Przepisy ustawy o ochronie danych osobowych i prawa prasowego wymagają zharmonizowania
- W polskim systemie prawnym działania dziennikarzy dotyczące przetwarzania danych osobowych regulują prawo prasowe i ustawa o ochronie danych osobowych.
Nie są jednak uwzględniane zapisy dyrektywy 95/46 w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych, w której ustawodawca europejski dopuścił możliwość ograniczenia stosowania przepisów o ochronie danych osobowych, jeśli miałoby to dotyczyć przetwarzania danych dla potrzeb dziennikarstwa. W żadnej z ustaw nie ma zapisu określającego w szczególny sposób prawa i obowiązki dziennikarzy w kontekście ochrony danych osobowych. Przetwarzanie danych na potrzeby dziennikarstwa musi się odbywać w zgodzie z ustawą o ochronie danych osobowych, a co za tym idzie, wobec dziennikarzy mają zastosowanie wszystkie przepisy ustawy. Stwarza to kolizje pomiędzy regulacjami prawa prasowego a ustawą o ochronie danych osobowych. Ustawa o ochronie danych osobowych określa zasady postępowania przy przetwarzaniu tych danych i prawa osób fizycznych, których dane osobowe są lub mogą być przetwarzane w zbiorach danych. Nie podlegają zatem ustawie sytuacje, gdy przetwarzanie danych nie następuje w zbiorze, a tak jest najczęściej wówczas, gdy dziennikarz zbiera i wykorzystuje w publikacji materiały dotyczące pojedynczej osoby lub materiały dotyczące większej liczby osób, ale nie tworzących zbioru. Wobec ewidentnych naruszeń prywatności pokrzywdzonemu w związku z naruszeniem dóbr osobistych pozostaje jedynie droga cywilna, nie zaś droga postępowania administracyjnego. Gdy natomiast dziennikarz (wydawca) w sposób ewidentny tworzy zbiór danych zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych, wówczas jako administrator danych zobowiązany jest dopełnić wszystkich obowiązków, jakie na nim ustawowo spoczywają. Musi zatem - jeśli dane zbiera bezpośrednio od osoby, której one dotyczą - m.in. dopełnić obowiązku informacyjnego. Jeśli zaś dane nie pochodzą od osoby, której dotyczą, administrator obowiązany jest poinformować tę osobę, bezpośrednio po utrwaleniu zebranych danych, m.in. o celu i zakresie zebranych danych, ich źródle i o uprawnieniach wynikających z ustawy, w tym o możliwości zgłoszenia umotywowanego żądania zaprzestania przetwarzania dotyczących jej danych. Dziennikarskie prawo do informacji nie jest nieograniczone i jego granice wyznaczają m.in. przepisy prawa, w tym przepisy prawa o ochronie danych osobowych. Jednakże w świetle zapisów ustawy o ochronie danych osobowych dziennikarze praktycznie nie mają prawa dostępu do danych, zwłaszcza tych szczególnie chronionych. Nie można nie wspomnieć, iż ustawa ta odniosła też inny skutek i traktowana jest przez niektóre instytucje jako wygodny instrument służący do odmowy udzielania informacji prasie. Przepisy ustawy o ochronie danych osobowych i prawa prasowego wymagają więc wzajemnego zharmonizowania, zwłaszcza w tych częściach, gdy w sposób oczywisty kolidują z sobą.
Nie są jednak uwzględniane zapisy dyrektywy 95/46 w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych, w której ustawodawca europejski dopuścił możliwość ograniczenia stosowania przepisów o ochronie danych osobowych, jeśli miałoby to dotyczyć przetwarzania danych dla potrzeb dziennikarstwa. W żadnej z ustaw nie ma zapisu określającego w szczególny sposób prawa i obowiązki dziennikarzy w kontekście ochrony danych osobowych. Przetwarzanie danych na potrzeby dziennikarstwa musi się odbywać w zgodzie z ustawą o ochronie danych osobowych, a co za tym idzie, wobec dziennikarzy mają zastosowanie wszystkie przepisy ustawy. Stwarza to kolizje pomiędzy regulacjami prawa prasowego a ustawą o ochronie danych osobowych. Ustawa o ochronie danych osobowych określa zasady postępowania przy przetwarzaniu tych danych i prawa osób fizycznych, których dane osobowe są lub mogą być przetwarzane w zbiorach danych. Nie podlegają zatem ustawie sytuacje, gdy przetwarzanie danych nie następuje w zbiorze, a tak jest najczęściej wówczas, gdy dziennikarz zbiera i wykorzystuje w publikacji materiały dotyczące pojedynczej osoby lub materiały dotyczące większej liczby osób, ale nie tworzących zbioru. Wobec ewidentnych naruszeń prywatności pokrzywdzonemu w związku z naruszeniem dóbr osobistych pozostaje jedynie droga cywilna, nie zaś droga postępowania administracyjnego. Gdy natomiast dziennikarz (wydawca) w sposób ewidentny tworzy zbiór danych zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych, wówczas jako administrator danych zobowiązany jest dopełnić wszystkich obowiązków, jakie na nim ustawowo spoczywają. Musi zatem - jeśli dane zbiera bezpośrednio od osoby, której one dotyczą - m.in. dopełnić obowiązku informacyjnego. Jeśli zaś dane nie pochodzą od osoby, której dotyczą, administrator obowiązany jest poinformować tę osobę, bezpośrednio po utrwaleniu zebranych danych, m.in. o celu i zakresie zebranych danych, ich źródle i o uprawnieniach wynikających z ustawy, w tym o możliwości zgłoszenia umotywowanego żądania zaprzestania przetwarzania dotyczących jej danych. Dziennikarskie prawo do informacji nie jest nieograniczone i jego granice wyznaczają m.in. przepisy prawa, w tym przepisy prawa o ochronie danych osobowych. Jednakże w świetle zapisów ustawy o ochronie danych osobowych dziennikarze praktycznie nie mają prawa dostępu do danych, zwłaszcza tych szczególnie chronionych. Nie można nie wspomnieć, iż ustawa ta odniosła też inny skutek i traktowana jest przez niektóre instytucje jako wygodny instrument służący do odmowy udzielania informacji prasie. Przepisy ustawy o ochronie danych osobowych i prawa prasowego wymagają więc wzajemnego zharmonizowania, zwłaszcza w tych częściach, gdy w sposób oczywisty kolidują z sobą.
Więcej możesz przeczytać w 49/1999 wydaniu tygodnika Wprost .
Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play.