222 lata temu Polska otrzymała pierwszą konstytucję

222 lata temu Polska otrzymała pierwszą konstytucję

Dodano:   /  Zmieniono: 
Uchwalenie Konstytucji 3 Maja - fragment obrazu Jana Matejki
3 maja 1791 roku tzw. Sejm Wielki uchwalił Konstytucję 3 Maja (tzw. Ustawę Rządową) - pierwszy tego typu dokument w Europie, a drugi na świecie (po konstytucji amerykańskiej). Rocznica tego wydarzenia obchodzona jest jako święto państwowe.
Uchwalenie Konstytucji 3 Maja miało, w zamyśle jej autorów, uchronić Rzeczpospolitą Obojga Narodów przed upadkiem dzięki wzmocnieniu władzy wykonawczej i osłabieniu niewydolnych instytucji demokracji szlacheckiej (ze słynnym liberum veto na czele). W rzeczywistości przyjęcie prawa, które mogłoby wzmocnić pozycję Polski przyspieszyło upadek kraju - w dwa lata po przyjęciu Konstytucji 3 Maja, po przegranej wojnie z Rosją, Rzeczpospolita straciła większość pozostawionego jej po I rozbiorze terytorium na rzecz Rosji i Prus, a w 1795 roku państwo ostatecznie zniknęło z mapy Europy po nieudanym powstaniu kościuszkowskim. Mimo tych niepowodzeń konstytucję uważa się za dokument jak na ówczesne czasy nowoczesny, wprowadzający m.in. postulowany przez Monteskiusza podział władzy na wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą.

Dzień 3 maja był świętem państwowym do momentu upadku Rzeczpospolitej - w czasach zaborów świętowanie przyjęcia Konstytucji było zakazane. Obchody Święta Konstytucji przywrócono w 1919 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Świętowanie rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja zostało ponownie zakazane po upadku państwa w 1939 roku. Po wyzwoleniu Polski przez Armię Czerwoną 3 maja świętowano jedynie w 1945 i 1946 roku, a w styczniu 1951 roku oficjalnie zdelegalizowano obchody rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja. W 1981 roku powrócono do świętowania rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja, a od 1990 roku dzień ten stał się jednym z najważniejszych świąt państwowych. Od 2007 roku Święto Konstytucji 3 Maja obchodzi również Litwa, tworząca w 1791 roku wraz z Polską Rzeczpospolitą Obojga Narodów.

arb