Harfa na moście

Dodano:   /  Zmieniono: 
Rozwiązania stosowane przy budowie statków kosmicznych wykorzystują konstruktorzy mostów
Dwa stalowe pylony tego mostu mają taką samą wysokość jak wieża Eiffla (300 m). Między nimi na linach o ponad metrowej grubości rozpięto najdłuższe na świecie (liczące 1997 m) przęsło. Ukończony w 1998 r. most Akashi Kai-kyo (między japońskimi wyspami Honsiu i Awaji-shima) jest uważany za najśmielszą konstrukcję mostową wszech czasów. Ustanowione przez konstruktorów mostu Akashi Kaikyo rekordy zostaną pobite dopiero w 2011 r., kiedy ma być oddany do użytku most w Cieśninie Messyńskiej, łączący Sycylię z Kalabrią. Jego pylony będą prawie o 100 m wyższe niż wieża Eiffla, a główne przęsło będzie miało 3,3 km długości.
Na przełomie XX i XXI wieku budowniczowie mostów, od wieków uważani za forpocztę techniki, nauczyli się pokonywać przeszkody wcześniej nie do pokonania: przerzucać coraz lżejsze konstrukcje nie tylko z jednego brzegu rzeki na drugi, lecz przez rozległe doliny i cieśniny morskie. Robią to w najtrudniejszych warunkach, jakie stwarza natura.

8,5 stopnia w skali Richtera
By przejść suchą nogą przez rów, wystarczy położyć w poprzek deskę. Budowniczowie mostów chętnie wracają do tej myśli - podkreślając, że ich rola zaczyna się w momencie, gdy rów jest zbyt szeroki, by można było przejść po jednej desce z brzegu na brzeg. Wówczas trzeba wzmacniać pomost podporami. Jeśli jest potrzebna przeprawa dla pojazdów, konstrukcja musi być szersza, większa i wytrzymalsza. Jeśli most ma stać długo, wymaga nie tylko trwałych materiałów, lecz także podpór, które nie załamią się wiosną pod naciskiem wody. Od początków cywilizacji budowniczym mostów stawiano coraz trudniejsze zadania, dlatego nauczyli się tworzyć coraz doskonalsze konstrukcje.
Od tysiącleci mosty należały do najznamienitszych wytworów techniki, lecz w XX wieku ta dziedzina architektury zyskała nieprawdopodobne przyspieszenie. Przez obecnie budowane mosty, np. Oakland Bay Bridge w San Francisco, dziennie przejeżdża ponad ćwierć miliona samochodów. Przez most Tsing Ma w Hongkongu poza setkami tysięcy samochodów dziennie przejeżdża kilkaset pociągów. Pod mostami przepływają wysokie na ponad 20 pięter transoceaniczne statki pasażerskie, gigantyczne kontenerowce i tankowce.
Współcześni architekci i inżynierowie budują mosty w warunkach klimatycznych i sejsmicznych, w jakich dawniej nie ośmielono by się ich budować. Długi na 12 km Confederation Bridge (1997) w Kanadzie opiera się wysokim falom morskim i krze niesionej przez wody cieśniny Northumberland. Portugalski most Vasco da Gama (1998) wznoszono w szerokim ujściu rzeki Tag, uwzględniając przy projektowaniu trzęsienie ziemi, które w 1755 r. zmiotło pobliską Lizbonę. Gdy już trwały prace nad mostem Akashi Kaikyo, w pobliskim Kobe nastąpiło wielkie trzęsienie ziemi (ponad 6 tys. ofiar). Grunt się rozsunął, więc trzeba było wydłużyć most niemal o metr. Po kataklizmie konstrukcję tak zmodyfikowano, że Akashi Kaikyo może wytrzymać trzęsienie ziemi o sile do 8,5 stopnia w skali Richtera. Wcześniej trzęsienia ziemi o sile powyżej 8 stopni w skali Richtera uznawano za zabójcze dla każdej konstrukcji.
W listopadzie 1940 r. miasto Tacoma koło Seattle na zachodnim wybrzeżu USA nawiedził huragan. Most wiszący Tacoma Narrows, otwarty cztery miesiące wcześniej, wpadł w drgania. Jedyne co dało się wtedy zrobić, to ustawić kamery, które filmowały, jak potężny piękny obiekt giął się coraz bardziej i rozpadał. Analiza tych zdjęć wykazała, że długa elastyczna zawieszona na linach wstęga jezdni może - jak ogromny żagiel - przechwycić niszczycielską siłę huraganu i runąć. Budowniczowie mostu Tacoma Narrows nie docenili siły natury, ich następcy nie popełniają już takich błędów.

Most diabła
W przeszłości konstrukcje mostów często uważano za bluźnierstwo, pogwałcenie odwiecznych praw. W kamiennych łukach, które - przerzucone przez rzekę - utrzymywały się w powietrzu niepojętą siłą, lud widział sprawkę diabła. Wiele starych obiektów tego rodzaju do dzisiaj nosi nazwę Most Diabła. Najsławniejszy z nich jest ogromny akwedukt w Segovii, zbudowany w I wieku n.e. (przez Rzymian) z granitowych głazów, bez zaprawy murarskiej.
W XIX i XX wieku budowniczowie mostów tworzyli więc konstrukcje porażające ogromem i imponujące wirtuozerią techniczną. Przełomową konstrukcją był most Golden Gate, który w 1937 r. połączył cyple zatoki San Francisco, tworząc swym głównym przęsłem szeroką na 1280 m bramę do zatoki. Twórcy i budowniczowie tego mostu ryzykowali zdrowiem i życiem. Główny inżynier, uczestnicząc w mocowaniu podwodnych filarów, nabawił się choroby kesonowej i ostatnimi pracami kierował przykuty do wózka. Jedenastu monterów zginęło w czasie budowy. Dziewiętnastu innych, którym życie ocaliła siatka bezpieczeństwa, nazywano Highway-To-Hell Club (Klub Lecących do Piekła). Kiedy most stanął, wydawało się, że ludzie są już w stanie tworzyć tak potężne konstrukcje, iż przyroda nie może im zagrozić im. Cztery lata później doszło do katastrofy w Tacomie.
Dzisiaj wiemy, że gdy ogromne konstrukcje inżynieryjne zmieniają porządek natury, reaguje ona ze zdwojoną siłą. Przegrywają architekci, którzy nie potrafią tego przewidzieć. Kiedy powstał projekt mostu Tsing Ma w Hongkongu, dzięki komputerowej analizie symulacyjnej sprawdzano jego odporność na występujące w tamtym regionie tajfuny. Okazało się, że silny tajfun rozerwałyby wiszącą wstęgę jezdni na strzępy. Obciążono ją więc, umieszczając pod spodem trakcję kolejową. Model mostu Akashi Kaikyo badano w ogromnym tunelu aerodynamicznym. Następnie wprowadzono do projektu zmiany, m.in. system równoważenia siły wiatru balastem, który przemieszcza się automatycznie w czterdziestu miejscach wewnątrz stalowych trzystumetrowych pylonów. Twórcy mostów sięg-nęli nawet do doświadczeń budowniczych statków kosmicznych. Dzięki temu zamiast stalowych lin zaczęto wprowadzać kable węglowe zatopione w sztucznych żywicach - lżejsze, trwalsze i nie wymagające uciążliwego malowania.


Koncert czystych form
W 1879 r. zawalił się żelazny most kolejowy nad ujściem rzeki Tay w Szkocji - spadł pociąg, było wiele ofiar. Kiedy wkrótce zaczęto budowę przeprawy nad jeszcze szerszym ujściem pobliskiej rzeki Forth, opinia publiczna domagała się, by po kształcie mostu było widać, iż jest mocny. Tak powstał słynny Firth of Forth Bridge (1890) - konstrukcja o niezwykłej sile wyrazu, oparta na trzech stalowych wspornikach, przypominających gigantyczne ramiona z naprężonymi mięśniami.
Piękno mostów z natury rzeczy polega na czym innym niż piękno katedr, pałaców czy drapaczy chmur. Ich kształt ujawnia rzeczywiste siły tkwiące w łukach, filarach, wiązkach lin. Most to pełne napięć widowisko z udziałem form - koncert czystych form. Most z przełomu XX i XXI wieku to nie solidna budowla z kamienia, zdobiona posągami (jak piękny Most Karola w Pradze), lecz lekka ażurowa konstrukcja, ujawniająca napięcia powstające między formami, uwzględniająca grę masztów, lin, podpór i estakad. Niebotyczne pylony mostów Humber w Anglii, Zakim Bunker Hill w Bostonie czy Normandie koło Hawru nie przypominają dawnych wież (typu Tower Bridge), lecz maszty z olinowaniem. Aluzje do statku są wyraźne. Zresztą mosty wiszące na wachlarzach lin (jak Siekierkowski w Warszawie) nazywa się, według żeglarskiej terminologii, "wantowymi".
Most w cieśninie Oresund (projekt Normana Fostera), którego długa prosta linia przerwana jest dwoma pylonami z olinowaniem, przypomina żaglowiec prujący morze. Dzieła hiszpańskiego konstruktora i architekta Santiago Calatravy są swobodną kompozycją form o uderzającym wdzięku (konstruktor używa słowa "elegancja"). Jego most Alamillo w Sewilli (1992) z silnie pochylonym masztem (wysokim na 142 m) przywodzi na myśl nie łódź i wanty, lecz harfę.
Budowniczowie mostów podkreślają, że ich dzieła nie powinny przytłaczać ogromem, lecz budzić zaufanie. Te idee w kształcie mostu powinny być widoczne. Ostatnio wznoszone wielkie mosty (jak Akashi Kai-kyo) otrzymują zwykle gwarancję na 120 lat. To wydaje się niewiele, jeśli porównać z najstarszym, wciąż stojącym mostem kamiennym w Izmirze (Turcja), który pochodzi z połowy IX wieku p.n.e. Jednak obecnie powstające mosty muszą uwzględniać to, że w ciągu następnych dziesięcioleci nasza cywilizacja może się zmienić nie do poznania. Następne 120 lat może się okazać w historii cywilizacji okresem dłuższym niż wcześniejsze
Więcej możesz przeczytać w 14/2004 wydaniu tygodnika Wprost.

Archiwalne wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App StoreGoogle Play.

Spis treści tygodnika Wprost nr 14/2004 (1114)

  • Euroonaniści4 kwi 2004, 1:00Nareszcie! - odetchnęli z wielką ulgą nasi miłośnicy eurokonstytucji.3
  • Skaner4 kwi 2004, 1:00Ranking trutniów 1600 zł miesięcznie ma dostawać były poseł lub senator, który nie może znaleźć pracy. Mimo że najpilniej nad tym pomysłem pracują politycy SLD, mogą liczyć na wsparcie innych partii. Na tę specjalną emeryturę mogliby...6
  • Sawka4 kwi 2004, 1:007
  • Dossier4 kwi 2004, 1:00KRZYSZTOF JANIK przewodniczący SLD Proszę nie wymagać od szefa partii rządzącej, żeby zamieniał się we wróżkę Radio Zet JERZY STUHR aktor, reżyser Mnie się wydaje, że Słowianie w ogóle nie są zbyt czyści Program I Polskiego Radia...7
  • Licznik4 kwi 2004, 1:001 stosunek seksualny zdarzył się w "Big Brother" 2 filmy fabularne nakręcono z bohaterami "Big Brother" 3 edycje miał w Polsce "Big Brother" 4 razy pokazywano "Bar" 15 programów typu reality show...8
  • Kadry4 kwi 2004, 1:009
  • Nałęcz - Gorączka ludowców4 kwi 2004, 1:00Liderzy PSL usiłują schwytać wiatr w żagle, kokietując Samoobronę i otwarcie romansując z LPR12
  • Playback4 kwi 2004, 1:0013
  • M&M4 kwi 2004, 1:00MÓJ SKRÓT ŚWIADCZY O MNIE13
  • Poczta4 kwi 2004, 1:00List od czytelnika13
  • Z życia koalicji4 kwi 2004, 1:00Ze trzy tygodnie powoływał nową partię Marek Borowski i w końcu powołał. Socjaldemokracja Polska narodziła się w nocy i ma już pierwszy sukces na koncie: nie wstąpił do niej Wiesław Kaczmarek. Nie wstąpił, bo SLD obiecało mu posadę ministra albo i...14
  • Z życia opozycji4 kwi 2004, 1:00Główny specjalista od politycznej nawalanki Jan Maria Rokita poboksował się tym razem z Andrzejem Olechowskim. Panowie pokłócili się o Niceę. Pierwszy uważa, że trzeba twardo, drugi - że miękko. Wspomniano coś o anachroniczności,...15
  • Fotoplastykon4 kwi 2004, 1:00Henryk Sawka www.przyssawka.pl16
  • Kompromisowa kapitulacja4 kwi 2004, 1:00Kompromis jest zaprzeczeniem słowa kapitulacja. Jest podstawą kultury politycznej w unii - powiedział Leszek Miller rankiem 26 marca. Myliłby się jednak ten, kto potraktowałby te słowa jako ciąg dalszy wypowiedzi premiera z grudnia ubiegłego roku,...18
  • Mielony z Millera4 kwi 2004, 1:00Zero wzrostu, sto procent podatków i słonina na kartki24
  • Agent non grata4 kwi 2004, 1:00Za uwolnienie szpiega przed sądem mogą stanąć prezydent Kwaśniewski, były premier Cimoszewicz i kilku ministrów jego rządu.26
  • Niewierni wierni4 kwi 2004, 1:00Pod hasłem "To my jesteśmy Kościołem" polscy katolicy zaczynają wypowiadać posłuszeństwo biskupom28
  • Ziemie obiecane4 kwi 2004, 1:00Prawdziwa historia polskich ziem zachodnich32
  • Giełda i wektory4 kwi 2004, 1:00HossaŚwiat Zwolniony zamówiony Donald Trump, amerykański potentat nieruchomości, zamierza zastrzec w biurze patentowym zdanie "You're fired!", czyli "jesteś zwolniony". Trump używa tego zwrotu w reality show...36
  • Fotel z katapultą4 kwi 2004, 1:00Zbigniew Drzymała - Menedżer Roku 200338
  • Drapieżny pingwin4 kwi 2004, 1:00Linuksowcy detronizują Microsoft Bill Gates, najbogatszy człowiek świata, zawsze powtarzał, że każdy może dokonać tego co on. Gdy jego proroctwo zdaje się spełniać, twórca Microsoftu, najpotężniejszego producenta oprogramowania na świecie, nie...42
  • Wojna światów4 kwi 2004, 1:00Rozmowa z Linusem Torvaldsem, twórcą systemu operacyjnego Linux44
  • Wirtualny bazar4 kwi 2004, 1:00Ponad 1,5 mln Polaków buszuje po internetowych sklepach.46
  • Polisa na bank4 kwi 2004, 1:00Ślub PZU i PKO BP, czyli jak przegrać z obcym kapitałem50
  • Załatwione odmownie - Dwie prędkości donikąd4 kwi 2004, 1:00Jeśli nie odpowiemy sobie na pytanie, czego właściwie chcemy od UE, możemy się obudzić z ręką w... drugiej prędkości54
  • Supersam4 kwi 2004, 1:00Ścienny telewizor Kto raz zobaczył film wyświetlany przez domowy rzutnik, temu już nigdy nie spodoba się obraz ze zwykłego telewizora. Oczywiście, jeśli warunki projekcji były wystarczająco dobre, a nie są one wcale łatwe do spełnienia....58
  • E-Seksfilia4 kwi 2004, 1:00Zdrada w Internecie niczym nie różni się od zdrady w rzeczywistości. Tak Stolica Apostolska zareagowała na masowe uprawianie seksu w sieci, bez cielesnego kontaktu kochanków. - Zmierzamy ku seksualnej samowystarczalności. Seks uprawiany za...60
  • Różowe zagłębie4 kwi 2004, 1:00Seks stał się w Dąbrowie Górniczej ważniejszym przemysłem niż wydobycie węgla64
  • Mister Formuła 14 kwi 2004, 1:00Bernie Ecclestone z wyścigów samochodowych uczynił globalny przemysł zarabiający miliardy66
  • Polska kuchnia żydowska4 kwi 2004, 1:00Izrael jest jak czulent, czyli potrawa składająca się z resztek posiłków z całego tygodnia70
  • Makłowicz do Bikonta, Bikont do Makłowicza - Łyk na apetyt4 kwi 2004, 1:00Wiosna już za pasem i ptactwo kwili radośnie, więc tematy winniśmy podejmować promienne jak pocztówka z Dalmacji. Lecz cóż poradzę, że oblicze mam chmurne niczym niż skandynawski. I optymizmu póki co wykrzesać z siebie nie potrafię. Otóż wczoraj...72
  • Ekran osobisty - Pożegnanie szczura4 kwi 2004, 1:00Politycy powinni w dwuszeregu pomaszerować do kina na "Nigdy w życiu!", by zobaczyć, o czym marzy przynajmniej 1,5 mln wyborców74
  • Papież ze skazą4 kwi 2004, 1:00Pius XII chciał ratować Kościół, przymykając oczy na okrucieństwa Hitlera76
  • Know-how4 kwi 2004, 1:00Motyle dinozaurów Motyle mogły latać już w czasach dinozaurów! Do niedawna badacze uważali, że pierwsze takie owady mogły się pojawić około 40-50 milionów lat temu. Badania znalezionych ostatnio pięciu kawałków...80
  • Harfa na moście4 kwi 2004, 1:00Rozwiązania stosowane przy budowie statków kosmicznych wykorzystują konstruktorzy mostów82
  • Pocałunek raka4 kwi 2004, 1:00Zarazki wywołują schizofrenię, depresję i miażdżycę?86
  • Pies z naszego psa4 kwi 2004, 1:0050 tys. dolarów za sklonowanie ulubionego czworonoga88
  • Bez granic4 kwi 2004, 1:00Atomowe rozgrywki Ten okręt jesta w takim stanie, że może w każdej chwili wybuchnąć - rzucił po wizytacji "Piotra Wielkiego" admirał Władimir Kurojedow, naczelny dowódca floty rosyjskiej. "Piotr Wielki" to flagowy okręt...90
  • Izrael w stanie Alef4 kwi 2004, 1:00Henryk Szafir z Jerozolimy Przywódca Hamasu szejk Ahmed Jasin już od kilku tygodni był namierzony przez pilotów izraelskich helikopterów Apache, ale premier Ariel Szaron i jego generałowie zwlekali. Dopiero niedawno zamach w porcie w Aszdodzie,...92
  • Wszyscy wrogowie prezydenta4 kwi 2004, 1:00Bush mógł zapobiec atakowi na World Trade Center - oskarża Car Antyterroryzmu.96
  • Imperium dobra4 kwi 2004, 1:00Rozmowa z Condoleezzą Rice, doradcą prezydenta George'a W. Busha ds. bezpieczeństwa narodowego98
  • Czarne dzieci Proroka4 kwi 2004, 1:00Radykalni mułłowie przejmują władzę nad Afrykanami100
  • Urna z sukcesem4 kwi 2004, 1:00Vladimír Meciar i Robert Fico lepperyzują Słowację104
  • Menu4 kwi 2004, 1:00Kraj Beethoven jak Zygmunt III Waza "Kiedyś przeniesiono stolicę z Krakowa do Warszawy, teraz festiwal. Szalenie się z tego cieszę. Zainteresowanie melomanów z zagranicy jest ogromne" - powiedziała Elżbieta Penderecka, dyrektor...108
  • Tańczący z Abbą4 kwi 2004, 1:00Abba to emocjonalna intensywność, melancholia i mroczny motyw dominacji-uległości między kochankami110
  • Stopy Liz Taylor4 kwi 2004, 1:00Autentyczną psią kupę zjada bohater jednego z filmów Johna Watersa114
  • Nie-ludzka komedia4 kwi 2004, 1:00Polski "Folwark zwierzęcy" ćwierć wieku przed Orwellem napisał Władysław Reymont116
  • Milioner z Antwerpii4 kwi 2004, 1:00Najlepszą inwestycją Lille w ostatnich dziesięcioleciach jest wystawa 170 najwybitniejszych dzieł Rubensa118
  • Sława i chała4 kwi 2004, 1:00Płyty, Komiks, Książki120
  • Organ Ludu4 kwi 2004, 1:00TRYBUNA PRZYMIERZA MIĘDZY DAWNYMI A MŁODYMI Nr 14 (79) Rok wyd. 3 WARSZAWA, poniedziałek 29 marca 2004 r. Cena + VAT + ZUS + akcyza W nocy z soboty na niedzielę nastąpiło historyczne przyspieszenie - z godziny drugiej od razu na trzecią. Polska w...121
  • Skibą w mur - Opylić Stalina4 kwi 2004, 1:00Jeśli uda się sprzedać PKiN, będzie można zbudować 8 mostów i kupić 300 tramwajów, a w dodatku Stalin wkurzy się w piekle122