Potęga autoagresji

Coraz częściej publikowane są wyniki badań dotyczących interferonów beta - leków dających nadzieję chorym na stwardnienie rozsiane - twierdzi doc. Jacek Losy, kierownik Zakładu Neuroimmunologii Klinicznej Akademii Medycznej w Poznaniu. W Polsce zarejestrowano i dopuszczono ostatnio do sprzedaży dwa specyfiki, których podstawą jest interferon beta. W kolejce czeka następny lek. Rozpoczęło się także największe w naszym kraju - prowadzone w pięciu specjalistycznych ośrodkach i przewidziane na dwa lata - leczenie nowym lekiem ponad 120 pacjentów cierpiących na SM. Stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex) jest jednym z najcięższych schorzeń układu nerwowego. W Polsce liczbę dotkniętych przez SM szacuje się na 20-30 tys., a w świecie na 1,5 mln. Choroba polega na tworzeniu się tzw. ognisk demielinizacji w ośrodkowym układzie nerwowym. Jest to wynik niszczenia mieliny, która osłania włókna nerwowe w mózgu i rdzeniu kręgowym, co wywołuje przerwy w przewodzeniu impulsów nerwowych. Dochodzi tu do zjawiska paradoksalnego - agresorem niszczącym mielinę jest bowiem układ immunologiczny, którego zadaniem jest przecież obrona organizmu. Naukowcy twierdzą, że do wystąpienia SM obok pewnych predyspozycji genetycznych przyczyniają się częste infekcje wirusowe i skłonność organizmu do autoagresji. - Na powierzchni niektórych wirusów znajdują się bowiem wielocząsteczkowe substancje przypominające antygeny białek mieliny. Organizm broniąc się przed infekcją, "myli się" i niszczy osłonkę mielinową komórek nerwowych - wyjaśnia doc. Losy. W wyniku tego procesu pojawiają się symptomy choroby, m.in. niedowład rąk i nóg, zaburzenia wzroku, zachwiania równowagi, kłopoty z oddawaniem moczu i stolca. Początkowo stwardnienie rozsiane przebiega w postaci tzw. rzutów (zaostrzeń) i okresów wycofywania się (remisji). Od pewnego momentu chory staje się coraz bardziej upośledzony fizycznie, co nierzadko skazuje go na wózek inwalidzki. Dotychczas SM nie można było całkowicie wyleczyć. Dopiero w 1993 r. nastąpił przełom. Amerykańska Agencja Kontroli Żywności i Leków (FDA) zarejestrowała wówczas interferon beta. Stosowanie leków opartych na tej substancji zmniejsza częstość nawrotów choroby, a także liczbę uszkodzeń w układzie nerwowym. - Wynalezienie i wprowadzenie do terapii SM nowych leków jest jednym z przykładów dynamicznego rozwoju w ostatnich latach nowej dziedziny, jaką jest neuroimmunologia kliniczna - twierdzi doc. Losy, organizujący konferencję naukową na temat postępów w leczeniu schorzeń tego typu. Obok SM należy do nich również miastenia czy zespół Guillain-Barrégo. W miastenii (chorobie złącza nerwowo-mięśniowego) wskutek działania przeciwciał niszczących receptory dla przekaźnika nerwowego acetylocholiny dochodzi do męczliwości mięśni, podwójnego widzenia, opadania powiek, zaburzeń połykania i mowy, a wreszcie tzw. uogólnionego osłabienia mięśni. Udowodniono związek choroby z grasicą, dlatego jedną z metod terapeutycznych jest usunięcie tego narządu. Ponadto stosuje się leki zwiększające ilość acetylocholiny w złączu nerwowo-mięśniowym, dożylnie podaje się immunoglobuliny oraz stosuje się plazmaferezę (wymiana osocza krwi). Te metody przynoszą także pozytywny efekt w terapii innej choroby z tej grupy: zespołu Guillain-Barrégo. Nie jest ona częsta (przecięt- nie zapadają na nią dwie na 100 tys. osób), ale za to bardzo poważna. W tej chorobie po infekcjach wirusowych lub bakteryjnych w odstępie kilku tygodni dość nagle dochodzi do niedowładów nóg, rąk czy porażenia mięśni twarzy. Mogą się pojawić trudności w oddychaniu. Przyczyną choroby jest - podobnie jak w innych schorzeniach z tej grupy - atakowanie przez układ immunologiczny własnych struktur, tym razem nerwów obwodowych. Dzięki leczeniu chory stopniowo odzyskuje siłę w rękach i nogach, zaczyna znów chodzić. U części pacjentów objawy mogą jednak pozostać na stałe. Dotychczas leki na SM chorzy mogli otrzymywać bezpłatnie. Stwardnienia rozsianego nie ujęto jednak w wykazie chorób przewlekłych, co powoduje, że w tym roku po zniesieniu tzw. zielonych recept pacjenci muszą sami pokrywać koszty drogiej terapii. Jeżeli nic się nie zmieni, na skuteczne powstrzymywanie rozwoju schorzenia będzie stać wyłącznie zamożnych.