścić w sobie opowieść o tysiącu z górą lat historii Polski i Polaków, państwa i narodu – dodał.
Gliński nawiązał również do długiego czasu powstawania muzeum. – Wreszcie, po ponad trzydziestu latach wolnej Rzeczypospolitej i bez mała dwudziestu od powołania instytucji, ale pięć lat po wbiciu pierwszych łopat w tym miejscu i po wmurowaniu kamienia węgielnego, możemy z dumą zaprezentować piękny gmach tego muzeum, jego stałą siedzibę – mówił szef MKiDN. – Imponująca fasada budynku stanowi metaforę naszych dziejów: nic bowiem nie dzieje się w oderwaniu od przeszłości, a najtrwalszym spoiwem wspólnoty jest tradycja. Tak właśnie można rozumieć poziome kamienne pasy, symbolizujące zachodzące po sobie, nawarstwiające się procesy społeczne i kulturowe. Ale także pęknięcia procesów historycznych, trudny i burzliwy niekiedy brak ciągłości dziejów. Pieczołowicie dobrane reliefy symbolizują bogactwo kultury materialnej ziem polskich: od średniowiecza aż po współczesność. Wszystko to razem składa się na symboliczną opowieść o dokonaniach Polaków. Opowieść, na którą niepodległa Polska czekała zbyt długo – dodał.
Jako ostatni z mówców głos zabrał dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro. – Historia bywa przedmiotem sporu. Historia nas łączy, ale czasami również dzieli. Chcielibyśmy, żeby to miejsce było przedmiotem naszej dumy, opowieści o wspaniałych naszych osiągnięciach, ale również miejscem dialogu, a czasami sporu – mówił. – Chcielibyśmy, żebyśmy byli takim muzeum, w którym toczy się walka o lepszą Polskę, o lepsze rozumienie historii, ale też o lepszą przyszłość. Chcielibyśmy, żeby to było również miejscem dialogu. Zależy nam na dialogu i wewnątrz Polski, ale również na skalę międzynarodową. Szczególną wagę przywiązujemy do dialogu i dyskusji z tymi narodami, które kiedyś tworzyły Rzeczpospolitą – podkreślał, zwracając się do obecnych na sali ambasadorów Litwy, Ukrainy, Izraela i przedstawicieli opozycji białoruskiej.
Dyrektor MHP nawiązał do tytułu inauguracyjnej wystawy „Wielkie i małe historie. Tworzenie kolekcji Muzeum Historii Polski”. – Chodzi o to, że historia, którą opowiemy, to jest historia, która dotyczy zarówno wielkich wydarzeń historycznych i takich ikonicznych obiektów historycznych, skrzydeł husarskich, wielkich pomnikowych dokumentów jak unia lubelska czy konfederacja warszawska, ale interesuje nas również historia pozornie może mała, losów ludzkich. Losów często trudnych, czasami dramatycznych – stwierdził. – Ta historia składa się na historię naszego narodu. Historia wielkich wydarzeń, historia wielkich dokonań, wielkich polityków, wielkich artystów, ale również ludzi czasami anonimowych, którzy pracowali, walczyli, czasami umierali dla ojczyzny. To jest główne przesłanie tej wystawy, którą inaugurujemy – podkreślił.
Po przemówieniach zaproszonych gości w głównym holu Muzeum odbyło się uroczyste odśpiewanie hymnu nardowego, modlitwa ekumeniczna i poświecenie gmachu, a następnie jego symboliczne otwarcie. Następnie para prezydencka i inni zaproszeni goście mogli zwiedzić wystawę czasową.
Wystawa czasowa
Na otwarcie stałej wystawy przyjdzie nam czekać jeszcze przynajmniej 2,5 roku. Jednak na inaugurację gmachu muzeum została przygotowana wystawa czasowa „Wielkie i małe historie. Tworzenie kolekcji Muzeum Historii Polski”. Twórcy MHP przy pomocy ponad pięciuset eksponatów z liczących łącznie już ponad 60 tysięcy zabytków zbiorów Muzeum opowiadają na niej o różnych typach obiektów, które znajdują się w muzealnych zbiorach.
„Stanowią one panoramę polskich dziejów, rysując rozmaite konteksty – polityczne, cywilizacyjne i kulturalne. Znajdziemy wśród nich dzieła sztuki i rzemiosła, zabytki o kluczowym znaczeniu dla historii Polski i Polaków, ale także pozornie zwyczajne przedmioty, które często były świadkami poruszających losów ich właścicieli. To opowieści odwołujące się nie tylko do naszej wiedzy, ale też do pamięci i emocji” – opisuje Muzeum.
Na wystawie można zobaczyć zarówno działa sztuki, takie jak cykl opowiadających o polskiej historii siedmiu obrazów Bractwa św. Łukasza namalowanych na Wystawę Światową w Nowym Jorku w 1939 roku, zabytków takich jak kolekcja staropolskich pasów kontuszowych i dawnego uzbrojenia, czy przedmiotów związanych z rozwojem nauki w dawnej Rzeczpospolitej, ale również tzw. Polskę Enigmę, czyli skonstruowaną w czasie II wojny światowej dzięki pracy polskich kryptologów kopię niemieckiej maszyny szyfrującej.
Wystawa opowiada zarówno o obiektach pozyskanych od darczyńców, takich jak na przykład mundury gen. Stanisława Maczka oraz mundur service dress Samodzielnej Brygady Spadochronowej, należący do legendarnego żołnierza AK Ryszarda Białousa, czy właz do „łodzi podwodnej”, czyli tajnej żoliborskiej radiostacji Armii Krajowej z ul. Fortecznej 4, jak również o pozyskaniu znalezisk archeologicznych takich jak te wydobyte kilka lat temu z dna Wisły, które zatonęły podczas potopu szwedzkiego.
Częścią ekspozycji są także przedmioty codziennego użytku związane ze współczesnością, takie jak maseczki z czasu pandemii COVID-19, czy podziurawiony kulami w czasie trwającej wciąż wojny fragment karoserii ukraińskiego samochód. Innym typem prezentowanych obiektów są wykonane z niezwykłym kunsztem kopie konserwatorskiej dwóch z najważniejszych polskich dokumentów staropolskich, czyli aktu unii lubelskiej i konfederacji warszawskiej.
Na wystawie można również samu przymierzyć pas kontuszowy, czy obejrzeć mapę przedstawiającą z jakich części świata sprowadzono do muzeum różne obiekty.
Festiwal Otwarcia Muzeum Historii Polski
Pierwsi zwiedzający, którzy wcześniej zgłosili się po specjalne wejściówki mogli zwiedzić ekspozycję już w nocy z czwartku na piątek. Przybyłych po nowym gmachu muzeum i wystawie oprowadzali minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński oraz dyrektor MHP Robert Kostro.
Do niedzieli 1 października w ramach Festiwalu Otwarcia zwiedzanie Muzeum Historii Polski jest bezpłatne, a od 2 października do 11 listopada 2023 roku bilet wstępu na wystawę czasową będzie kosztował jedynie 1 zł.
W czasie Festiwalu Otwarcia na przybyłych czekają liczne atrakcje, w tym oprowadzania kuratorskie po wystawie, gra terenowa z udziałem grup rekonstrukcyjnych, pokazy filmów, spektakle dla dzieci i warsztaty dla młodszych i starszych.
W sobotę 30 września w godz. 17.00 – 18.15 zwiedzający mogą wziąć udział w debacie podzielonej na dwie części: „Jak mówić o historii, żeby nas słuchano. Historia na scenie, w literaturze i kinie” oraz „Muzealny znaczy nowoczesny. Jak muzea ożywiają historię”. Debatę poprowadzi Mariusz Cieślik, jako goście wezmą w niej udział w pierwszej części m.in. pisarz Antoni Libera, kabareciarz Robert Górski a w drugiej muzealnicy, w tym dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro. Wstęp wolny.
Z kolei w niedzielę 1 października o godzinie 17.00 odbędzie się koncert pt. „sanah w towarzystwie kwartetu smyczkowego śpiewa Poezyje”, podczas którego popularna piosenkarka zinterpretuje wiersze polskich poetek i poetów. Jednak wszystkie bezpłatne wejściówki na wydarzenie zostały już rozdane.
Teraz nowy gmach, a za trzy lata wystawa stała
Monumentalny gmach Muzeum Historii Polski wyłożony dziesiątkami ton portugalskiego marmuru robi ogromne wrażenie. Budynek składa się z sześciu poziomów – dwóch podziemnych oraz czterech naziemnych. Jego powierzchnia wynosi 44 tys. m2. W gmachu oprócz planowanej wystawy stałej i innych przestrzeni wystawienniczych, konserwatorskich oraz magazynów znalazło się audytorium, mogące pomieścić blisko 580 widzów, sala kinowo-teatralna, sale dydaktyczne i warsztatowe, czytelnia i biblioteka, a także biura muzeum.
Sama wystawa stała ma zostać otwarta w 2026 roku. Ekspozycja ma zajmować obszar 7300 m2 i opowiedzieć ponadtysiącletnie dzieje narodu i państwa polskiego za pomocą nie tylko różnorodnych eksponatów, ale również multimediów, scenografii oraz instalacji artystycznych. Narracja o polskiej historii ma koncentrować się na historii wolności, w tym wielowiekowej historii polskiego parlamentaryzmu, historii polskich walk o niepodległość i zmagań z totalitaryzmami.
Na wystawie stałej ma znaleźć się ok. 3600 muzealiów oraz ok. 400 kopii lub replik obiektów historycznych.
Czytaj też:
Widziałem nowe Muzeum Historii Polski. Jedna rzecz mnie zaskoczyłaCzytaj też:
Czy Muzeum Historii Polski to budynek-symbol? Rozmowa z architektami Krzysztofem Budziszem i Pawłem Grodzickim, autorami projektu