racownicze plany kapitałowe to powszechny, dobrowolny i w pełni prywatny system długoterminowego oszczędzania, skierowany do 11 mln pracowników. Jego głównym celem jest zwiększenie stopy oszczędności Polaków i zapewnienie im na emeryturze dodatkowej poduszki finansowej. Podobne systemy sprawdziły się już w kilku krajach. W Polsce PPK ma zacząć działać od 2019 r. Z systemu będą mogli skorzystać wszyscy, za których pracodawcy odprowadzają składki na ubezpieczenie emerytalne do ZUS. Chyba że pracodawca stworzył już pracowniczy program emerytalny i opłaca składkę na rzecz zatrudnionego w wysokości minimum 3,5 proc. wynagrodzenia.
Czy PPK nie skończy jak OFE?
Twórcom pomysłu PPK, wśród których znajduje się premier Mateusz Morawiecki, bardzo zależy na tym, aby złe wspomnienia, jakie Polacy wiążą z OFE, nie kładły się cieniem na nowym systemie. Dlatego aby wzmocnić zaufanie Polaków do PPK, ustawa o pracowniczych planach kapitałowych będzie miała zapis mówiący o prywatnym charakterze zgromadzonych pieniędzy. I to na takim samym poziomie, jak środki trzymane na kontach bankowych czy rachunkach IKE. Pieniądze będą też dziedziczone z możliwością wypłaty w każdej chwili (poza składkami wniesionymi przez państwo – te będzie można wypłacić po osiągnięciu 60. roku życia). Dodatkowo wypłata zgromadzonego kapitału po spełnieniu ustawowych wymagań (60 lat, rozłożenie 75 proc. sumy na raty) będzie zwolniona z podatku od dochodów kapitałowych.
Dlaczego nie możemy sami zdecydować, jakie kwoty będziemy odkładać?
Ograniczenie procentowe jest konieczne, aby wyrównać szanse uczestników z różnym poziomem wynagrodzeń. Powszechny program oszczędnościowy nie może być narzędziem dla osób najbogatszych do np. lokowania znacznych kwot w PPK, inwestowania i osiągania znacznych zysków bez podatków kapitałowych. Choć istnieje możliwość zwiększenia środków oszczędzanych w PPK aż do 8 proc. wynagrodzenia.
Kiedy można wypłacić pieniądze i na jakich zasadach?
Uczestnik systemu może w każdej chwili zrezygnować z udziału w PPK i wypłacić zgromadzone środki oraz 70 proc. składek finansowanych przez podmiot zatrudniający wraz z wypracowanym zyskiem (pozostałe 30 proc. trafi na indywidualne konto uczestnika w ZUS). Będą one jednak pomniejszone o podatek dochodowy, składki powitalne i dopłaty roczne ze strony państwa (250 zł na start i 240 zł rocznie). Uczestnik może też wnioskować o wypłatę 25 proc. środków w przypadku poważnej choroby, także współmałżonka lub dziecka. Wszystkie kwestie formalne związane z PPK będzie można zrealizować za pośrednictwem pracodawcy.
Dlaczego co dwa lata trzeba składać deklarację o opuszczeniu programu?
Trendy światowe pokazują, że najlepsze rozwiązania skłaniające nas do uczestniczenia w wieloletnich systemach oszczędnościowych to automatyczny zapis z możliwością rezygnacji. Tak skonstruowany jest np. brytyjski system Auto Enrollment, na którym wzorowany jest nasz PPK. Tam odsetek uczestniczących w systemie przekracza 80 proc. Deklaracja PPK to okazja do refleksji na temat oszczędzania i środków na przyszłość. Jeśli ktoś będzie co dwa lata świadomie rezygnował z dobrowolnego oszczędzania, nie będzie mógł później powiedzieć, że nie miał możliwości zadbania o wyższą emeryturę.
Jak będą inwestowane pieniądze?
PPK będą obsługiwać towarzystwa funduszy inwestycyjnych, inwestując powierzone środki w bony skarbowe, obligacje (w tym korporacyjne), akcje czy listy zastawne. Część inwestycji będzie mogła być lokowana w papiery wartościowe w walucie innej niż złoty, ograniczając ryzyko koncentracji. W projekcie ustawy o PPK przyjęto zasadę szczególnego bezpieczeństwa inwestowanych pieniędzy. Zakłada ona m.in., że oferta funduszy inwestycyjnych musi być dopasowana do wieku oszczędzających. Chodzi o to, żeby wraz ze zbliżaniem się uczestnika programu do wieku emerytalnego polityka inwestycyjna była coraz bardziej konserwatywna i dostosowana do profilu ryzyka oszczędzającego
Marta Szuma